مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این مجموعه درسگفتار در زمینه عرفان، سیرو سلوک عرفانی، عرفان نظری و عملی، نظان عرفانی به بحث می پردازد.

این سلسله درسگفتار به بحث از معرفت شناسی و روش شناسی علوم انسانی، رویکردهای مختلف در علوم انسانی، آگاهی و اختیار انسان و حیوان و... می پردازد.

فلسفه به معنای عام، به حکمت نظری و عملی تقسیم می‌شود. فارابی گاهی از حکمت عملی با عنوان حکمت انسانی یا علم مدنی یاد کرده که بازتاب و امتداد حکمت نظری در افعال و رفتار انسان است. وی حکمت عملی را علمی برهانی می‌داند. با توجه به ویژگی‌های علوم برهانی و تمایز آنها از علوم غیربرهانی، می‌توان به خصوصیات حکمت عملی از نظر فارابی دست یافت؛ از جمله اینکه قضایای این علم به سبب یقینی‌‌بودن، مطابق با واقع و دارای نفس‌الامر هستند و به اعتبار انسان بستگی ندارند. در حکمت عملی برای تشکیل قیاس باید از مبادی یقینی بهره برد. قضایا و مبادی حکمت عملی از گزاره‌های خبری و گزارشی تشکیل شده‌اند، نه از گزاره‌های انشائی و انگیزشی؛ بنابراین، بایدها و نبایدها جایی در این علم ندارند. موضوع حکمت عملی، فعل ارادی انسان است که در راستای سعادت باشد. با توجه به تمام این خصوصیات باید گفت حکمت عملی، علمی حقیقی و غیراعتباری است

پیامبر خدا(ص) و امامان معصوم(ع) گذشته از رسالت، بیان شریعت که از پرتو جعل الهی بر عهده آنان آمده، جهات دیگری نیز دارند. گفتار، کردار و تقریر معصومان(ع) سنّت را به عنوان یکی از منابع استنباط رقم زده است؛ اما مشکلی که در این میان برای مستنبط احکام رخ می‌دهد آن است که آیا از هر روایتی می‌توان استنباط فقهی صورت داد یا نه؟ در اینجاست که سخن از شئون و جهات مبیّنان شریعت و کشف دقیق قلمرو سنت برای فقیه، موضوعی مهم شمرده می‌شود. مسئله‌ای که پژوهش حاضر بدان پرداخته، عبارت است از روش کشف قلمرو سنت است. به منظور حل این مسئله، پنج روش‌، بررسی و ارزیابی شده است. این روش‌ها عبارت‎اند از: عقلی محض، عقلی نقلی، نقلی فقهی، سیستماتیک و نقلی محض. روش نقلی محض اگر با مصداق‏شناسی شئون، تکمیل و با بهره از روش‎های دیگر پیشرفت داده شود، بی‌تردید بهترین راه است.

کتاب حاضر دارای دوازده فصل است که در دو بخش سامان می‌یابد که فصل نخست در برگیرنده مقدمه و طرح مسئله و بیان دو تقریر از آن است. فصلهای دوم تا هشتم بخش اول نوشتار که به گزارش و نقد دیدگاههای عمده در پاسخ به دو مسئله روش‌شناسی و تعیّن معرفتی فلسفه ملاصدرا اختصاص دارد. بخش دوم نوشتار بیان نظریه مختار است که چهار فصل پایانی آن در این بخش پس از مرور بر آثار ملاصدرا ادعای نگارنده را مطرح می‌کند.