مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار به بررسی جایگاهعفو در روابطاجتماعی در قرآن و عهد جدیدمی پردازد و سپس با مقایسه دیدگاه قرآن و عهد جدید ، زمینه ای برای احیای این فضیلت در جامعه فراهم می آورد . واژه عفو ، به معنای گذشت از اشتباه خاطی و چشم پوشی از گرفتن انتقام با وجود داشتن قدرت آن می باشد. واژه های قریب المعنای آن در قرآن ، صفح و غفران می باشد. گر چه واژه های عفو و غفران در قرآن برایبخشش الهی نیز استفاده شده است ، در این نوشتار بخشش انسانها در روابط اجتماعی مورد نظر است . در عهد جدید بیشتر از مصادیق و تمثیل هاو فقط گاهی از واژه عفو در تعالیم عفو استفاده شده است . نوع خطاب تعالیم عفو در قرآن و عهد جدید ، بیشتر به صورت توصیه موکد است و هر دو کتاب از روش های مستقیم و غیر مستقیم در دعوت مردم به این فضیلت بهره جسته اند . مخاطب آیات عفو در قرآن پیامبر (ص) و مردم هستند ، در حالی که مخاطب جملات عفو در عهد جدید ، فقط مردم هستند . در قرآن مردم به عفو گروه های مختلفی امر و یا توصیه شده اند ، در حالی که در عهد جدید مصداق خاص در توصیه به عفو مطرح نیست و ذکر مصادیق و تمثیل ها ، فقط برای تأکید بیشتر بر کسب این فضیلت می باشد . در قرآن پیامبر (ص) و مردم به عفو هم توصیه و هم امر شده اند ، ولی در عهد جدید مردم فقط به عفو توصیه شده اند . دلایل و پیامد های تأکید عفو در قرآن و عهد جدید دارای اشتراکات بسیاری هستند . در هر دو کتاب دلایل و پیامدهای دنیوی نظیر رواج صلح ، اصلاح خاطی و متخلق شدن به اخلاق الهیو دلایل و پیامدهای اخروی مانند پاداش الهی و بخشش الهی ذکر شده است . برخی موارد نیز فقط در یک کتاب مذکور است ؛ همچون پذیرفتن داوری نهایی الهی در عهد جدید و تحقق مقامات معنوی اخروی در قرآن . حد و مرز عفو در قرآن مشخص بیان شده است ؛ حال آن که در عهد جدید این مرز کاملاً مشخص نیست. هردو کتاب در مسائل شخصی و مصالح اجتماعی به عفو تأکید زیادی کرده اند ولی در عهد جدید تصمیم گیری در مورد مسایلی چون قصاص و جنگ ، به عهده کلیساها گذاشته شده است . در قرآن ، هنگام اشاعه مفسده و تهاجمدشمن حکم صریح تحریم عفو آمده است.

«ملکوت» از آموزه‌های مشترک و دارای حیطه‌ی معنایی وسیعی در قرآن و اناجیل است . در قرآن کریم ، «ملکوت» به معنای اولیه‌ی «مُلک عظیم» و معنای خاص «باطن» و بخش تدبیرکننده‌ و الهی نظام هستی است که مراتبی هماهنگ با مراتب نزول امر الهی دارد . در اناجیل ، «ملکوت» به معنای اولیه‌ی «امر ملوکانه‌» و «قلمرو حکومت الهی» و دارای دو جنبه‌ی اساسی حال و آینده است. ملکوت آینده با ظهور پسر انسان در آخرالزمان مرتبط است که با ماموریت عیسی و در شخص او آغاز شده و امروز از نظر روحانی وجود دارد . این رساله به مقایسه‌ی معنا و ویژگی‌های ملکوت و نیز عوامل و آثار دستیابی به آن پرداخته است . در خصوص مقایسه‌ی این اصطلاح شایان ذکر است که «ملکوت» در قرآن و اناجیل قابل دستیابی در حیات دنیوی و اخروی است . در قرآن از این امر با تعبیر «نظر» و «رویت» و در اناجیل با تعابیر «ورود»، «جستجو»، «مالکیت» و «دیدن» ملکوت یاد شده است . دستیابی به آن در قرآن با شهود قلبی و در اناجیل از طریق جسم میسر است .هر چند در تفاسیر عرفانی اناجیل که ملکوت را «وحدت با خداوند» می‌دانند این دستیابی از طریق شهود ممکن می‌شود. «ایمان» ، «عمل صالح» ، «احسان» و «تزکیه‌ی نفس» از عوامل مشترک دستیابی به ملکوت در هر دو حوزه استاما «فقر» و «رنج» از عوامل مختص اناجیل و «توحید» و «هدایت تکوینی» ، مختص حوزه‌ی قرآنی است. از آثار دستیابی به ملکوت ، «حیات جاوید» ، «شناخت خدا» و «نجات» را می‌توان نام برد که در قرآن و اناجیل مذکور است؛ در این میان «یقین» ، «ترفیع درجات تکوینی» و «توحید» از آثاری است که تنها در قرآن و «برقراری عدالت جهانی» و «بهره‌مندی از رابطه‌ی پدری» تنها در اناجیل آمده است. در قرآن ملکوت حقیقتی است ثابت ، ماوراء‌طبیعی و عاری از مکان و زمان و تنها برای خداست اما در اناجیل وابسته به زمان و شخص عیسی است .

پس از تدوین عهد جدید، همواره اناجیل منبع عمده و اصلی درباره شرح حال و تعالیم عیسی شناخته شده است،البته انجیل یوحنا با تاکید بر الوهیت و ازلیت عیسی نگرشی متفاوت با اناجیل همنوا به دست داده است.در دوره روشنگری نظر بر این بود که بين عیسای واقعی که در تاریخ زمینی زیسته وتعبیر و تفسیری که عهد جدید از عیسی (ع) ارائه داده تفاوتی فاحش وجود دارد. همچنین نظر کلی این بود که انجیل یوحنا توسط یوحنای رسول نوشته نشده و جنبۀ تاریخی آن خیلی قوی نیست، بدین سان اعتبار تاریخی عهد جدید زیر سؤال رفت.پس از طرح مباحثِ نقد تاریخی کتاب مقدس این پرسش مطرح شد که عیسی واقعأ که بود، و به این ترتیب جستجو برای یافتن « عیسای تاریخی » آغاز گشت. به نظر اغلب نقادانعیسای واقعی غیر از عیسایی است که عهد جدید به تصویر می کشد و باید عیسای تاریخی و واقعی را از منابع تاریخیِ موجود کشف کرد. بدین سان، در قرن نوزدهم که آثار بسیاری درباۀ عیسای واقعی و تاریخی نوشته شد ، بحث مهم دیگری مطرح شد، اگر بپذیریم که عیسایِ تاریخیِ نقادان، انسانی صرف بوده بدون ارتباط با ماوراءطبیعه و در زندگی و شخصیت او هیچ امری خارج از محدودۀ علم تجربی وجود نداشته است، پس اکنون نقادان، مسیحِ مطرح موجود در متون مقدس را چگونه می توانند تفسیر کنند. نظریۀ اسطورگی مسیح از این پس مطرح شد. با توجه به تفکیک میان شخص عیسی و لقب مسیح (منجی موعود)، بسیاری از قائلان به نظریه اسطورگی، هیچ وجود تاریخی برای شخصِ عیسی قائل نیستند،در واقع آنان مسیحیت را بدون مؤسس می دانند. اما برخی دیگر" مسیح" را اسطوره می دانند و قصد انکار وجود شخصیت تاریخی عیسی را ندارند،آنان زندگی معجزه آسای او را رد می کنند و همچنین دخالت ماوراءطبیعه در طبیعت و تاریخ انسان را به طور کلی امکان پذیر نمی دانند.

در این پ‍‍ژوهشتفاوت شیطان با ابلیس، فلسفه آفرینش و ماهیت شیطان، محدوده اختیارات، نحوه عملکرد و فعالیت آن، شیوه‌های وسوسه شیطان و عوامل مصونیت از وسوسه‌های آن بحث شده است که با مراجعه به منابع قرآنی و تفاسیر مربوطه و کتاب مقدس تورات و انجیل و ترجمه تفسیری آنها، مشخص گردید که شیطان موصوف در قرآن، با شیطانی که در تورات و انجیل از آن سخن به میان آمده؛ چه اشتراکات و افتراقاتی با هم دارند. نتیجه‌ای که در پایان حاصل می‌گردد اینکه: شیطان در هر سه کتاب با توصیفات خاص و از جمله: «موجودی شریر، فریبکار و وسوسه‌گر» آمده است. ولی کتاب عهدین، بر خلاف قرآن، آمیخته با خرافات و اعتقادات شرک‌آمیز است.

دراین پژوهش به بررسی موضوع قتال در قرآن و مقایسه آن با اناجیل اربعه پرداخته ایم. نخست رهیافت دین اسلام درباره خشونت را بررسی کرده ایم و دراصول دعوت اسلامی و راه های آن به شیوه هایی چون حکمت ، موعظه وجدال احسن مواجه می شویم . آزادی عقیده ، وعدم اکراه دینی نیز پی گیری شده است ؛ همچنین محدوده قتال در اسلام مهمترین عناوین بحثها را تشکیل می دهد و بیان این نتیجه که قتال در اسلام ماهیّت دفاعی دارد و به عنوان آخرین راه کار در نظر گرفته می شود نیز بحثی درخور اعتنا ست که در این فصل عنوانی مجزا به خود اختصاص داده است . در ادامه در جریان بیان اصالت در روابط بین المللی اسلام به طرح سه دیدگاه پرداخته ایم ؛ اصالت صلح و اصالت جنگ دو دیدگاه مشهور در این مسأله هستند و ما در طرح نظریه جدید ، به بیان اصالت گفتگو و ارائه استنادات لازم در جریان تبیین و دفاع از این نظر پرداختیم . ادامهبحث به بررسی قتل و قتال در اناجیل اربعه اختصاص دارد که در آن نشان دادیم که شعار گسترش دین از طریق شمشیر و خشونت در خصوص مسیحیان قابل انطباق است که آموزه های اناجیل و ابزار مختلف " تنصیر" گواهی غیر قابل انکاربر این مدعا ست . بالآخره ، مقایسه موضوع قتال بین قرآن کریم و اناجیل اربعه مورد بررسی قرار گرفته است . در خاتمه نتیجه کلی بررسی و پژوهشمسئله فوق بیان می داردکه اصالت در اسلام در گفتگو است هر چند که قتال و جهاد بعنوان آخرین راه کار مورد استفاده قرار می گیرد .

روح از موضوعات مهم و مشترک بین الادیان به شمار می‌رود. قرآن و عهدین به عنوان کتب مقدس سه دین بزرگ اسلام، یهودیت و مسیحیت، اصلی‌ترین راه برای شناخت مفهوم و حقیقت روح در این ادیان می‌باشند. شناخت مفاهیم قرآنی را با بررسی آن مفاهیم در اعتقادات اعراب جاهلی می‌توان کامل‌تر نمود. به این دلیل که آیات و مفاهیم قرآن در محیط اعراب جاهلی و با زبان آنها نازل شد.روح در اعتقادات اعراب جاهلی مرتبط با مفاهیمی چون روح بخشی به اشیاء و مکان‌ها، زیارت و قربانی برای بت‌ها، روح پنداری ملائکه و جن و پرستش جن به عنوان بخشی از ارواح، نفس انسان را پرنده‌ای جغد گونه پنداشتن پس از مرگ، رجعت و مسخ وجود انسان است.اما در قرآن وضع به گونه‌ای دیگر است و روح با مفاهیم زیر در ارتباط است.«تأیید حضرت عیسی(ع) بوسیله روح القدس، نفخ روح، تنزیل روح القدس، «ارسال روحنا» بر حضرت مریم(س)، همراهی ملائکه و روح در تنزیل و نزول قرآن و در قیام و عروج در روز قیامت، امین بودن روح، از عالم امر بودن روح، تأیید حزب الله بوسیله روح، روح بودن حضرت عیسی(ع)، وحی و القای روح».آرای متفاوتی در ارتباط با حقیقت و معنای روح و مفاهیم مرتبط با آن مطرح شده است، اما در این نوشتار تکیه بر نظر سید محمد حسین طباطبایی در المیزان است که «روح در قرآن، معنا و حقیقتی واحد دارد. معنای آن را می‌توان چیزی دانست که (مایه حیات) است و حقیقت واحد آن عبارت از یک موجود مستقل و دارای حیات و علم و قدرت است که غیر از ملائکه است و آن را می‌توان (روح مطلق) نامید.» این نظریه متکی بر برخی روایات اهل بیت (س) است.روح با حقیقتی واحد دارای مصادیق متعددی چون روح انسان‌ها، روح ملائکه، روح تایید کننده مومنان، روح تایید کننده پیامبران و موارد دیگر است.واژه روح در عهدین از واژه‌های پر کاربرد است که آن را از دو منظرمعانی و کارکردها می‌توان بررسی نمود.معانی روح در کتاب مقدس عمدتاً با وجود انسان ارتباط دارند برخی از آنها عبارتند از: روح انسان، احساسات و انگیزه ‌های انسانی، نبوت و رهبری فرهمندانه، پیوند انسان با خداوند.برخی معانی آن هم خارج از وجود انسان‌اند، مثل: باد و موجودات غیر مادی.کارکردهای روح در کتاب مقدس هم بیشتر هم درباره انسان مطرح‌اند که برخی از آنها عبارتنداز: آفرینش انسان و تداوم حیات او، نبوت، وحی، الهام، علم و حکمت بخشیدن به افراد، شفاء، تعمید و موارد دیگر.روح القدس نیز از مفاهیم حوزه روح شناسی در کتاب مقدس است که دارای اسم ها، صفات و کارکردهایی مخصوص است. مفاهیمی چون نجات، هدایت، زندگی ایمانداران و کلیسا، در کتاب مقدس با روح القدس در ارتباطند.عناصر وجود انسان مثل روح، نفس و جسم در کتاب مقدس بحث هایی پر دامنه دارند. عهد عتیق وجود انسان را با عنوان عبری نِفِش (معادل حیات و نفس) مطرح نموده اما دیدگاه های روشن و مفصلی در این باره ندارد. در تلمود، آیین قبّالا و فلسفه یهودی که ارتباطی تنگاتنگ با عهد عتیق دارند، دیدگاه ها در باره نفس انسان و آینده آن، پر دامنه، متفاوت و گاه متناقض‌اند.با این که در کتاب مقدس، عباراتی وجود دارد که نشان دهنده دو عنصری بودن وجود انسان مرکب از، روح و جسم هستند اما در کنار آن ها عباراتی را می‌توان یافت که انسان را موجودی مرکب از سه عنصر روح، نفس و جسم معرفی می‌کند. در مجموع می‌توان چنین برداشت نمود که نویسندگان اولیه مسیحی مثل پولس، وجود انسان را مرکب از سه عنصر روح، نفس و جسم می‌دانند.

استعاره نقش محوری در اندیشه دینی دارد بدین معنا که برای بیان حقایق مجرد از واژه‌های ملموس و مادی بهره می‌گیرد. مهمترین کارکرد شناختی استعاره نیزفراهم ساختن درک یک مفهوم انتزاعی از طریق مفهومی ملموس‌تر است. با این نگاه پایان‌نامه حاضر به بررسی استعاره‌های به‌کار رفته در توصیف «بهشت و جهنم» در قرآن، انجیل و تورات می‌پردازد تا ضمن معرفی این استعاره‌ها، انواع استعاره‌های مفهومی به‌کار رفته در آنها (ساختاری، هستی‌شناختی، جهتی) معین شود و مشخص شود در توصیف هر کدام از بهشت و جهنم چه نوع استعاره‌ای کاربرد بیشتری دارد و نیز بسامد به‌کارگیری این استعاره‌ها در قرآن، انجیل و تورات به چه شکل است. تمام آیاتی که در توصیف بهشت و جهنم ساختار استعاری داشتند به‌عنوان نمونه آماری درنظر گرفته شدند، برخی آیات نماینده چند «نگاشت استعاری» بودند. به این شکل 852 مورد عبارت استعاری از آیات قرآن و 140 مورد عبارت استعاری از آیات انجیل مورد بررسی قرار گرفتند. و در مورد تورات تنها به معرفی استعاره‌ها پرداخته شد. روش تحلیل داده‌ها به صورت توصیفی در قالب شناختی بر اساس رویکرد لیکاف و جانسون (1980) به استعاره و نیز به صورت کمی و در قالب نمودار بوده است. نمودارها برحسب تعداد استعاره‌های ساختاری، هستی‌شناختی و جهتی که در توصیف بهشت و جهنم در قرآن و انجیل به‌کار رفته‌اند، ترسیم شد. بررسی نتایج نشان داد در کاربرد هر سه نوع این استعاره‌ها، قرآن بسامد بالاتری دارد. هم قرآن و هم انجیل در ترسیم فضای بهشت بیشتر از استعاره ساختاری بهره برده‌اند. ولی در استفاده از استعاره هستی‌شناختی و استعاره جهتی شاهد این اتفاق نیستیم. در قرآن استعاره‌های هستی‌شناختی بیشتر در ترسیم فضای دوزخ مورد استفاده قرار گرفته‌اند تا در ترسیم فضای بهشت، در حالی که در انجیل استفاده از استعاره هستی‌شناختی در ترسیم فضای دوزخ ملاحظه نشد. در قرآن استعاره جهتی به طور یکسان هم درمورد بهشت و هم درمورد جهنم به‌کار رفته‌است، در حالی که در انجیل تنها در ترسیم فضای دوزخ، کاربرد این استعاره مشاهده شد. در مورد برخی عبارات استعاری، هم در قرآن و هم در انجیل برای توضیح مطلب از نظریه «آمیختگی مفهومی» بهره برده شده است.

کتاب «الانجيل المفقود كتاب "ك" و الأصول المسيحية» نوشته برتون ماك است. انجیل نام کتابی است که بر حضرت مسیح (ع) نازل شده است، ولی انجیلی که کلام خدا و کتاب حضرت عیسی (ع) بود، از میان رفته است. به اعتقاد خود مسیحیان انجیل های کنونی که به نام های متی، مرقس، لوقا و یوحنا است، بعد از حضرت عیسی (ع) تدوین شده است و حضرت عیسی (ع) کتاب آسمانی از خود به یادگار نگذاشته است. اما آنچه در این کتاب آمده است نشانی از انجیل مفقود شده كتاب "ك" است که در چهار جزء نگاشته شده است: جزء اول- اکتشاف الانجیل المفقود؛ جزء دوم- متن الانجیل المفقود؛ جزء سوم- الشفاء من تجربة اجتماعیة؛ جزء چهارم- اعادة تصور للاصول المسیحیة.