مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله فهرستی از موضوعات " عدالت در تفاسیر مهم جهان اسلام " به همراه آیات مورد نظر آمده است. منبع اصلی این بخش کتاب سه جلدی " فهرست موضوعی تفاسیر" (مرکز فرهنگ و معارف قرآن) بوده است.

در این مقاله سعی خواهیم کرد ظرفیت و قابلیت رویکرد واقع گرایی انتقـادی را در تحمل بار مفاهیم اقتصاد اسلامی صدر از نظر روش‌شناختی ارزیابی کنیم. بدین منظور ابتدا امکان‌پذیری این کار را بررسی، و نظریه اقتصاد اسلامی صدر را به اجمال معرفی خواهیم کرد. آن‌گاه بر اساس واقع‌گرایی انتقادی، نظریه‌های «توزیع پیش از تولید»، «توزیع پس از تولید» و «عدالت اجتماعی» صدر را از نظر روش‌شناختی نقد و بررسی خواهیم کرد. در این نقد به‌ویژه از مفاهیم ابتنا، علیت رو به پایین، قصدمندی انسان، ساختار و عاملیت استفاده می‌شود.

در این رساله کوشش شده است نظرات اجتماعی سید قطب بررسی شود و در بین مباحث اجتماعی او بر بحث "عدالت اجتماعی" تکیهء بیشتری گردیده و سعی شده تا بصورت وسیعتر و عمیق‌تری مورد مداقه قرار گیرد و علت آنکه این بحث تقریبا بعنوان محور اندیشه‌های اجتماعی سید قطب انتخاب شده است به چند دلیل می‌باشد: -1 اکثر مطالب و مباحثی که در سایر کتابهای سید قطب آمده، بصورت خلاصه در این کتاب آمده است . -2 بحث عدالت اجتماعی شامل موضوعات متنوع و فراوانی مثل خانواده - اقتصاد - حکومت - قانون - اخلاق و ... است که اگر چه ظاهرا ربطی با مطلب اصلی ندارد اما نویسنده ارتباط آنها را کاملا نشان داده است لذا بحث عدالت اجتماعی می‌تواند جامع بسیاری از مسائل مهم اجتماعی باشد. -3 موضوع "عدالت اجتماعی در اسلام" یکی از مباحثی است که هم‌اکنون در جوامع فرهنگی و سیاسی مطرح می‌باشد و به اصطلاح بحثی کاملا زنده و راه‌گشا است . اگرچه تذکر این نکته لازم است که آنچه سید قطب تحت عنوان اسلام ارائه می‌دهد برداشت و نظرات خاص وی از اسلام است (که با توجه به اهل سنت بودن وی مسلما از نظر شیعه بی‌اشکال نیست) اما بهرحال ما با بررسی اندیشه‌های اجتماعی وی با گوشه‌ای از نظرات یک متفکر اجتماعی مسلمان آشنا میگردیم آنهم متفکری که نقشی کلیدی در مصر و در نتیجه جهان عرب ایفا می‌کند. چون تحقیق یک مطالعهء موردی (Caseistudy) است لذا اول تمام کتابهای سید قطب که ترجمه گردیده است و کتبی که به نحوی راجع به او و یا جنبشهای جهان عرب نوشته شده بود، در حد امکان جمع‌آوری گردید و سپس آنچه می‌شد به آن نام "اندیشهء اجتماعی" داد از کتب سید قطب بیرون آورده و طبقه‌بندی گردید و بحث عدالت اجتماعی بعلت اهمیت خاصش بطور جدا بررسی و تقسیم‌بندی شد که در واقع باید گفت حاصل، فراهم شدن 3 بخش عمده بود: بخش اول: بررسی زمینه‌های فکری و اجتماعی جنبش سیاسی اعراب و مطالعهء مصر به عنوان پایگاه و پیشگام جنبش ، و بررسی سازمان اخوان المسلمین بعنوان قدرتمندترین گروه مسلمان مبارز. بخش دوم: مطالعهء زندگی سید قطب بعنوان نظریه پردازد سازمان و بررسی حیات فکری و سیاسی او و نگاهی به روش و بینش سید. بخش سوم: بررسی اندیشه‌های اجتماعی سید قطب که شامل سه قسمت عمده است : الف . مبحث اصالت فرد یا جمع، ب . نهادهای اجتماعی، ج. عدالت اجتماعی در اسلام.

مقاله شناسی عدالت اسلامی

عدالت در اسلام از زیربنایی ترین مفاهیمی است که تحقق عینی آن در جامعه یکی از مهمترین اهداف اجتماعی و سیاسی این دین ذکر شده است و از طرفی عدالت امری تابع دین و بر گرفته از آن نیست بلکه خود مفهومی مطلق و مستقل است. به بیان دیگر دین مقیاس عدل نیست بلکه عدل مقیاس دین است. در این مقاله مفهوم عدالت در قرآن کریم مورد پژوهش قرار گرفته است.

این مقاله به معرفی چند کتاب در زمینه عدالت اقتصادی می پردازد.

در این گفتگو موضوع عدالت اقتصادی از دیدگاهی همه جانبه مورد بررسی قرار می گیرد. ابتدا پیش فرض های هستی شناسانه عدالت اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد و از عدالت تکوینی الهی سخن گفته می شود و سپس ساختار اقتصاد عادلانه از نظر قرآن مورد بررسی قرار می گیرد و همچنین ساز و کار ها و زمینه های اجرای عدالت مورد بحث قرار می گیرد و در آخر از موانع اجرای عدالت و تضاد های اقتصاد اسلامی با اقتصاد لیبرال و بازار آزاد سخن می رود.