مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«المراجعات» کتابی درباره اثبات حقانیت شیعه و امامت امام علی (ع) بلافاصله پس از پیامبر است. این کتاب مجموعه نامه‌ های مبادله شده میان سید عبدالحسین شرف الدین، از علمای سرشناس شیعه در لبنان و شیخ سلیم البشری، عالم بزرگ اهل سنت مصری است. در این کتاب دلایل متعدد امامت علی (ع) از قرآن و روایاتی که در منابع اهل سنت بوده و مورد قبول آنهاست بیان شده و ابهاماتی که برای اهل سنت در این زمینه وجود دارد به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است. نام دیگر این کتاب «المناظرات الازهریة و المباحثات المصریة» است. مکتوب بودن مباحث رد بدل شده اتقان علمی آن را بالا می‌ برد و به هر یک از طرفین این فرصت را می‌ دهد تا با فرصت کافی محکم‌ ترین پاسخها را به طرف مقابل بدهند. این کتاب بدون کوچکترین توهین و با انصافی متقابل تالیف گشته است. این کتاب یکی از کتب مهم عقاید استدلالی شیعه است که دارای منابع قوی و مستدل با لحنی روان است.

«الإمامة و أهل البيت النظرية و الإستدلال» اثر محمد بیومی مهران، در موضوع امامت به زبان عربی مى‌ باشد. مؤلف، كتاب را با مقدمه‌ ای آغاز نموده و در آن توضيحاتی عمومی پيرامون نقش امامت و كيفيت شكل گيری و استمرار آن تا زمان غيبت امام زمان (عج) بيان داشته و آنگاه اين سؤال را مطرح نموده است كه آيا اين معنا فقط در تصدی ظاهری و تسلط بر اركان ظاهری جامعه منحصر می گردد يا از معنايی وسيع‌ و عميق‌ تری برخوردار است كه تصدی بر اركان اجرايی جامعه اسلامی يكي از آنهاست؟ در ادامه به اصل كتاب پرداخته و مطالب آن را به دو بخش تقسيم نموده است: 1- جايگاه امامت از ديدگاه اهل بيت عليهم السّلام در اين بخش به طرح سه سوال و جواب از آن پرداخته است: الف- ضرورت وجود امامت در رسالت خاتم چيست؟ ب- چرا استمرار امامت در رسالت فقط بايد از مجرای اهل بيت عليهم السّلام محقق گردد؟ ت- چرا اين استمرار بايد از طريق دوازده نفر خاص از آنان تحقق گيرد؟ 2- تشخيص اهداف عمومی اهل بيت عليهم السّلام برای تصدی اين جايگاه از ديدگاه آيات و روايات و احاديث. اين بخش را به هفت قسمت ارائه كرده است: الف- حفظ زندگی اجتماعی به علت موجب امنيت تمامی اهالی زمين بودن (امان اهل الارض) و به هم پيچيده شدن و پايان بخشيده شدن حيات انسان ها در صورت نبودن امام بر روی زمين. ب- رهبری عملی حكومت و تصدی ولايت امر در جامعه اسلامی. ت- مرجعيت و محوريت دينی و فكری جامعه اسلامی. ث- پاسداری شريعت اسلام از هرگونه تحريف و تزوير. ج- محافظت از امت اسلامی و ايجاد وحدت و اتحاد آنان. ح- تشكيل گروهی شايسته برای ايفای نقش مناسب و بی نظير در غياب اهل بيت عليهم السّلام خصوصاً در زمان غيبت كبری. خ- ارائه الگو و اسوه‌ ای مناسب در پيشرفت مترقی جامعه اسلامی و تحقق يك نمونه كامل آن در عالم خارج در جهت تكامل انسان‌ ها. همچنين در كنار اين دو موضوع اساسی بحث سوّمی را نيز لازم به طرح می داند و آن نقشی است كه هر يك از اهل بيت عليهم السّلام به تنهايی در زمان خويش ايفا نموده است. تمام تقسيم بندی فوق از سوی نويسنده در مقدمه كتاب بيان گشته و سعی اساسی مؤلف نيز بر اين بوده است كه كتاب خويش را طبق همين دسته بندی ارائه كند.

کتاب «الالفين» تاليف علامه حلی پیرامون موضوع امامت و در دفاع از عقاید امامیه به رشته تحریر در آمده است. مولف پس از بیان مقدمه هزار دلیل بر اثبات امامت علي عليه السلام و هزار دلیل نیز در رد مخالفان و شبهات منکرین امامت مطرح کرده است و به مباحثی مانند: امام کیست؟ علت نصب امام و لطف بودن آن، وجوب نصب امام و... پرداخته است.

تفسیر نادرست مفاهیم دینی که ناشی از عواملی چون بدفهمی یا غرض ورزی است، مشکلات و خطراتی جدی بر جامعۀ دین داران تحمیل می کند. برای جلوگیری از آسیب اعتقادی در اجتماع دینی، قبل از هر چیز نیازمند فهم صحیح مفاهیم دینی می باشیم. در این راستا ابتدایی ترین و صحیح ترین اقدام، رجوع به منابع اصیل دین (کتاب و سنت) است. در برخورد با مشکل انکار امامت یا تحریف معنای حقیقی آن نیز مراجعه به متون وحیانی، اولین و ضروری ترین اقدام به نظر می رسد. این که امام کیست؟ مقام و اوصاف اختصاصی امام چیست؟ ما در قبال وی چه وظیفه ای داریم؟ و سوالاتی از این قبیل، جز با تبیین دقیق آیات و روایات مربوط به این موضوع، پاسخ صحیح داده نمی شوند.

تاکنون مسأله امامت در دانش کلام و به عنوان یکی از ارکان اندیشه اعتقادی مسلمین مورد بحث و پژوهش قرار گرفته است و هر یک از گروه های اسلامی با استناد به شواهد عقلی و نقلی ، دیدگاه خود در این باره را توجیه و تبیین نموده است. اما نیک روشن است که این اصل اعتقادی با ابعاد دیگر دین مثل فقه و اخلاق نیز پیوندی استوار دارد که تاکنون چندان مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است. نگارندۀ این مقاله که بخش نخست آن در شماره اول ارائه گردید، قصد دارد روزنۀ جديدى در اين بحث گشوده و با رويكرد اقتران عقلى و شرعى ميان اصل امامت و مسائل فقه، ازآن به عنوان شاهد و مؤيد براى آسمانى بودن امر امامت ، بهره جويد.

على بن محمد بن يونس عاملى نباطى بياضى بقاعى، ملقب به زين‌الدين و مكنى به ابومحمد، متكلم، مفسر، منطقى، اديب و شاعر امامى قرن نهم در رمضان 791 ق در نبطيه جبل‌عامل زاده شد. او در صراط مستقیم به نام خود چنین تصريح كرده است: « قال مؤلف هذا الكتاب على بن محمّد بن يونس...». در زادگاهش به كسب علم پرداخت. شرح‌حال‌نويسان از استادان او نام نبرده‌اند و فقط خود او در اجازه روايتی كه برای يكى از شاگردان خود صادر كرده، از سيد زين‌الدين على بن دقماق حسينى (مؤلف نزهة‌العشاق) و شيخ جمال‌الدين احمدبن حسين بن مطهر نام برده و تصريح كرده كه اين دو، شيخ روايت او بوده‌اند. از شاگردان و راويان او نيز فقط شيخ ناصر بن ابراهيم بويهى، شيخ تقى‌الدين ابراهيم بن على كفعمى (مؤلف البلدالامين و المصباح) و شيخ شرف‌الدين بن جمال‌الدين بن شمس‌الدين بن سليمان، شناخته شده‌اند.

نزدیک به سیصد سال پیش، شاهکاری در موضوع امامت پدید آمد که تا سالهای اخیر، برای همگان ـ به جز معدودی از دانش وران ـ ناشناخته مانده بود: ضیاء العالمَین فی بیان إمامة الائمة المصطفَیْن. نویسندۀ این کتاب، مولی ابوالحسن بن محمد طاهر شریف عاملی فتونی (1070ـ 1138قمری)، از فقیهان و محدّثان بزرگ قرن یازدهم و دوازدهم است که این کتاب را در آخرین سالهای عمر خود نگاشت. در این گفتار مروری خواهیم داشت بر درون مایۀ این کتاب گران سنگ. از آنجا که دربارۀ نویسنده، کمتر نوشتار فارسی موجود است، ابتدا به شرح حال او می  پردازیم؛ در این جهت، نکاتی مبتنی بر مقدمة التحقیق ضیاء العالمین ـ و برخی دیگر از منابع ـ می  آوریم.

موضوع مقالۀ حاضر، بررسی و تحلیل یکی از دسیسه های مخالفان برای تحریف پیام غدیر است. بر این اساس، نویسنده ابتدا ماجرای غدیر خم و رابطۀ آن با اصل امامت را از دیدگاه وهابیت سعودی بررسی می کند و سپس با بررسی منابعی برای این مطلب، تحریفات صورت گرفته در آن را بر می شمارد. وی در ادامه با بیان اظهارات حیدر علی قلمداران در کتاب شاهراه اتحاد ـ به عنوان نمونه ای از تحریف غدیر در جامعه ـ و تأثیرپذیری آن از شبهه یمن و نیز تحلیل تحریفات وی، مقاله خویش را به پایان می رساند.

آیة الله سید جعفر مرتضی عاملی در 25 صفر سال 1364 ق در روستای عیتا الجبل، در 110 کیلومتر شهر بیروت؛ واقع در جنوب لبنان به دنیا آمد و نسب خاندان پدری اش به "الجسین ذوالدمعة"، فرزند زید، فرزمد امام سجاد (ع) می رسد. وی تحصیلات خود را به صورت غیررسمی نزد پدرش –که معلم بود- آغاز کرد و در 1328 ق برای تحصیل علوم دینی به نجف اشرف سفر کرد. در آنجا مدرسۀ آیة الله بروجردی و "جامعة النجف الدینیة" را برای اقامت برگزید و به تحصیل علوم دینی مشغول شد.