جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ابن‌کُلّاب، با تفکیک کلام الهی به «لفظی و نفسی»، قائل به «وحی معنایی» بوده و الفاظ را لباس بشریِ وحی شمرده است. او در بحث از ماهیت کلام، بر این نظر است که کلام فقط بر معنا اطلاق می‌شود و استعمال آن دربارۀ لفظ، از روی مجاز است. وی کلام را همچون اشاعره بر علم قدیم الهی حمل می‌کرد و صورت ملفوظ آن را پوششی کاملاً بشری می‌شمرد. اما به کار رفتن مشتقات مادۀ «نزل» در قرآن که بر نزول لفظیِ قرآن دلالت دارد؛ نهی از تعجیل پیامبر‌‌(ص) در تکرار قرآن و هم‌چنین استعمال واژگان «تلاوت»، «قرائت» و «ترتیل»، که بر خواندن متنی بر پیامبر صراحت دارد؛ صراحت قرآن بر ‌یک‌جانبه بودن وحی و دلایل دیگر نشان می‌دهند که متن لفظی قرآن، همان گزاره‌هایی است که بی‌کم‌و‌کاست بر پیامبر(ص) نازل شده است. این مقاله از نوع تحقیقات بنیادین است که با روش توصیفی تحلیلی به این موضوع می‌پردازد.

چند صفحه مختصر حاضر در واقع بخشی از یک کتاب است و یک فصلی از یک کتاب است که روایات افراد متفاوتی را ذکر می کند که در عالم رویا تاثیرات عجیبی از صلوات را دیده اند را نقل می کند...

مقالات الإسلاميين و اختلاف المصلين، كتابى است به زبان عربى نوشته ابى‌الحسن على بن اسماعيل أشعرى (متوفاى 324ق.) در موضوع فرقه‌هاى اسلامى و آراء مختلف كلامى. درباره زمان نگارش كتاب بايد گفت، آخرين حادثه‌اى كه مؤلف از آن ياد مى‌كند، خروج و كشته شدن فردى قرمطى است كه در سال 291ق. اتفاق افتاده و از اين گزارش روشن مى‌شود كه تألیف اين كتاب بعد از اين تاريخ صورت گرفته است. اين‌اثر را بايد كهن‌ترين و معتبرترين منبع موجود در زمينه تاريخ عقايد اسلامى محسوب كرد. اين كتاب از منابع كهن ملل و نحل است و از آن جهت كه نويسنده آن پيشواى مذهب اشعرى است، بسيار قابل توجّه است. اشعرى بحث را با اختلاف در امامت آغاز كرده است كه از اوّلين بحث‌هاى مفصّل وى درباره فرق شيعه است. او شيعه را به سه گروه غلاۀ و رافضه و زيديّه تقسيم كرده و با يادكرد فرقه‌هاى آنان در مورد مسائل اختلافى، از عقايد آن سخن گفته است. او غلاة را از رافضه جدا مى‌داند؛ امّا برخى از فرق غلاة؛ مانند بيانيّه و حربيّه را در ذيل رافضه نيز ياد مى‌كند. مؤلّف با اينكه اتهام معروف و بى‌بنياد تجسيم را به هشام نسبت داده است؛ تصريح مى‌كند كه رافضه معتقد به تجسيم نبوده‌اند. اشعرى در تبيين عقايد فرق، بسيار متعادل‌تر از بغدادى و امثال اوست. بحث از خوارج و مرجئه در صفحات بعدى آمده است و آنگاه به معتزله اشاره كرده است. مؤلّف پس از تبيين عقايد مختلف به تفصيل از عقايد خود- كه سازنده و پردازنده مذهب اشعرى است- سخن گفته است. از بخش‌هاى مهم اين اثر، بابى است كه به آراء متكلمان در مباحث جهان شناسانه، نظير جوهر، جسم، حركت‌و ادراك اختصاص يافته است كه از آن مباحث به «دقيق الكلام» تعبير مى‌شود. اشعرى فصلى را نيز به بيان اجمالى عقايد اصحاب حديث و اهل سنت اختصاص مى‌دهد.

محدث، فقیه شافعی و متکلمی بر مذهب اهل سنت و راس متکلمین بصره در زمان خود بوده است و او اقدم از ابوالحسن اشعری بوده است و از قدماء مخالفین معتزله است که با آنان مناظراتی داشته است.حارث بن أسد محاسبی نقل می کند که او اولین شخص از محدثان سلف است که در اثبات صفات سخن رانده است و ابن حنبل شدیدا بر او تاخته است. ابن کلاب و محاسبی و القلانسی (که از شاگردان و ملازمان ابن کلاب بوده اند) پیش تر از تاسیس رسمی مذهب کلامی اهل سنت و ظهور اشعری و تدوین مکتب اشعری توسط او ، رئوس مثلث کلام در عصر خود بوده اند و به تعبیر شهرستانی عقائد سلف را به دلایل کلامی و براهین اصولی تایید می کردند. اشعری در نهایت به مکتب او و حارث محاسبی اقتداء کرده است. ابن ندیم او را از حشویه می شمارد.

این کتاب از دیدگاه سلفی وهابی و دیدگاه ابن تیمیه به نقد کلابیه و اشاعره پرداخته است.