جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

افرادی برای اصالت وجود اهمیت چندانی قائل نیستند، اما محققانی هم به حمایت از آن پرداخته و به نقش فوق العاده آن تاکید کرده اند. ملاصدرا که مبتکر این نظریه است سر سختانه از آن دفاع کرده و با ادله متعدد به اثبات آن پرداخته و آن را از مهمترین مقاصد فلسفی می شمارد. تشخص، مقولات، صور نوعیه، ترکیب ماده و صورت، تشخیص امور حقیقی از امور اعتباری، معقول ثانی و مساله شناخت، کلیات، و کلی طبیعی از مسائلی ست که به نحو متحول کننده ای تحت تاثیر اصالت وجودند.

چکیده (فارسی): تمدن اسلامی و تاریخ تفکر عقلی در اسلام نشیب و فرازهای بسیاری داشته است؛ گاه اوج درخشش را تجربه کرده و گاه در سراشیبی رکود و بی رونقی قرار گرفته است. تردیدی نیست که یکی از درخشان ترین مقاطع تاریخ تمدن و تفکر اسلامی قرن چهارم هجری است. اندیشه پویای اسلامی که در قرن سوم تحت شدیدترین فشارها و هجوم ها از سوی عقل ستیزان حنبلی و عقل گریزان اشعری قرار گرفته بود به یمن ظهور خاندان شیعی و ایرانی آل بویه در کانون تمدن اسلامی، یعنی عراق و نواحی مرکزی و جنوبی ایران از نو سر برآورد، بالید و برگ های زرینی را در تاریخ اسلامی رقم زد. بازشناسی این دوره تاریخی یکی از اولویت های پژوهشی روزگار ماست که اگر به خوبی سامان یابد می تواند به باز آفرینی دوباره تمدن عقلی و انسانی اسلام مدد رساند. همه کسانی که در این قلمرو پژوهش کرده یا مطالعاتی داشته اند می دانند که شناخت قرن چهارم به ویژه نیمه دوم آن و به خصوص از بعد عقلی و فلسفی بدون مطالعه آثار ابوحیان توحیدی مقدور نیست. ابوحیان ادیب متفلسفی است که دانشوران، مجالس علمی و جکمی و اندیشه های فلسفی و کلامی این مقطع تاریخی را شناسانده و نمایانده است. علی بن محمد بن عباس مکنی به ابوحیان و ملقب به توحیدی در سال 310 قمری تولد یافت ( در شیراز ، نیشابور یا واسط) و به احتمال زیاد در حدود 410 قمری در شیراز درگذشت. مقام ادبی وی به ویژه در نثر مورد اذعان همگان است. علائق فلسفی وی نیز که او را به این مجلس و آن مجلس - به ویژه مجلس پر آوازه ابوسلیمان سجستانی - می کشانده کاملا روشن است. با کلام و اهل آن میانه خوشی نداشته است. از لحاظ اندیشه عقلی و گرایش مذهبی، فردی میانه رو، آزاداندیش و فارغ از تعصب های رایج در آن روزگار بوده است. ارزیابی ها و موشکافی هایش در مورد ادیبان، متکلمان، فیلسوفان و حتی وزیران هرچند گزنده و آزار دهنده اما تا حد زیادی دقیق و منصفانه است. تمایلات صوفیانه اش که در دهه های اخیر عمرش به اوج رسید نیز کاملا آشکار است. کتاب الاشارات الالهیه اثر صوفیانه فاخر اوست. فلسفی ترین کتاب وی مقابسات است که در قالب 106 مقایسه به بسیاری از موضوعات فلسفی پرداخته است. ادیبانه ترین آثار وی نیز الامتاع و الموانسه است که به راستی ممتع و مایه الفت و انس بوده و در طراز بالای ادبی و در قالبی دل انگیز ارائه شده است. این دو اثر به تفصیل در فصل هفتم این رساله مور

موضوع اصلی در این تحقیق، تبیین « مسأله وحدت ادیان» از نگاه ابن عربی عارف بزرگ اسلامی و ملاصدرا موسس حکمت متعالیه می باشد. آیا گوهر ادیان واحد است و همه اختلافها به سطح ظاهری و صوری آنها برمی گردد؟ در قرن اخیر و در حوزة دین و مباحث معرفت شناسی نیز دو دیدگاه جدید مطرح شده است: 1- تئوری «وحدت متعالی ادیان» بوسیله سنت گرایان 2- نظریة پلورالیسم دینی توسط جان هیک. در نظریة هیک، همه سنتهای دینی دارای اعتبار یکسان می باشند و همه ادیان بهره هایی از حقیقت دارند و پیروی از برنامة هر دین مایة رستگاری انسان است. مهمترین اعتقاد سنت گرایان، عقیده به حکمت جاودانه ای است که لبّ تمام ادیان است و هر سنتی، تجلی خاصی از آن می باشد. شوان، مشهورترین تئوریسین مکتب سنتی با تفکیک بین ظاهر و باطن دین، گوهر ادیان را مشترک و تضادها را به بعد ظاهری ارجاع می دهد.ابن عربی با طرح ایدة وحدت وجود، نگرشی نو در خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی ارائه نمود. یکی از پیامدهای کلامی ایدة او، وحدت جوهری ادیان است. البته قبل از ابن عربی، برخی عرفا از جمله حلاج نیز به وحدت ادیان اشاره نموده اند. در دیدگاه ابن عربی همه پیامبران در اصول و تعالیم اساسی دین وحدت و تنها در احکام و جزئیات و فروع اختلاف داشته اند. ایدة «وحدت ادیان» را می توان از آرای ابن عربی مانند نظریه او دربارة حقیقت محمدیه، استنباط نمود. از آثار تابعان ابن عربی مانند سید حیدر آملی، عبدالرزاق کاشانی و قیصری نیز «وحدت ادیان» استفاده می شود.از آنجا که ملاصدرا بسیار متأثر از تعالیم ابن عربی است، مانند او در تبیین کثرت دینی به وحدت دین و اختلاف شرایع اذعان دارد. هر دو اندیشمند در مسائل دیگری چون: خاتمیت واکملیت شریعت نبوی، جامعیت قرآن و مقام برتر پیامبر اسلام (ص) دیدگاه مشترک دارند. اما ملاصدرا به دلیل تفکر شیعی و زمینه های اجتماعی وفرهنگی متفاوت با شرایط ابن عربی، تلقی خاصی از برخی مسائل دارد که وجه تمایز اندیشة او را با ابن عربی نشان می دهد. او برای دین واحد الهی، حرکت و سیری تکاملی قائل شده و نقطه غائی حرکت دین و مسئله خاتمیت را با موضوع ولایت و امامت پیوند می دهد. دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا با تئوری سنت گرایان و نظریه جان هیک سازگاری ندارد

نظریه حد وسط ارسطویی یکی از مهم ترین مبانی اخلاق ارسطویی است که بسیاری از اندیشمندان و فیلسوفان اخلاق در دوره های طولانی عصر اندیشه فلسفی بر آن تاکید نموده اند. به این نظریه انتقاداتی شده که بسیاری از آنها ناشی از عدم فهم صحیح در تبیین حد وسط از دیدگاه ارسطو است. در این مقاله ضمن تبیین مفهوم حد وسط از دیدگاه ارسطو، بین دو مورد تفاوت گذاشته شده است:1. حد وسط حقیقی به عنوان فضیلت کامل و جامع همه فضایل؛2. حد وسط در افعال و انفعالات به عنوان یک قاعده کلی عملی جهت تعیین حد وسط های جزیی برای رسیدن به حد وسط حقیقی.چون مفاهیمی مانند سعادت و فضیلت ارتباط مستقیمی با تبیین این نظریه دارد این دو مفهوم از نظر ارسطو مورد بررسی قرار گرفته است.

سید محمد حسین طباطبایی ( 1321-1402 ه ) فخر الدین رازی ( 544-606 ه) دو مفسر بزرگ در تاریخ تفسیر هستند که از دو نظام کلامی و اعتقادی متفاوت متاثرند ، بررسی تطبیقی تفسیر المیزان علامه طباطبایی وتفسیر کبیر امام فخر رازی در مبحث عدل الهی و دیدگاه آن دو شخصیت درباره مسائل موضوع یاد شده هدف این رساله می باشد ، مراد از مطالعه تطبیقی ، توصیف و تبیین مواضع خلاف و وفاق اندیشه های تفسیری این دومفسر است ، عدل الهی دامنه تحقیق حاضر است که در آن علامه طباطبایی به علت اعتقاد به اختیار، حسن و قبحی که تابع موافقت ومخالفت با خواسته های درونی انسان است ومعلل بودن افعال باری به اغراض ، توجه به آیاتی می نماید که این عقیده را اثبات می کند و امام فخر رازی به علت اعتقاد به جبر، حسن و قبح شرعی ، ومعلل نبودن افعال باری به اغراض ، توجه به آیاتی می نمایند که این عقیده را اثبات میکنند در این رابطه رازی آیاتی که موهم جبر است محکم دانست و دست به تاویل دیگر آیات می زند که ظاهراَ در منافات با این آیات هستند ، اما به عقیده علامه تأویلی در میان آیات به معنایی که اشاعره و معتزله بدان توجه کردند نیست.