جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انسان کامل، نقطه شروع و پایان تکوین و تشریع است و افتتاح و اختتام نظام عالم به او وابسته است. وی آیینه تمام نمای اسماء و صفات حق‌تعالی است و مصداق دقیق قبول کننده بار امانت الهی است. این امانت الهی که تمامی موجودات از قبول آن سر باز زدند، همان «ولایت» است. در نظرگاه دینی، ولایت مهم‌ترین رکن ایمان دانسته شده و آیات و روایات بسیاری به تبیین چیستی، چگونگی و مراتب آن می‌پردازد. نوشتار حاضر، به تبیین و بررسی مباحث ولایت در نظر دو عارف برجسته شیعی یعنی سیدحیدر آملی، که در قرن هشت هجری می‌زیسته، و حضرت امام خمینی(ره) اختصاص دارد. کتاب، در سه فصل تنظیم شده و فصل اول، به بررسی معناشناسی ولایت اختصاص دارد. در فصل دوم به ضرورت وجود انسان کامل و بیان ویژگی‌ها و مقامات او پرداخته شده و در فصل سوم، نگارنده، به تحلیل ولایت انسان کامل در دو قوس نزول و صعود و نیز اقسام ولایت انسان کامل پرداخته است.

بررسی فضایل مجالس سوگواری و ذکر اهل‏بیت (ع) و سیره امامان شیعه، امام خمینی و سید علی خامنه‏ای رهبر ایران در این زمینه است. در این نوشتار نخست جایگاه عزاداری و مجالس ذکر و توسل اهل‏بیت و فلسفه وجودی سوگواری بر ایشان مورد بحث و بررسی قرار گرفته سپس آداب صحیح سوگواری، نوحه‏سرایی، عزاداری و رفتارهای صحیح فردی و اجتماعی عزاداران تبیین می‎گردد و سیره نظری و عملی ائمه و امام خمینی در این‏باره نشان داده می‎شود. نگارنده به آسیب‏شناسی عزاداری در عصر کنونی پرداخته و انواع انحرافات موجود در این زمینه (به ویژه قمه‏زنی و قفل‏زنی به عنوان مصادیق مهم انحراف در عزاداری) را بررسی نموده است. وی همچنین به جایگاه رفیع منبر و تبیین عزاداری و معارف دینی در مجالس سوگ اهل‏بیت اشاره کرده و جایگاه مداحی را در این محفل‎ها بررسی نموده است.

امام خمینی (ره) که به تصریح همة محققان، از برجستگان و شارحان طراز اول مکتب عرفانی ابن عربی می‌باشد، در پیروی از گذشتگان خود نظریة وحدت وجود را با دید تکریم و احترام نگریسته و در جای‌جای کلام و شعر خویش برای ابراز و اثبات آن کوشیده است. ایشان معتقدند: وحدت وجود از دو حیث کلی در عرفان اسلامی و به طور کلی در اسلام حائز اهمیت است؛ اول آن که اعتقاد به وحدت وجود، اعتقاد عامه به اصل شریعت را در مواضعی تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و دیگر آن که در بینش عام مردم به فروع دین و احکام فرعیه تاثیرگذار است. همچنان که منتقدان این عقیده بر این باورند که اعتقاد به وحدت وجود یکی بودن خالق و مخلوق با هیچ‌یک از اصول عقلی روشن اسلامی چون: خلقت و آفرینش، توحید، قدرت، ایمان و... سازش ندارد و چنان که این عقیده پذیرفته شود، باید معنای حقیقی تمامی امور مذکور، به معانی باطل و نادرست تاویل گردد». کتاب حاضر، در چهار بخش تنظیم شده است. نگارنده نخست به شرح و بررسی مقدمات ورود به بحث وحدت وجود پرداخته، سپس سابقة وحدت وجود در خارج از قلمرو فرهنگی و سیاسی اسلام را مورد بررسی قرار داده است. همچنین جایگاه ابن عربی و آرای او را نزد امام بررسی کرده و وجوه اشتراک و افتراق امام و ابن عربی را دربارة موضوع بیان کرده است.

در این کتاب پاره‌ای از اصطلاحات و لطایف عرفانی از آثار حضرت امام خمینی (ره) استخراج گردیده و ذیل 23موضع گردآمده است .عناوین تعدادی از موضوعات از این قرار است :توحید، اسمای الهی، انبیاء الهی وائمه، قرآن، وجود، ذکر، عوالم غیبی، فطرت و قلب .

«فصوص الحکم» کتابی عربی نوشتۀ محی‌الدین ابن عربی و شامل اصول عرفان و تعالیم او در وحدت وجود است. این کتاب حاوی 27 فصل و هر فصل منسوب به یکی از پیامبران الهی است. ابن عربی در هر فصل، داستان پیامبری را مطابق آیات و اخبار ذکر و حکمت رسالت وجود او را بیان می‌کند؛ ضمن آن که با استناد به قرآن، حدیث، کلام، حکمت مشایی و اشراقی به وحدت وجود می‌پردازد. طرز بیان ابن عربی در این اثر تا حد بسیاری دشوار و همواره برای درک و استباط آن نیاز به شرح و تفسیر بوده است. از این اثر ترجمه و تفاسیر فارسی، ترکی و انگلیسی وجود دارد. کتاب حاضر شرح تعلیقۀ امام خمینی (ره) بر این اثر است. در این تعلیقه 19 فصل اول کتاب عرضه شده و مشخص نیست چرا هشت فصل آن باقی مانده است. امام خمینی (ره) گاهی در بخشی از کتاب که نظر ابن عربی و قیصری ـ یکی از تعلیقه‌نویسان ـ را اشتباه می‌دانست، با استناد به حدیث یا دعاهای ائمۀ معصومین (ع)، نظر خود را بیان نموده است. ایشان حتی در حدود چهل تعلیقه نظر استاد خود، شاه‌آبادی، را نیز به چالش کشیده و نظر خویش را بازگو نموده است.