جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

چکیده: از مسائل مهم و تاریخی تفکر اسلامی، پس از اثبات ذات حق و اقرار به وجوداو، ارائه تصویری از ویژگی¬های حق تعالی است، از این رو معرفت اسماء و صفات خداوند، همواره مورد توجه مکاتب و مذاهب بوده است، در این زمینه چند گرایش عمده در میان مکاتب فلسفی و کلامی و عرفانی وجود دارد؛ «تنزیه محض»، «تشبیه محض» و «جمع بین تشبیه و تنزیه» از مهمترین این گرایش¬ها هستند که هر کدام طرفدارانی دارد. قاضی سعید قمی و حضرت امام خمینی که هر دو فلاسفه¬ای برخوردار از ذوق و مشرب عرفانی هستند، در این زمینه اعتقادات جداگانه¬ و متقابلی دارند؛ قاضی سعید به اقتضای مبنای مورد پذیرش خود، که تباین تام بین خالق و مخلوق است، هرگونه تشبیه خداوند را به مخلوقات، شرک دانسته است، تا جایی که حتی اشتراک معنوی در صفات را نیز به همین دلیل رد می¬کند، اما از طرف دیگر تنزیه محض را نیز نپذیرفته است، وی نسبت دادن هر گونه صفت ثبوتی را به ذات خداوند، مصداق تشبیه می¬داند و از این رو تمام صفات خداوند را سلبی دانسته است و در نتیجه تمام صفات ثبوتی را به سلب نقایض آنها تأویل می¬برد. بنابراین از بین گرایشات مشهور سه¬گانه هیچ کدام را طریق صحیح در معرفی اسماء و صفات نمی¬داند. در مقابل حضرت امام خمینی که از پیروان مکتب حکمت متعالیه و قائل به اصول و مبانی اندیشه صدرایی هستند، جمع بین تشبیه و تنزیه را طریق حق و راه صواب می¬دانند، از این رو به نقد اندیشه¬ها و آراء قاضی سعید قمی می¬پردازند،. این نوشته بر آن است که با تکیه بر آثار این بزرگان و استفاده از منابع اصیل عرفانی و فلسفی، به تبیین دیدگاه¬ها و نقد و ارزیابی اندیشه¬های این دو متفکر بزرگ بپردازد، و کوششی است در جهت بازخوانی آرای این دو اندیشمند و یافتن نقاط اشتراک و افتراق آنها، و تبیین مبانی و اصولی که نقطه اتکای این آراء است. کلیدواژه ها:قاضی سعید، امام خمینی، الهیات سلبی، اسماء وصفات خداوند، تباین خالق و مخلوق،تنزیه و تشبیه

مشروعیت از مباحثی است که همواره از گذشته دور متفکران را به خود مشغول داشته است.اهمیت این مسئله از آن روست که دوام و جاودانگی نظام سیاسی بدان وابسته است. مشروعیت سرچشمه اطاعت شهروندان از قدرت سیاسی و حاکمیت است و شهروندان بر پایه مشروعیت به حقانیت فرمانروایان باور داشته ، مقررات و موازین وضع شده از سوی آنان را می پذیرند. این تحقیق برآن است تا انطباق دیدگاه دو تن از فقها و متکلمین معاصررا در مسئله مبانی مشروعیت حکومت با یکدیگر نشان دهد. مشروعیت در کلام سیاسی امام خمینی(ره) و استاد مصباح یزدی به معنای حقانیت و قانونی بودن است و ملاک این قانونی بودن و حقانیت ، مطابقت اساس و بنیان حکومت و حاکمان با اراده و ربوبیت تشریعی الهی است. بر مبنای توحید خالقی و مالکیت منشعب از خالقیت و سلطه تکوینی حاصل از مالکیت خداوند بر ماسواء ، که در منظومه کلامی- سیاسی امام خمینی و استاد مصباح یزدی تبیین شده است ، خداوند تنها منبع ذاتی و اصلی مشروعیت سیاسی است ؛زیرا مبانی اعتقادی اسلام، توحید در همه ی ابعاد آن ، یعنی توحید ذاتی ، صفاتی، افعالی، ربوبی ، خالقی و عبادی را از آن خداوند سبحان دانسته و نیز حق حاکمیت، تشریع و قانونگذاری را که از شئون ربوبیت تشریعی الهی است را تمام و کمال مختص آن ذات پاک و یگانه می داند،که در مرتبه بعدی حق فرمانروایی و حاکمیت اجتماعی از سوی خداوند به افراد برگزیده اش یعنی پیامبر (ص) و امام معصوم (ع) و به توسط آنان به وارثان راستین رسالت و امامت یعنی ولی فقیه واگذار شده است.

انسان، خلیفه و آئینه تمام نمای خداوند و هستی محسوب می گردد؛ حقیقت انسان، تمام حقایق را در خود جمع کرده است. در میان موجودات، تنها انسان است که در عین این که از اکوان(ماسوی الله) است، می تواند تمام حضرات را در خود جمع کند و جامع جهت حقانی نیز باشد. مرتبه اش از حد امکان برتر و ازمقام خلق بالاتر، بین وجوب و امکان، برزخ و میان حق و خلق واسطه است که به وساطت و مرتبه وی فیض حق که سبب بقاء و حفظ عالَم است به عالَم می رسد. انوار تجلیات حق از آینه دل او است که به عالَم و آدم فیضان می کند. چون این عالَم را رها سازد و به عالَم آخرت منتقل شود، عالم تباه می گردد و معانی و کمالاتش به آخرت انتقال می یابد. انسان کامل روح عالم و عالم جسد اوست. همانطور که روح بوسیله قوای روحانی و جسمانی به تدبیر بدن و تصرف در آن می پردازد، همین طور انسان کامل به وسیله اسمای الهی که خداوند آنها را به وی آموخته و در وی به ودیعت نهاده است، در عالَم تصرف می کند و به تدبیر آن می پردازد. انسان کامل بین صورت حق و صورت عالم جمع نموده وبه صورت آئینه ای درمی آید که حق صورتش را در او مشاهده می کند و خلق نیز صورت حق را در او می بیند. از آنجائی که اعیان جمیع دایره وجود مظهر عین انسان کامل است، از ره گذر شناخت او، نه تنها ساحات وجودی انسان کامل، بلکه پرتوی از اسماء الاهی و مظاهر جمال و جلال آنها در نشئه هستی نیز شناخته خواهد شد. قیصری در مقام شاگردی کاشانی، از انقطاع نسلی میان استاد و شاگردان در قرن هشتم تأثیر پذیرفته است. این انقطاع نسلی بصورت تشویش در متن های عرفانی دو قرن هفتم و هشتم در مقایسه با یکدیگر می انجامد. درمتون بزرگان قرن هشتم همچون کاشانی و قیصری در چینش نظام تجلیات میان ایشان با شاگردان ابن عربی در قرن هفتم اختلاف نظر است، بویژه در بحث از نخستین تجلی از تجلیات ذات که این اختلاف نظرها به اوج خود می رسد. با توجه به اختلاف نظری که در چینش نظام تجلیات میان امام خمینی و قیصری است، این اختلاف نظر، خود را درتفسیرهای متفاوت از واژگان اهل معرفت و مباحثی همچون حقیقت انسانی، جامعیت انسان و نهایت سیر انسان و... نشان می دهد.

انسان کامل، نقطه شروع و پایان تکوین و تشریع است و افتتاح و اختتام نظام عالم به او وابسته است. وی آیینه تمام نمای اسماء و صفات حق‌تعالی است و مصداق دقیق قبول کننده بار امانت الهی است. این امانت الهی که تمامی موجودات از قبول آن سر باز زدند، همان «ولایت» است. در نظرگاه دینی، ولایت مهم‌ترین رکن ایمان دانسته شده و آیات و روایات بسیاری به تبیین چیستی، چگونگی و مراتب آن می‌پردازد. نوشتار حاضر، به تبیین و بررسی مباحث ولایت در نظر دو عارف برجسته شیعی یعنی سیدحیدر آملی، که در قرن هشت هجری می‌زیسته، و حضرت امام خمینی(ره) اختصاص دارد. کتاب، در سه فصل تنظیم شده و فصل اول، به بررسی معناشناسی ولایت اختصاص دارد. در فصل دوم به ضرورت وجود انسان کامل و بیان ویژگی‌ها و مقامات او پرداخته شده و در فصل سوم، نگارنده، به تحلیل ولایت انسان کامل در دو قوس نزول و صعود و نیز اقسام ولایت انسان کامل پرداخته است.

بررسی فضایل مجالس سوگواری و ذکر اهل‏بیت (ع) و سیره امامان شیعه، امام خمینی و سید علی خامنه‏ای رهبر ایران در این زمینه است. در این نوشتار نخست جایگاه عزاداری و مجالس ذکر و توسل اهل‏بیت و فلسفه وجودی سوگواری بر ایشان مورد بحث و بررسی قرار گرفته سپس آداب صحیح سوگواری، نوحه‏سرایی، عزاداری و رفتارهای صحیح فردی و اجتماعی عزاداران تبیین می‎گردد و سیره نظری و عملی ائمه و امام خمینی در این‏باره نشان داده می‎شود. نگارنده به آسیب‏شناسی عزاداری در عصر کنونی پرداخته و انواع انحرافات موجود در این زمینه (به ویژه قمه‏زنی و قفل‏زنی به عنوان مصادیق مهم انحراف در عزاداری) را بررسی نموده است. وی همچنین به جایگاه رفیع منبر و تبیین عزاداری و معارف دینی در مجالس سوگ اهل‏بیت اشاره کرده و جایگاه مداحی را در این محفل‎ها بررسی نموده است.