جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«درباره روح» در ابتدا سخنرانی‌ای بود که دریدا در ۱۴ مارس ۱۹۸۷ در کنفرانسی در کالج بین‌المللی فلسفه در پاریس ارائه کرد و بعداً در اکتبر همان‌ سال چاپ شد. کتاب از آثار دوران پختگی دریداست؛ زمانی که او ۵۷ سال داشت (دریدا ۷۴ سال عمر کرد). در این کتاب دریدا می‌کوشد تا کاربرد لفظ «روح» را در آثار هایدگر و از آن بالاتر «پرهیز» او را از کاربرد این لفظ مد‌نظر قرار دهد. این همان حاشیه به ظاهر کم‌اهمیتی است که دریدا از آن‌جا به هایدگر حمله می‌کند تا نهایتاً پای سابقه سیاسی او را نیز به میان کشد. هایدگر در سال ۱۹۲۷ در کتاب «هستی و زمان» هشدار داده بود که باید از لفظ «روح» پرهیز کرد و سعی کرده بود که این مفهوم را به شیوه خود «از هم برگیرد» و تکه‌تکه کند. اما هنگامی که در ۱۹۳۳ به نازیسم گرایش یافت با «روح آلمانی» از در آشتی درآمد و این کلمه را به کرات به کار برد تا آن‌که در سال ۱۹۵۳ به هنگام نوشتن درباره تراکل دوباره مخالفت خود را با این لفظ ابراز داشت. دریدا در کنار این موضوع، پای چهار درون‌مایه دیگر که کانون توجه هایدگر را تشکیل می‌داد به میان می‌کشد: تفاوت انسان و حیوان، تکنولوژی، پرسشگری به مثابه جوهره فلسفه و غایات انسان. «درباره روح» یکی از اولین آثار دریداست که در آن به رابطه میان فلسفه و ملی‌گرایی می‌پردازد.

«ابتذال هایدگر» نوشته ژان لوک نانسی، نقدی قابل‌تأمل است که معمای پیرامون یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم، مارتین هایدگر، را آشکار می کند. این کتاب، فراتر از سطح میراث فلسفی هایدگر می‌رود و با هدف ابهام‌زدایی از این مرد و ایده‌هایش، پیچیدگی‌هایی را آشکار می‌کند که ادراکات متعارف را به چالش می‌کشد. این کتاب در اصل به ماهیت متناقض مشارکت‌های فلسفی هایدگر می‌پردازد. هایدگری که به خاطر تأملات عمیقش در مورد هستی تحسین شده است، با نانسی به دلیل همکاری‌اش با رژیم نازی در طول جنگ جهانی دوم مواجه می‌شود. نانسی به طرز ماهرانه‌ای در شبکه‌ی پیچیده دستاوردهای فکری و نارسایی‌های اخلاقی هایدگر حرکت می‌کند و خوانندگان را دعوت می‌کند تا با پارادوکس بین درخشش فلسفی و کاستی‌های اخلاقی مارتین هایدگر دست‌وپنجه نرم کنند. وجه‌تمایز کتاب در توانایی نانسی در کالبدشکافی ایده‌های هایدگر و در عین‌ حال پرداختن به پیامدهای اخلاقی و سیاسی او نهفته است. نانسی، نه دستاوردهای فکری هایدگر را کاملا نادیده می‌گیرد و نه او را از موضع‌گیری‌های سیاسی مشکل آفرینش مبرا می‌کند. این کتاب به عنوان یک راهپیمای روشن‌فکر عمل می‌کند و خوانندگان را به رویارویی با تلاقی غم‌انگیز فلسفه و اخلاق دعوت می‌کند. نثر نانسی رقصی زیبا بین وضوح و پیچیدگی است که پیچیدگی‌های فلسفی هایدگر را با نگاهی دقیق به جزئیات آشکار می‌کند. او با تحلیلی دقیق، متون هایدگر را کالبدشکافی کرده و جنبه‌های پیش‌پاافتاده اندیشه او را - نه به معنای سادگی، بلکه به معنای عادی و روزمره - آشکار می‌کند. این کتاب خوانندگان را به چالش می‌کشد تا پایه‌ای که بنای ایده‌های هایدگر بر روی آن قرار گرفته‌است را زیر سوال ببرند و از آن‌ها می‌خواهد تا پیش‌پاافتادگی‌ای را که ممکن است در زیر سطح نبوغ فلسفی نهفته است، در نظر بگیرند. نانسی از افشای حقایق ناخوشایند انتخاب‌های سیاسی هایدگر در مورد همکاری‌اش با رژیم نازی ابایی نداشته و این رویارویی با شکست‌های اخلاقی هایدگر تنشی ایجاد می‌کند که روایت را جلو می‌برد. بنابراین کتاب به یک درام فکری جذاب تبدیل می‌شود، جایی که درخشش ذهن یک فیلسوف با واقعیت تلخ اعمال او در تضاد است.

نیچه، هایدگر، گادامر، اشتراوس و دریدا را می‌توان پنج فیلسوف مهم پست‌مدرن دانست که کوشیدند محدودیت‌های عقل‌گرایی مدرن را آشکار کنند و راهی برای نقد آن بگشایند. اما طرح فکری این پنج متفکر با پیروی از الگویی مشابه شکل گرفته است؛ همۀ آن‌ها، برای گذر از آخرین مرحلۀ سنت فلسفی غربی و کشف معنای اصیل فلسفه‌ورزی، به سرآغاز فلسفۀ غربی یعنی افلاطون رجوع کردند. کاترین زاکرت در این کتاب می‌کوشد ابتدا اندیشۀ این متفکران و مواجهه‌شان با افلاطون را به نحوی دقیق و موشکافانه تبیین کند و توضیح دهد که پست‌مدرن‌بـــودن آن‌هـــا دقیقا چه معنایــــی دارد. سپـــس فلسفــــۀ این متفکران را به عرصۀ عملی پیوند می‌دهد و تبعات سیاسی و اجتماعی آن‌ را می‌کـــاود. حاصـــل کار او کتـابـــی اســـت کــــه هـــــم طرحـــی یکپارچــــه و به‌هم‌پیوسته از تفکر فلسفی غربی برای خواننده مهیا می‌کند و هم نشان می‌دهد که چگونه این پنج فیلسوف، برای عبور از بحران‌های سیاسی و اجتماعی معاصرشان، سنت خود را بازخوانی و نقد کردند.

کتاب هایدگر برای معماران توسط آدام شار نوشته شده است و مرتضی نیک فطرت آن را به فارسی ترجمه کرده است و انتشارات فکر نو آن را به چاپ رسانده است. می توانید این کتاب را از سایت انتشارات کلهر خریداری کنید. کتاب حاضر به معرفی برخی از ایده های هایدگر می پردازد. رویکرد هایدگر را به هنر و معماری، نمیتوان به دوره ای خاص نسبت داد، ولی در کل میتوان گفت که اندیشه های او دربرگیرندة معماری مدرن متاخر و آغاز پست مدرن است و حتی می توان گفت کل نیمة دوم قرن بیستم به نوعی تحت تاثیر اندیشه های او بوده است. از یک سو، هایدگر را می توان در زمرة اندیشمندانی قرار داد که به سنت های معماری مدرن روی آورده است و از دیگر سو، می توان او را منادی تقوا و روحانیت در جامعة مادی گرای غرب دانست. او به بیان این که تمدن و پیشرفت های تکنولوژی حاصل از آن، هرگز نمی تواند پاسخگوی نیازهای روحی و روانی انسان ها باشد، به تقوای روحانی و مذهبی رنگی دوباره بخشیده است. همچنین در بخش پایانی کتاب بدین مساله پرداخته است که چگونه برخی از معماران و یا منتقدان معماری تفکرات هایدگر را حول یک عنصر خاص سازماندهی می کنند.

والتر کافمن در این جلد دوم از سه‌گانه‌ای که سهم برجسته‌ای را در فلسفه، روان‌شناسی و تاریخ روشنفکری نشان می‌دهد، سه شخصیت اصلی دوره مدرن را انتخاب کرده است که درک ما را از چیستی انسان بودن تغییر داده‌اند. تفاسیر او از نیچه، هایدگر و بوبر زنده، قابل دسترس و نافذ است و در بهترین سنت علمی دیدگاه های پذیرفته شده را به چالش می کشد و تجدید نظر می کند. کافمن در مورد جنون و سرکوب استدلال می کند که نیچه اولین روانشناس عمیق بود و نشان می دهد که چگونه درک خود انسان را متحول کرد. روان‌شناسی نیچه، از جمله روان‌شناسی جذاب نقاب‌ها، به‌طور کامل و ماهرانه مورد بحث قرار می‌گیرد. نسخه هایدگر از اگزیستانسیالیسم در اینجا مورد حمله ویرانگر قرار می‌گیرد. پس از نقد آن، کافمن نشان می دهد که چگونه همین ذهنیت در فلسفه هایدگر و در نوشته های او که اکنون بدنام طرفدار نازی هاست، تجلی پیدا می کند. در اینجا، مانند پرتره هایش از دیگر متفکران اصلی، دغدغه نویسنده این است که نشان دهد موضوعاتش یکپارچه هستند. مجلد دوم از مجموعة «کشف ذهن» به آراء، عقاید و افکار نیچه، هایدگر و بوبر اختصاص دارد. از این سه تن، مشهورترین، نیچه و نافذترین فرد هایدگر می‌باشد، ولی بوبر اندکی غریب‌تر به نظر می‌آید. بی‌شک باید هایدگر را بزرگ‌ترین فیلسوف قرن بیستم دانست، به این سبب که تاثیری شگرف بر همگان داشت. سخن اصلی نگارنده در کتاب این است که فلسفه را با ادبیات و روان‌شناسی همبستگی است؛ اگر نگوییم وابستگی است و در عین حال مخالف سرسپردگی نیز هست. بنابراین کتاب او گزارش فلسفی است و نه کتاب فلسفه از جنس نقد عقل محض. نویسنده در کتاب در ضمن بررسی اندیشه‌های بوبر، حوزة دینی فعالیت وی را ارج می‌نهد. خرده‌گیری‌های او دربارة بوبر آن‌جاست که به فلسفه پرداخته است. از مباحث کتاب می‌توان به این موارد اشاره کرد. کی‌یرکه‌گور و شوپنهاور؛ نیچه: آگاهی به مثابة سطح و ارادة معطوف به قدرت؛ انسان‌شناسی جزمی هایدگر؛ و مارتین بوبر: در جست‌وجوی «تو».

هایدگر یکی از منازعه‌برانگیزترین متفکران قرن بیستم است. نوشته‌های او به طور بدنامی دشوار، و نیازمند مطالعۀ دقیق‌اند. هایدگر متأخر کتابی ضروری برای همۀ دانشجویانی است که برای نخستین بار با آثار متأخر این فیلسوف بزرگ آلمانی مواجه می‌شوند. کتاب چنین مسائلی را پوشش می‌دهد: * زندگی هایدگر و پیش‌زمینۀ آثار متأخرش * بررسی آرا و متون برخی از تأثیرگذارترین آثار متأخر او * تداوم اهمیت هایدگر در فلسفه و تفکر معاصر

«هستی و زمان» عنوان مهم‌ترین کتاب مارتین هایدگر قبل از گشت (چرخش فلسفی) است. این کتاب از دشوارترین متون فلسفی است که هر کس ممکن است با آن مواجه شود و این دشواری دو جهت دارد؛ اولا مباحث فلسفی طرح شده در این کتاب کما اینکه اصیل اند، جدید هم هستند. همچنین نظریات هایدگر در این کتاب حاصل سال‌ها تدریس، پژوهش، تفکر و همفکری بوده است و حتی کتابی به حجم هستی و زمان نیز برای بیان آن نظریات کتابی خلاصه محسوب می‌شود. دوما کلمات و دستور زبان مورد استفادۀ هایدگر در جاهای متعددی در خوانش متن مشکل ساز می‌گردد. برای مثال هایدگر در بسیاری از موارد برای انتقال مفاهیم مورد نظرش با استفاده از زبان آلمانی شروع به واژه‌سازی می‌کند. در این میان یکی از بهترین منابع برای هموارسازی خوانش هستی و زمان، کتاب «هستی و زمان هایدگر: راهنمای خوانش» نوشتۀ ویلیام بلانتر است. بلانتر در این کتاب سعی کرده است که مفاهیم هایدگر را به زبان ساده و قابل هضم شرح دهد و نثر فشردۀ کتاب را بازسازی کند. بلانتر در مقدمۀ کتاب راهنمای خود، «هستی و زمان» را در ارتباط با دیگر متون هایدگر بررسی می‌کند و همچنین به بسترهای تاریخی پدیدارشناختی و اگزیستنسیالیستی فکر هایدگر اشاره می‌کند. او سپس به شرح بخش‌های مختلف هستی و زمان می‌پردازد و مفاهیمی مانند درون-جهانی-بودن، دازاین و اصالت دازاین، زمانمندی و تاریخمندی را به نحو واضح و شفافی توضیح می‌دهد. از این جهت این کتاب نه فقط برای کسانی که به دنبال خوانش هستی و زمان هستند، بلکه برای کسانی که برای اولین بار با هایدگر مواجه می‌شوند هم بسیار مفید واقع می‌شود. از دیگر نقاط قوت این راهنما این است که هایدگر را دائما در ارتباط با دیگر فلاسفه، مانند ارسطو، کانت، دکارت، هگل، کی‌یر کگور و نیچه نشان می‌دهد و نقدهایش و تأثراتش از آن‌ها را برای مخاطب روشن می‌کند. این کار بلانتر باعث می‌شود هیچ خواننده‌ای هایدگر را یک تافتۀ جدا بافته از تاریخ فلسفه نداند و ارتباط او با فکر پیش از خودش را درک کند و همچنین ارتباطش با مسائل معاصر ما نیز مشخص شود. پس به طور کلی کتاب «هستی و زمان هایدگر: راهنمای خوانش» با تفسیرهای روشن، ساده و دقیق یکی از بهترین کتب مقدماتی برای ورود به اندیشۀ هایدگر و همچنین خوانش هستی و زمان است که به دلیل معرفی منابع متنوع و متعدد هم برای پژوهشگران و دانشجویان مناسب است و هم اشخاص علاقه‌مند می‌توانند از آن بهره بگیرند.

کتاب حاضر، پژوهشی است که موضوع آن مناسبت دوره معاصر با بشرانگاری ایتالیایی و مسائل آن است. از ابتدای مطالعه و بررسی بشرانگاری در یک قرن پیش، از زمان «بورکهارت» و «ویگت» تا «کاسیرر»، «جنتیله» و «گارین»، محققان ذات بشرانگاری را در کشف مجدد انسان و ارزش های درون ماندگار او دانسته اند. این تفسیر رایج و گسترده، برای مثال دلیلی است بر اینکه چرا «هیدگر» به تکرار با مجادلات و مناقشه هایی علیه بشرانگاری به منزله یک انسان گونه انگاری خام درگیر شد.

«مقدمه‌ای بر فلسفه هایدگر» شرحی ساده و خواندنی از کتاب هستی و زمان و مضامین اصلی تفکر هایدگر است که نه به آثار دیریابی که درباره او نگاشته شده شباهت دارد و نه به قصد ایجاز و اختصار، چیزی از تفکر او را از قلم می‌اندازد. مایکل واتز در این شرح مختصر که به دقت در قالب بخش‌های کوتاه و عناوین مجزا روایت شده، پیچیدگی‌های فلسفه هایدگر را برای خوانندگان تازه‌کار رفع می‌کند و به تعبیر مایکل اینوود، به خوبی می‌تواند مقدمات تفکر او را به نوشته‌های دشوار متأخرش گره بزند.