جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گذشت که در نهاد انسان، نوعى میل فطرى، به سوى کمال مطلق و تقرب‏ به ذات مقدس الهى، وجود دارد که مى‏ توانیم آن را تمایل فطرى به‏ عرفان یا "حس مذهبى" بنامیم و هدف انبیا و پیشوایان دینى این‏ بوده ‏است که مقدمات وصول به این مقصد را براى انسان فراهم کرده و او را هرچه بیشتر، به این هدف، نزدیک کنند. اینک ادامه این مجموعه از سخنرانى ‏ها را پى مى‏ گیریم.

حضرت علی علیه السّلام-گذشته از عصمت و امامت شان برای ما شیعیان یکی از بزرگ ترین دانشمندان و متفکران بشریت به شمار می روند و در زمینه های مختلف علمی، دارای آراء و دیدگاه های عمیق و ناب می باشند.امام علی علیه السّلام بعد از قبول حکومت،با تکیه بر علم و بینش عمیق خود در پی ساختن جامعه ای مطلوب مبتنی بر عدالت برآمد،اگرچه امام علیه السّلام در این راه موفقیت چندانی کسب نکرد ولی اندیشه ها و دیدگاه های روشنگر آن حضرت در این خصوص،به عنوان الگویی بی نظیر برای همیشه در تاریخ باقی ماند.

بدون شک یکی از ریشه دارترین اصول عرفی و عقلایی در زندگی بشر، اصل مشورت و تبادل نظر با صاحبان فکر و تجربه است. این اصل از سابقۀ طولانی و دیرینه عمیق برخوردار است و تاریخ آن با آغاز تاریخ جامعه بشری هم زمان بوده است. گذشته از این، اصل مشورت و مشاوره یک اصل اسلامی است و از برنامه های شاخص نظام اجتماعی اسلام و از اصول فرهنگی و سیاسی اسلام به حساب می آید و در قرآن کریم و گفتۀ پیشوایان معصوم، مطالب گران سنگی در این زمینه وجود دارد.

عرفان وحیانی یا شیعی و اهل بیتی مجموعۀ معارف انفسی - باطنی است که از نصوص دینی یا از کتاب و سنت بر اساس منطق اجتهادی، کشف و تولید می شود. اینک مسئلۀ اصلی این است که عرفان شیعی چیست؟ ما در این نوشتار برآنیم که وحی قرآنی و بیانی (معارف ثقلینی) ظرفیت تولید عرفان علمی و عملی را در ساحت دانشی – بینشی، روشی - گرایشی و رفتاری - کنشی داراست. این عرفان محصول و برونداد کشف تام محمدی و درحقیقت متکی و متقوم بر کشف تام محمدی است که شاخصه هایی دارد که در مقالۀ حاضر به چهار شاخصۀ محوری آن اشاراتی کرده ایم.

این مقاله با هدف یافتن و استخراج بخشی از علل و عوامل دین گریزی، به بررسی و استقصای ناقصی از علل و عوامل دین گریزی از منظر دین پرداخته است و در ضمن، آن دسته از علل و عواملی در آن مطرح شده که به نوعی با دانشگاه و اصحاب آن مرتبط اند؛ عواملی چون: سخت و نا زیبا جلوه دادن دین، فقر معرفتی به مقولات دینی، عدم تعقل، خصوصی سازی دین، انتظار نامعقول از دین، مدیریت ناکارامد، شبهات و ...، که هر یک می توانند در دین گریزی آدمیان موثر باشند.روش: روش تحلیل اسنادی بوده و در عین حال، نیم نگاهی هم به وضعیت و شرایط عینی و خارجی جامعه داشته است.یافته ها: 1- دین گرایی یا دین گریزی مقوله تک علتی نیست و علل متعددی در تحقق آن موثر است.2- برخی از علل و عوامل مذکور، معرفتی و از سنخ دانش بوده و برخی غیر معرفتی است. 3- علل دین گریزی، به علل داخلی و خارجی (درونی و بیرونی) قابل تقسیم است؛ به این معنی که برخی علل به متن جامعه دینی و پیروان آن دین مربوط است، ولی برخی دیگر، زمینه خارجی دارند.4- هر چه از عقلانیت فاصله گرفته شود، به همان نسبت با دین و دینداری نیز فاصله خواهد افتاد.5- اختلاط و آمیزش حق و باطل - که از عوامل دین گریزی است – امری است تقریباً پایدار. همواره چنین بوده و خواهد بود.6- فضایل و رذایل اخلاقی آدمیان، در دین گرایی و دین گریزی آنها موثر است. نتیجه گیری: ارائه بخشی از علل و عوامل معرفتی و غیر معرفتی دین گریزی که بی تردید نقش اساسی و مهمی را در این بستر ایفا می کنند. و در پایان نیز به بیان ضرورتها و بایستگی هایی پرداخته شده که مراکز علمی از جمله دانشگاهها باید بدانها بپردازند. بی شک دانشگاهیان در این بستر، رسالت عظیمی دارند.

حضرت استاد در ماه مبارک رمضان سال 1367 هجرى قمرى در شهر نجف اشرف در خانواده اى اصیل و ریشه دار علم و فضیلت دیده به جهان گشود. در دوران کودکى در معیّت پدر بزرگوارش علاّمه آیت اللّه سیّد نور الدین میلانى به کربلاى معلاّ مهاجرت کرد، پدر والامقامش از علما و دانشمندان بزرگ کربلاى معلاّ وامام جماعت حرم امام حسین (علیه السلام) بود، ولى پس از مهاجرت به ایران چندى در شهر رى به نشر و ترویج مکتب اهل بیت (علیهم السلام)پرداخت و در سال 1425 هجرى قمرى در کنار حرم حضرت عبدالعظیم حسنى بدرود حیات گفت و در شهر مقدس قم به خاک سپرده شد. جدّ ارجمندش مرجع بزرگ عالم تشیع و دانشمند والامقام حضرت آیت اللّه سیّد محمّد هادى میلانى است. وى در سال 1394 هجرى قمرى در مشهد مقدّس دار دنیا را وداع گفت، و در حرم مطهّر امام رضا (علیه السلام) دفن شد. مادر گرامى، دخت علاّمه مرحوم سید حسین رضوى تبریزى نجفى است که سال 1375 هجرى قمرى در نجف اشرف درگذشته و در صحن مطهّر امیر مؤمنان على (علیه السلام) مدفون است. او فرزند برومند آیت اللّه العظمى مجاهد آقاى على رضوى تبریزى ملقّب به داماد است، چرا که وى داماد آیت اللّه العظمى شیخ محمّد حسن مامقانى بود. مادر این بانو، دختر علاّمه مرحوم شیخ حسن شربیانى، فرزند آیت اللّه العظمى فاضل شربیانى است که از بزرگان شیعه امامیه در عصر خود در نجف اشرف بود. مادر پدر بزرگوارش نیز، دختر گرامى آیت اللّه العظمى شیخ عبداللّه مامقانى، فرزند عالم بزرگوار آیت اللّه العظمى شیخ محمّد حسن مامقانى (رحمه الله) بود. استاد و علاّمه بزرگوار در چنین خانواده اصیل و ریشه دار علم و فضیلت و تقوا رشد یافت و دروس مقدماتى و سطح را در حوزه علمیه کربلاى معلاّ با موفقیت به پایان رسانید. دروس مقدّمات را از استاد علاّمه حجّت مجاهد مرحوم سید محمّد، فرزند آیت اللّه سیّد مرتضى آل صاحب ریاض طباطبائى و دروس سطح و پایه را از محضر علماى بزرگ و اساتید به نام از شاگردان جدّ بزرگوارش آیت اللّه العظمى سید محمّد هادى میلانى ـ از جمله: شیخ محمّد شاهرودى، شیخ محمّد حسین مازندرانى، شیخ عبدالحسن بیضانى و سید محسن جلالى کشمیرى فرا گرفت. میلانی آنگاه براى تکمیل دروس به نجف اشرف مهاجرت کرد و در حوزه کهن آن دیار در دروس بزرگان فقه و اصول شرکت جست، متأسّفانه دیرى نپایید که بنا به دستور حزب بعث کافر و ستمگر، در سال 1390 به همراه دانشمندان و فضلاى ایرانى و عدّه اى از شیعیان ناگزیر به ترک کشور عراق شد، و رهسپار ایران گردید. ولى نخست طبق صلاحدید جدّ بزرگوارش مرجع بزرگ شیعه حضرت آیت اللّه العظمى میلانى (قدس سره) راهى مشهد مقدس شد و در دروس عالى آن مرجع بزرگ در حوزه علمیه مشهد مقدس شرکت جست و همواره در خدمت آن بزرگ مرجع، خوشه چین علوم او بود تا آن که در ماه رجب سال 1394 هجرى قمرى جهان تشیع به سوگ آن مرجع عالى قدر نشست و آن عالم وارسته بدرود زندگى گفت. در همین اوان بود که شهر مقدس قم و حوزه علمیه، بر اثر حوادث و پیشامدهاى کشور عراق، میزبان علما و دانشمندان از مهاجران عراق بود، روى این اصل معظم له براى تکمیل تحصیلات عالیه و افاده و افاضه اندوخته هاى علمى و معنوى رهسپار قم گردید و از محضر بزرگان و مراجع در فقه و اصول بهره برد. از جمله: 1 ـ آیت اللّه العظمى مرجع عالى قدر آقاى سید محمّد رضا موسوى گلپایگانى در فقه. 2 ـ آیت اللّه العظمى مرجع عالى قدر آقاى شیخ حسین وحید خراسانى در فقه و اصول. 3 ـ آیت اللّه العظمى مرجع عالى قدر آقاى سید محمّد حسینى روحانى در اصول. 4 ـ آیت اللّه العظمى مرجع عالى قدر آقاى میرزا کاظم تبریزى در فقه. 5 ـ آیت اللّه العظمى مرجع عالى قدر آقاى شیخ مرتضى حائرى در فقه. وى در طى این دوران همواره ملازم و همراه دو تن از مراجع بزرگ همچون آیت اللّه گلپایگانى و آیت اللّه شیخ وحید خراسانى بود، و دروس فقه و اصول آن دو بزرگوار را به رشته تحریر درآورد و چند جلد از تقریرات بحث فقهى آن مرجع با تقریظ هاى ارزشمندى که به مقام علمى معظم له اشاره دارد به دستور آن مرجع به زیور طبع آراسته است. با این وجود، کتاب تحقیق الاصول وى که تقریرات بحث هاى اصولى مرجع عالى قدر آیت اللّه وحید خراسانى است، به چاپ رسید و منتشر شده است. در این راستا معظم له از هنگام ورود به حوزه علمیه قم به تدریس و تألیف اشتغال دارد و ده ها تن از طلاب و دانشجویان علوم دینى را در مراحل گوناگون پرورش داده و ده ها جلد کتاب در علوم مختلف به رشته تحریر درآورده است. اینک معظم له یکى از اساتید به نام حوزه علمیه قم مى باشد که در مرحله درس خارج فقه و اصول و علم کلام مشغول به تدریس هستند. معظم له از اساتید و بزرگان بسیارى اجازه روایتى دارند، از جمله آنها آیت اللّه شیخ آقابزرگ طهرانى است.