جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : مسئله رابطه بین تجربه دینی و اعتقاد مسیحی به خدا در الهیات و فلسفه دین معاصر به شیوه های کاملاً متفاوتی مطرح می شود. به منظور ایجاد پاسخی که از دام های «مدل ادراک تحلیلی» (آلستون، یاندل، سوینبرن) و مدل «بیش زبانی» برای تفسیر تجربه دینی مسیحی (تیلور، لیندبک) اجتناب کند، این پایان نامه رویکردی را ارائه می دهد که ترکیبی از یک پدیدارشناسانه است. بررسی احساسات، بررسی مفهومی خداگفتاری و «باور» مسیحی و نیز دیدگاه‌های الهیاتی، جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی. در مرکز تفسیر توسعه یافته در اینجا، مقوله پدیدارشناختی «احساسات وجودی» است که باید به عنوان یک جنبه الهیات و فلسفی مرکزی از تجربه دینی مسیحی در نظر گرفته شود. با استفاده از این مفهوم معاصر، خوانشی بدیع از مفهوم «احساس» اف. شلایرماخر پیشنهاد می‌شود و انواع مختلفی از تجربه‌های مسیحی تفسیر می‌شود (مانند تجارب «هیبت»، «معجزه هستی»، «بدبختی» و «جامعه رستگارشده» ). این مطالعه از طریق درکی فلسفی از اعتقاد مسیحی به خدا، تفسیری انتقادی از مفهوم «باور دینی» ویتگنشتاین متأخر ارائه می‌کند و بینش‌های ویتگنشتاینی را با مفهوم «ایمان پویا» پل تیلیش ترکیب می‌کند و علیه «گرامرگرایان» و «ویتگنشتاینی» استدلال می‌کند. گزارش های بیانگر باورهای مسیحی در مورد خدا معمولاً راهنمای زندگی هستند، اما با این وجود مشکوک هستند. ماهیت خداگفتار مسیحی دوباره با ترکیب بینش ویتگنشتاین متأخر در مورد نقش‌های دستوری و بیانی خدا-گفتار با تأکید مرلوپونتی بر نوآوری زبانی و دیدگاه رومن یاکوبسون در مورد کارکردهای زبان تفسیر می‌شود. در نهایت، ادعایی که رشته‌های پدیدارشناختی، مفهومی و الهیاتی این مطالعه را به هم پیوند می‌دهد، به رسمیت شناختن «کشش دعوت‌کننده اعتقاد دینی» تجربه مربوطه است. شکل‌گیری و شکل‌گیری مفهوم دینی مسیحی را می‌توان ناشی از احساسات وجودی «فوق‌العاده» دانست، جایی که باورهای حاصل از خدا عمدتاً اما به طور کامل به معانی سنتی محدود نمی‌شوند.

نسخه‌های اخیر برهان از راه شر علیه خداباوری بر آنند که در پیرامون ما نمونه‌هایی از شر و رنج ظاهرا بی‌وجه دیده می‌شوند؛ و این واقعیت، قرینه تجربی خوبی علیه وجود خدا تشکیل می‌دهد. خداباوری شک‌گرایانه، رویکردی جهت پاسخ به براهین قرینه‌محور علیه خداباوری است؛ رویکردی که بر محدودیت‌های شناختی انسان در درک دلایل خدا جهت تجویز شرور، تاکید دارد. بنا بر این دیدگاه، چنانچه خدا وجود داشته باشد، فهم او بسی برتر و گسترده‌تر از ما است و کاملا محتمل است که برای برخی اعمالش دلایلی داشته باشد که برای ما نامأنوس باشند. به این ترتیب چنانچه نتوانیم در مواردی از تجویز شر، دلایل موجِّه خدا را بیابیم، این نکته نمی‌تواند به عنوان قرینه‌ای بر عدم وجود چنین دلایلی قلمداد شود. این دیدگاه، گرچه پاسخ شاخصی در برابر براهین قرینه‌محور علیه خداباوری فراهم می‌کند، اما پیامدهای وخیمی هم برای باورهای دیگر ما از جمله در حیطه خداباوری سنتی و اخلاق در پی دارد. تقریرهای مختلفی از خداباوری شک‌گرایانه وجود دارد که تقریر ویلیام آلستون و مایکل برگمن، از جمله مهمترین آنها است؛ این رساله عهده‌دار تبیین و بررسی این دو تقریر است. آلستون ابتدا با تاکید بر استلزامات ناشناخته ممکن، ادعا می‌کند که تئودیسه‌ها هنوز هم احتمالات زنده‌ای برای پاسخگویی به برهان قرینه محور فراهم می‌کنند؛ اما در مرحله بعد سعی می‌کند تا انتقاد خود را اساسا بر فهم ناقص ما از دلایل ممکن الاهی مبتنی کند. برگمن نیز با پیروی و بسط نکات آلستون، بیشتر بر این تاکید دارد که دلیلی نداریم که نشان دهد نمونه شناخته‌شده ما از قلمرو خیرها و شرها و استلزامات آنها، نمونه نماینده‌ای است. دیدگاه آنها گرچه در نگاه نخست مقبول می‌نماید، اما وقتی به پیامدهای آن می‌نگریم، در پذیرش آن با تردید جدی مواجه می‌شویم؛ از جمله اینکه این دیدگاه، فهم رایج ما را از صفات و افعال خدا در هم می‌شکند؛ اعتماد ما را به شهودهای رایج اخلاقی‌مان مخدوش می‌کند؛ و تعارضی جدی با دیدگاه فهم عرفی اخلاقی دارد.

ویلیام. پی.آلستون (۱۹۲۱-۲۰۰۹) از مشهورترین فیلسوفان دین معاصر است. این متفکر امریکایی در سنت فلسفه تحلیلی به تأملاتی پرداخته بود. وی به بحث از تجربه دینی نگاه مبسوطی داشت. آلستون تجربه دینی را به مانند تجربه حسی می‌دانست. از نظر او تجربه دینی نیز مانند تجربه حسی می‌تواند منبعی برای معرفت یا توجیه معرفتی باشد. این تجربه می‌تواند در اثبات و ادراک خداوند یاری برساند.

فلسفه تحلیلی فلسفه غالب در کشورهای انگلیسی زبان (آمریکا، انگلستان، کانادا، استرالیا و نیوزیلند) در قرن بیستم است. مهم ترین ویژگی این نحله فلسفی توضیح و تحلیل ساختار فکر از طریق تحلیل های منطقی و زبانی است. در نزد بسیاری از فیلسوفان تحلیلی ایضاح گزاره های فلسفی از طریق تحلیل مفاهیم راه گشای حل مسایل فلسفی است. فلسفه تحلیلی دارای سه شاخه اصلی است: مکتب کمبریج، پوزیتویسم منطقی و مکتب آکسفورد. اندیشه های فیلسوفان تحلیلی بر حوزه های مختلف دانش، از جمله اخلاق، سیاست، حقوق، و تعلیم و تربیت تاثیرگذار بوده است. معرفی اجمالی فلسفه تحلیلی و چگونگی تاثیر آن بر فلسفه تعلیم و تربیت هدف اصلی نگارش این مقاله است.

توجیه معرفت و باور دینی و فرایند آن از جمله مباحث مهم در معرفت شناسی دینی است. از جمله راه‌هایی که در دوره معاصر برای توجیه باور دینی از سوی برخی فیلسوفان دین ارائه شده است، تجربه دینی است. در این روش، تجربه دینی، نقش باور مبنایی برای توجیه باورهای روبنایی را ایفا می‌کند. ویلیام آلستون فیلسوفی است که توجیه برخی از باورهای دینی را بر اساس حس حضور خداوند و تجربه او در زندگی روزمره انسان‌ها تبیین می‌کند. به نظر آلستون ابتناء باورهای دینی روبنایی بر تجربة دینی، نوعی رویّه باورساز اجتماعی تثبیت شده است و از سوی دیگر، همة رویّه‎های باورساز قابل اعتماد هستند و استناد به آنها، معقول است. آلستون با این کار، مبادی استدلال را توسعه داده است. این رویکرد دارای مجموعه‌ای از آثار و نتایج معرفتی و الاهیاتی است از جمله توسعه در گزاره‌های پایه، توجیه معرفتی گزاره‌های جلوه‌بنیاد، اثبات صدق و حقانیت باورهای جلوه‌بنیاد، اثبات واقعی بودن تعامل شخص با خدا، تکثرگرایی دینی و عرضه نقشه راه سعادت

از آخرین تلاشهای فلسفی هیک پیش از مرگش، رفع تعارضات جدیدی بود که در حوزه علم و دین مطرح شده است. از این جهت وی به عنوان یک فیلسوف دینِ متأله سعی میکند چالشهایی را که یافته- های علم عصبشناسی در برابر تجربه دینی قرار داده است، مرتفع کند. هدف اصلی نوشتار حاضر بررسی نظر هیک در این باب است. این بررسی در دو محور کلی انجام گرفته است: در ابتدا دیدگاه هیک درباره تجربه دینی تبیین و بررسی شده، سپس نحوه پاسخ او به مناقشات برآمده از عصب شناسی ارزیابی و بررسی شده است. با بررسی دیدگاه هیک و با توجه به نقدهایی که در دو بخش جداگانه بر دیدگاه وی مطرح کردیم، روشن شد که اگر هم چالشی میان مباحث عصبشناختی و بحث تجربه دینی وجود داشته باشد- که این خود محل مناقشه است- به نظر نمیرسد اراده علمی- فلسفی هیک برای حل این چالش کافی باشد.

استناد به تجربه‌ی دینی برای توجیه باور به خدا، و از آن مهم‌تر، کسب معرفت درباره‌ی خدا و صفات و افعال او، یکی از نظریه‌های مهمی است که در فلسفه‌ی تحلیلی دین، به نفع خداباوری و توجیه باور به وجود خدا عرضه شده است. ویلیام آلستون با اتکا به حجیت تجربه‌ی دینی و تأکید بر جنبه‌ی معرفتی آن، کوشید برای توجیه باور به خدا، مبنایی تعریف کند و با استناد به همانندی‌های تجربه‌ی دینی با تجربه‌ی حسی، حجیت این نوع تجربه را اثبات کند. برخلاف نظریه‌ی آلستون، ویلیام جیمز بر جنبه‌ی احساسی تجربه‌ی دینی تأکید می‌کند و به تأثیر عملی آن در بهبود زندگی صاحب‌تجربه توجه دارد. جیمز در تعریف خود از تجربه‌ی دینی، به نمونه‌هایی از سنت اسلامی نیز اشاره کرده و دراین‌باره مخصوصاً به آرای غزالی استناد کرده است. بعضی از محققان معاصر با رد نظر جیمز، برآن‌اند که اساساً در سنت اسلامی، تجربه‌ی دینی مصداق معینی ندارد و در آرای غزالی نیز نمی‌توان این نوع تجربه را یافت و به‌همین‌ترتیب، نظریه‌ی آلستون درباره‌ی تجربه‌ی دینی نیز در سنت اسلامی، به‌ویژه نزد غزالی، مصداقی ندارد. در مقاله‌ی حاضر، با بررسی آثار غزالی نشان می‌دهیم که آنچه غزالی با اصطلاح ذوق از آن یاد کرده، می‌تواند مصداق مشخصی از تجربه‌ی دینی و به‌خصوص جنبه‌ی معرفتی آن باشد و از این منظر، با طرح آلستون کاملاً هماهنگ شمرده شود.

در قالب پی دی اف

مسئلة ماهیت علم خداوند از مسائلی است که از دیر باز ذهن اندیشمندان و متفکران را به خود واداشته است. در فلسفة دین معاصر، ویلیام آلستون به این مسئله چیستی ماهیت علم خداوند می‌پردازد؛ آیا می‌توان گفت علم خداوند همان باور صادق موجه است؟ در فلسفة اسلامی نیز علم را به دو قسم تقسیم می‌کنند؛ علم حضوری و علم حصولی. علم خداوند کدام قسم از این دو مورد است؟ علم حصولی یا حضوری؟ در این مقاله پس از بیان دیدگاه آلستون و شیخ اشراق در مورد علم خداوند، به این نظریه می‌پردازیم که این دو متفکر تا حدودی دیدگاه مشترکی در مورد علم خداوند پس از ایجاد دارند. نظریة شهود مستقیم آلستون و اضافیة اشراقیة سهروردی دو تعبیر از یک دیدگاه است. از دیدگاه آلستون علم خداوند را نمی‌توان همان باور درنظر گرفت، چراکه باور با محدودیت‌ها و الزاماتی مواجه است که همسو و سازگار با علم مطلق نیست. نظریة شهود مستقیم آلستون به این معنا است که خداوند مستقیماً جهان را شهود می‌کند و از این رو به آن علم دارد. همچنین آلستون نظریة متفکرانی را که معتقدند علم خداوند همان باور صادق موجه است رد می‌کند؛ زیرا انتساب آن به خداوند با تناقضاتی مواجه است. در این مقاله تلاش شده است تا با بررسی دیدگاه ویلیام آلستون و شیخ اشراق، دیدگاه این دو متفکر در مورد ماهیت علم خداوند تشریح شود و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها در این زمینه روشن شود.