جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

. رساله حاضر به ترجمه و تحقیق هفت باب از کتاب بحارالنوار پرداخته که متجاوز از ‎135 روایت در موضوعات گوناگونی همچون ظاهر و باطن، تاویل و تنزیل، علم ائمه علیهم السلام، تدبر در قرآن و کیفیت توسل به آن، تفسیر به رای و مخلوق بودن قرآن را شامل می شود. این مهم در دو فصل جداگانه با عناوین ترجمه و بررسی و تحقیق تنظیم گردیده است. در فصل اول علاوه بر ترجمه روایات که محور اصلی رساله می باشد و در قسمت متن واقع شده به موضوعات ذیل پرداخته شده که در قسمت پاورقی آمده است بررسی سند بخش اعظم روایات، استدراک ماخذ روایات، نقد و توضیح برخی روایات فصل دوم متضمن تحقیق پیرامون موضوعاتی است که بخش قابل ملاحظه ای از روایاتی که این رساله به ترجمه آن پرداخته است را با عناوین ذیل به خود اختصاص داده است تاویل قرآن، تفسیر به رای و محکم و متشابه/

تجسم اعمال تبیینی است از چگونگی تاثیر اعمال دنیوی انسان در حیات اخروی او و تحلیلی است از نحوه ارتباط میان اعمال و ملکات دنیوی با جزای اخروی. در این رساله، این نظریه از دیدگاه ملاصدرا به عنوان موسس حکمت متعالیه و علامه مجلسی به عنوان یکی از محدثین و متکلمین بزرگ شیعه، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. حاصل این پژوهش، تحقیقی تخصصی پیرامون تفاوت دیدگاه این دو عالم شیعه در مورد نظریه تجسم اعمال و شناسایی دلایل اختلاف آراء ایشان در مسئله مورد نظر است. این رساله 4 فصل را در بر دارد که عناوین این فصول عبارتند از: فصل اول: کلیات و تعاریف، فصل دوم: تجسم اعمال از منظر آیات و روایات، فصل سوم: دلایل ملاصدرا در پذیرش نظریه تجسم اعمال، فصل چهارم: دلایل علامه مجلسی در رد نظریه تجسم اعمال. اهم نتایج این پژوهش بدین شرح است: 1- ملاصدرا از طرفداران نظریه تجسم اعمال بوده و با دلایلی چون تجرد نفس و تاثیر پذیری آن از خارج،تجرد خیال ، حرکت جوهری و اتحاد عاقل و معقول، آن را اثبات نموده و به تبیین فلسفی آن پرداخته است. 2- علامه مجلسی نظریه تجسم اعمال را به صراحت دور از حکم عقل دانسته و آن را مستلزم انکار دین و خروج از اسلام می داند. اهم دلایل علامه مجلسی منافات داشتن نظریه تجسم اعمال با معاد جسمانی ، امتناع تبدیل عرض به جوهر،یکسان دانستن قوه خیال در عالم دنیا و قوه خیال در جهان آخرت و یکسان دانستن قوانین و سنن حاکم بر عالم دنیا و قوانین و سنن حاکم بر عالم آخرت است. 3- در پایان دلایل علامه مجلسی در رد نظریه تجسم اعمال مورد نقد و بررسی قرار گرفته و به شبهاتی که علامه مجلسی بر این نظریه وارد کرده است پاسخ داده می شود.

در طول تاریخ، تجسم اعمال مخالفان و موافقانی سرسخت داشته است. ملاصدرا براساس مبانی حکمت متعالیه - از جمله اصالت وجود، تشکیک وجود، تشخص وجود، حرکت جوهری نفس، فاعلیت نفس، تجرد خیال و خلق صور بدون مشارکت ماده – تجسم پذیری کردارها را تبیین نموده است. در مقابل، مرحوم مجلسی به شدت و با تعصب تمام نه تنها قائلان به تجسم اعمال را تکفیر نموده بلکه با ارائۀ ادله، آن را مستلزم محال می داند.در این مقاله، به ارزیابی این دو نظر، نقاط مشترک و موارد قوت و ضعف آنها پرداخته می شود. نگارنده نظریۀ ملاصدرا را پذیرفتنی می یابد و درستی آن را با برهان اثبات می نماید.