جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر نمونه یکی از تفاسیراجتهادی واجتماعی در قرن پانزدهم هجری می باشد.مولف تفسیر نمونه درذیل برخی آیات،روایاتی را ذکر می کند ولی از بررسی وصحت وسقم روایات وارد شده خودداری می کند.پایان نامه حاضر در جهت بررسی صحت وسقم روایات وارده در جلد 26و27 تفسیر نمونه می باشد.

برای تفسیر قرآن و فهم بهتر آیات، دانستن وقایع زمان نزول آیات یک ضرورت می‌باشد، که باید با تتبع و جستجوی دقیق در روایات رسیده در این زمینه به این واقعیت‌ها پی برد؛ اما گاه در بین این روایات تضاد و تناقض‌هایی وجود دارد که ما را در این پایان‌نامه بر آن داشت که به بررسی راویان آنها بپردازیم. در این پایان‌نامه ابتدا آیاتی که دارای سبب نزول بوده‌اند ذکر و تفسیر آنها بیان می‌شود سپس روایاتی که درباره آن آیه یا آیات بیان شد را آورده‌ایم و با مراجعه به کتب علم الرجال و حدیث راویان آنها را بررسی کردیم و چون بیشتر روایات بدست آمده درباره‌ی اسباب النزول از دوره تابعین می‌باشند به نظر می‌رسد که خیلی از آنها نتیجه استنباط شخصی آنها می‌باشد و همچنین ملاحظه شد در بین روایات، روایات غلط و گاه متعارض و نیز بدون سند یا با سند ضعیف نیز وجود دارد؛ که در این پایان نامه آنها را مشخص کردیم. این پایان‌نامه درشش فصل نوشته شد که در فصل اول کلیات ذکر شد و در پنج فصل دیگرهر فصل روایات اسباب النزول یک جزء را بررسی کرده است.

قرآن کریم،بر پیامبر(ص)به قصد هدایت بشر نازل شد رهنمودهای قرآن کریم در زمینه جنگ یکی از مصادیق این هدایت است به همین خاطر درقرآن کریم انواع جنگ بررسی و رهنمودهای هرکدام مشخص شده است. در جنگ با مشرکین که عمدتاً با مشرکین مکه درگیر بودند نحوه‌ی موضع‌گیری مسلمانان در مقابل آنان آمده که اولین دشمن و سرسخت‌ترین آن‌ها بودند و همگی در این نبردها با مسلمانان شرکت داشتند به همین خاطر قرآن کریم هم دستور داده که باید شما همگی با آنان به مقابله برخیزید.درجنگ با کفار که شامل کافران اهل کتاب و سایر همدستانشان بوده و در جنگ با منافقین که در ظاهر اسلام را پذیرفته ولی در فرصت‌های ضعف مسلمانان به آنان خیانت و با دشمنان همدست می‌شدند. درجنگ با اهل بغی که معمولاً گروهی‌اند که اهل اسلام هستند ولی به سببی علیه حکومت اسلامی و یا مسلمانان دیگر خروج می‌کنند که باید مسلمانان با آن‌ها مبارزه و جهاد کنند تا به‌حق گردن نهند. دربحث جهاد و جنگ اینکه چه کسی آن راآغاز کند؟(دفاعی یاابتدایی)که عمدتاً جهاد دفاعی در زمان رسول‌الله(ص) و حکومت امام علی(ع) پیش‌آمده و یکی دو مورد هم جهاد رهایی‌بخش به دستور قرآن کریم انجام‌گرفته است. در جهاد ابتدایی که بحث و حدیث زیادی در این عصر در مورد آن وجود دارد که اکثراً باوجود امام معصوم آن را واجب می‌دانند وعده‌ای با مرجع تقلید مسلمانان که ولی‌فقیه باشد، هم آن را جهاد واجب تلقی می‌کنند که مورد بررسی قرار می‌گیرد در تمام موارد جهاد رهنمودهای قرآن کریم از آیات آن استخراج و به ‌عنوان دلیل مطرح گردیده است.

موضوع و هدف این پایان‌نامه، معناشناسی «سبیل‌الله» و شناخت وجوه و معانی آن در قرآن و حدیث می‌باشد. برای حصول نتیجه‌ی مطلوب، ابتدا واژه‌ی «سبیل» و سپس تعاریف «سبیل‌الله» مورد بررسی قرار گرفته‌اند. به امتداد طولی«سبیل» گفته می‌شود و آن عبارت است از راهی که هموار، مستقیم ،اقامه شده با دلیل، ممتد، باز و عمومی می‌باشد.این واژه در قرآن هم برای راه خیر و هم برای راه شر به‌کار می‌رود؛ یعنی به لحاظ معنایی دارای اطلاق است و اگر بدون قرینه ذکر شود، دربردارنده‌ی هیچ بار معنایی مثبت یا منفی نمی‌باشد.وجوه معانی ذکر شده برای واژه «سبیل» عبارتند از : راه، طاعت، بلاغ (رسیدن)، حجت، دین، علت، عدوان، مسلک، مخرج(بیرون آمدن یا خلاص شدن)، هدایت، و راه تولید نسل.تفاوت «صراط» و «سبیل» در این است که «صراط» همچون بزرگراهی است که همه‌ی راه‌های فرعی «سبل» بدان منتهی می شوند و تفاوت «طریق» و «سبیل» در این است که در «طریق» ممتد و مستقیم بودن منظورنیست اما در «سبیل» مستقیم بودن، یک ویژگی بارز است.از تعاریف ارائه شده برای «سبیل‌الله» و بررسی‌های دیگر در این زمینه، فوائد و آثار زیادی برای این مفهوم استنباط می‌شود؛ به این‌صورت که سبیل‌الله راهی است که: رساننده به رضای خداست، شامل هر خیر و نیکی می‌شود، انسان را به سعادت می‌رساند، به فناء فی‌الله منتهی می‌شود، خداوند برای بندگانش برگزیده است، به معرفت و شناخت خداوند رهنمون می‌شود و....سی و هفت وجه معنایی ذکر شده برای «سبیل‌الله» از این قرارند: زکات، شیعیان، مکه، طریق‌الجنه، کعبه، هجرت، حج، رضای خدا، انفاق، عبادت یا عبادات، قرآن، وفای به‌عهد، توحید، فطرت، فناء فی‌الله، تعلیمات حضرت موسی، تدین به دین مسیح، سعادت، صراط مستقیم، سجود، معرفت، عدل، نجات مستضعفین، حضرت محمد مصطفی، حضرت امیرالمومنین، کرامت، هدایت، هرگونه کار خیر، اعلاء کلمه‌الله، دین، جهاد، اطاعت کردن از خدا، توکل، اسلام، اخلاص، ایمان و حق.

نام خانوادگی دانشجو: مسعودی نژادنام: لطیفهعنوان پایان نامه: نقد و بررسی احادیث قدسیاستاد راهنما: دکتر قاسم بستانی

چکیده:در تعریف عدالت گفته‌اند: بخش کردن چیزی است، به‌طور یکسان یا برابر داشتن همه در یک‌چیز و با موازنه و برابری میان همه خواه در امر مادی یا معنوی. ما مسلمانان معتقدیم که پیامبران برای هدایت بشر برانگیخته‌شده‌اند و کتاب‌هایی را که از جانب خدا آورده‌اند با توجه به مقتضیات زمان آن‌ها بوده است. ما عقیده داریم که تورات و انجیل که بر حضرت موسی (ع) و حضرت عیسی (ع) نازل‌شده‌اند مطالب آن‌ها صحیح و هر دو کتاب الهی هستند اما طبق شواهد تاریخی و نوشته‌های خود یهودیان و مسیحیان در حال حاضر این دو کتاب دستخوش تحریف‌شده‌اند؛ اما ما بر این عقیده‌ایم که همه تورات و انجیل تحریف‌نشده است زیرا بعضی از گفته‌های تورات و انجیل با قرآن مطابقت دارد این دو کتاب اوامر و نواهی برای پیروان خود داشته‌اند؛ بنابراین، در بحث عدالت آیاتی از قرآن با عهدین تطابق دارد، ازجمله در بحث عدالت الهی که موردبررسی قرارگرفته است آمده است که هر سه کتب الهی (قرآن، تورات و انجیل) به‌روز قیامت ایمان‌دارند و معتقدند که روز حسابی در پیش است و هر کس عملی انجام می‌دهد اگرچه به‌اندازه دانه خردلی باشد به‌حساب خواهد آمد و به هیچ‌کس کمترین ستمی نمی‌شود و در تفاوت بین زن و مرد اسلام تفاوت را در تقوا داشتن بیان کرده درصورتی‌که یهودیت و مسیحیت نیز تحت تأثیر یهودیت مقام مرد را بالاتر دانسته است؛ و در بحث عدالت اجتماعی هر سه کتاب آسمانی بر داوری منصفانه و شهادت عادلانه تأکید کرده‌اند و بیان داشته‌اند که مبادا دوستی یا غرض شخصی را در داوری یا شهادت خود دخالت دهند که منجر به قضاوت یا شهادت ناعادلانه شود. در اسلام در مورد تعدد زوجات آمده که هر مرد می‌تواند چهار زن دائم اختیار کند. ولی در یهودیت محدودیت ندارد ولی مسیحیت تعدد زوجات را به‌طورکلی منع کرده است اما در مورد طلاق آمده که در هر سه دین الهی طلاق امری پذیرفته‌شده است. ولی در مورد وصیت آمده که هیچ‌کسی حق ندارد وصیت‌نامه را تغییر دهد ولی اسلام بیان می‌دارد درصورتی‌که وصیت‌کننده در وصیت خود خطا کرده باشد می‌توان وصیت را از باطل به‌حق تغییر داد؛ و همچنین این ادیان، اخلاق نیک و احسان کردن به دیگران را به پیروان خود توصیه می‌کند؛ اما در بحث عدالت اقتصادی هر سه ادیان پیروان خود را به انفاق کردن به‌عنوان ابزاری جهت برابری اقتصادی در جامعه توصیه کرده‌اند. ولی قرآن و تورات ربا گرفتن را منع کرده‌اند؛ اما یهودیت ربا گرفتن را در صورتی حرام می‌داند که شخص از برادر یهودی خود سود بگیرد. ولی اسلام ربا گرفتن را از همنوع خود در هر کیش و آیینی که باشد حرام و گناه می‌داند؛ و همچنین بیان می‌دارند مبادا که در معاملات خود از ترازو و سنگ‌های تقلبی استفاده کنید. ولی در بحث عدالت سیاسی به رهبران جامعه امر شده است که باید عدالت را اجرا کنند زیرا غرض ارسال رسل برپایی قسط و عدل در جامعه است؛ اما در مورد حکم قصاص آمده که اسلام حکم اصلی را قصاص قرار داده و در کنار آن حکم عفو را با توجه به رضایت ولی بیان داشته ولی یهودیت بر قصاص تأکید دارد و مسیحیت نیز عفو یا دیه را به پیروان خود توصیه می‌کند و مجازات قاتل را قتل می‌داند.

ارزشمندترین سرمایه ما مسلمانان قرآن مجید است و یکی از منابع مهم بهره‌وری از قرآن به کارگیری سنت یعنی احادیث پیامبر( ص) و اهل بیت(ع) اوست. ما روایات زیادی در زمینه‌های مختلف داریم. احادیث و روایاتی که از راویان شیعه و سنی نقل گردیده که از جمله آنها روایاتی است که در تفسیر قرآن می باشد و اکنون تحت عنوان کتب تفسیر روایی در اختیار ما قرار داده شده است. رساله حاضر پژوهشی است به ذکر و بررسی روایتهای مشترک فریقین در تفسیر دو سوره (مریم و طه) در جزء 16قرآن می‌پردازد.این تحقیق در راستای دست یابی به مشترکات روایی فریقین در جهت تقریب مذاهب و با هدف بسترسازی، برای برقراری اتحاد میان شیعه و سنی و نزدیک ساختن دیدگاه‏های آنان به یکدیگر تدوین گشته است. از دید نویسنده اشتراک دیدگاه‏های مفسران شیعه و سنی در تفسیر پاره‏ای از آیات و استنادات واحد آنان، بهترین دلیل بر این مدعا به شمار می‏رود؛ اتخاذ چنین روشی باعث می‏گردد که نقاط ضعف و قوت این دیدگاه‏ها و برداشت‏ها روشن‏تر بشود و استنباطات و پژوهش‏های آنان با صحت بیشتری مقرون گردد .این تحقیق به روش کتابخانه‌ای و فیش برداری صورت گرفته استکه پس از فیش برداری و استخراج مشترکات، تجزیه وتحلیل، و با استفاده از بعضی تفاسیر تحلیلی هردو فرقه،‌ به نقد آن احادیث پرداخته شده است این پژوهش در سه بخش تنظیم شده است : بخش اول: کلیات؛ بخش دوم: سوره مریم؛ بخش سوم: سوره طه، خاتمه و نتائج.شیعه و سنی دارای مشترکات زیادی می باشند که در سوره مریم از مجموع 25 روایت، 5 روایت مشترک وجود داشت و در سوره طه از مجموع 30روایت، 10 روایت مشترک پیدا و تجزیه و تحلیل شد.

اعتقاد به وجود شیطان و نیروهای شر در میان ادیان و مذاهب از دیر باز وجود داشته است به همین جهت در متون دینی بسیاری از ادیان و مذاهب پیشین از ابلیس، ماهیت، گستره‌ی کوشش، کنام و زیستگاه، فرجام و راه های مقابله با وی سخن گفته شده که در بسیاری از موارد، مشابه، بلکه همسان و در برخی از موارد متفاوت است در اوستا از شیطان با نام «انگره مینو» و در زبان پهلوی «اهریمن» به معنی دشمن یاد شده است وجود انگره مینو چنان مسلّم انگاشته شده که مدار آموزه‌های زردشت به اعتقاد به خداوندی اهورامزدا و نقش آفرینی دو مینوی هم‌زاد، سپنت مینو(منشأ خیر) و انگره مینو(منشأ شر) در برابر یکدیگر بنا شده است.در بین یهود و مسیحیّت نیز ابلیس موجودی منفی و منفور شناخته می‌شود، بر اساس نوشته قاموس کتاب مقدس، شیـطان در حقیقت موجود و وجـودش از بنی نـوع بشر مشخص‌تر است . در کتاب مقدس ابلیس مترادف شیطانو فرشته دانسته شده که به زبان عبری او را «ابدون» و به یونانی «اپولیون» به معنای نابود کننده می‌خوانند. در تورات، محکومیت شیطان از سوی خداوند از زبان فرشته ای بیان شده است . اگر چه در سِفر پیدایش، عامل فریب آدم و حوا و هبوط آنان از بهشت «مار» معرفی شده ولی در عهد جدید به صراحت ضمن گزارش ماجرای اخراج وی از آسمان ها که به گونه ای متفاوت آمده است مار را همان ابلیس شناسانده است.

یکی از موضوعاتی که در حوزه فرهنگ اسلامی از جایگاه بسیار مهمیبرخوردار است، موضوع اسرائیلیات است. گروهى از عالمان متعصّب و دانشمندان آشنا به احكام و معارف تورات و انجيل، به‏ويژه آنان كه در ظاهر به آيين اسلام گرويده، بسیاری از روایات خرافی را وارد کتب حدیثی و تفسیر ی کرده اند. از جمله تفاسیری که این روایات وارد آن شده است؛ تفسیر منهج الصادقین فی الزم المخالفین است که توسط ملا فتح الله کاشانی به تحریر در آمده است. با اینکه منهج الصادقین؛ تفسیر ی جامع و با ارزش است و آیات قرآن را از جنبه های متعددی مورد بررسی قرار داده است اما در آن روایات اسرائیلی به چشم می خورد.لذا هدف از این تحقیق، بررسی و نقد روایات اسرائیلی موجود در این تفسیر است. کاشانی گاهی،این روایات را به منظور نقد بیان کرده است. ولی در برخی موارد، مخصوصا در داستان های انبیاء مانند داستان حضرت آدم(ع)، حضرت نوح(ع)، حضرت عیسی(ع)وحضرت موسی(ع)، حضرت سلیمان(ع)، حضرت ایوب(ع) و حضرت محمد(ص)؛ روایات اسرائیلی را؛ بدون هیچ نقدی آورده است. در این تحقیق این روایات از جهت متن و سند بررسی شده اند. چون با قرآن واحادیث معصومین(ع) مخالف هستند و با عقل و علم ناسازگارند و حس و مشاهده آنها را تایید نمی کند؛ رد شده اند.