«پدیدارشناسی دینی» به مثابه کوششی برای بنانهادنِ روش‌شناسیِ منسجم مطالعه دین، رهیافت یا مکتبی فلسفی- دینی است که می‌توان آن‌را مکمّلِ نظام‌مند تاریخ دین برشمر
... رد. هدف این رهیافت، ارائه گزارش منسجمی از پدیده‌های دین است تا از مسیر تحقیق در ماهیت و طبیعت امور قدسی، کشف تجربه انسان مذهبی از خدا، ایمان، دعا، فنا، کمال و غیره حاصل آید. میرچا الیاده به‌عنوان یکی از اثرگذارترین صاحب‌نظران عرصه اسطورهشناسی دینی، ضمن تأکید بر تأویل دینی- تاریخیِ امر قدسی، هرمنوتیک را بهترین روش برای کشف معانی و مفاهیم پنهان اسطوره‌ها، نمادها، آیین‌ها و مراسم دینی می‌داند. به عقیده وی برای انسان مذهبی، فراتر از این جهان، همواره واقعیّت مطلق ومقدّسی وجود دارد که خود را در این جهان آشکار می‌سازد و به آن تقدّس و عینیّت می‌بخشد؛ این واقعیّت عینی و قدسی همان است که در گفتار و کردار انسان مذهبی/ عرفانی نمودار می‌گردد و یادآوری و بازنمایی وقایع ازلی و زندگی‌کردن با اسطوره‌ها همان تجربه دینی است، زیرا وقایع مهمّ اساطیری، تکرار و بازنمایی می‌شوند. نگارنده رساله بر آن است تا با بهره‌گیری از آراء و دیدگاههای الیاده در اسطوره‌پژوهی، پدیدارشناسی و مطالعۀ دینیِ مبتنی بر هرمنوتیک، به تحلیل و بررسی متون عرفانی مورد بحث رساله (کشف‌المحجوب هجویری، مصنّفات فارسی عین‌القضات همدانی، شرح شطحیّات روزبهان بقلی و مصنّفات فارسی شهاب‌الدّین سهروردی) از منظر اسطورهشناسی دینی بپردازد. در این‌گونه متون، رسیدن به مرتبۀ انسان مذهبی (کامل) و فناشدن در ذات اقدس الهی، همان هدف نهایی است که با دست‌یابی به زمان آغازین و قرارگرفتن در جوار منبع مقدّس حاصل می‌آید؛ این کرامات و رخدادهای پیرامون انسان مذهبی، انکار جهانِ واقعی و گریز به جهان رؤیا و تخیّل نیست چرا که انسان در ازل صاحب زمان مقدّس بوده، امّا در رشد دنیوی آن را از دست داده است و انسان تاریخی به‌شمار می‌آید. روش گردآوری اطّلاعات از گونه اسنادی- کتابخانه‌ای است که این داده‌ها به شیوه تحلیل کیفی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند و در پایان این نتیجه حاصل می‌آید که ﺑﺴﻴﺎری از اﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎی اﺳﻄﻮرهای ما، رﻳﺸﻪ در اﻋﺼﺎری ﺑﺴﻴﺎر دور و ﻋﺎداﺗﻲ ﺑﺲ ﻛﻬﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﮔﺬر ﻫﺰارهﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞداده و ﻛﺎرﻛﺮدی دگرﮔﻮنه ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ، اﻣّﺎ ﻫﻨﻮز ﻣﻮﺟﻮدﻳّﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده، ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺪّس و ﺿﺮورتﺷﺎن ﺗﻜﺮار می‌شوند.
بیشتر