جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : در این اثر به بررسی ماهیت زمان مقدس در تجربه دینی می پردازم. من با به کارگیری روش شناسی پدیدارشناسی دین، روش هایی را بررسی می کنم که در آن انسان ها زمان مقدس را در هندوئیسم تجربه می کنند و استدلالی علیه درک میرچا الیاده از ماهیت زمان مقدس در هندوئیسم ارائه می کنم. الیاده اظهار داشت که تمام زمان مقدس در هندوئیسم اساساً ماهیت دایره‌ای دارد و تجربه زمان مقدس تجربه‌ای از عمل اصلی خلقت است که آگاهانه در اختیار فرد قرار می‌گیرد. من استدلال های الیاده را از دو جهت بررسی خواهم کرد. اولاً، من در برابر ادعای الیاده استدلال می‌کنم که در هندوئیسم، تمام زمان مقدس ماهیتی دایره‌ای دارد. در عوض، من معتقدم که در حالی که برخی از زمان‌های مقدس واقعاً دایره‌ای هستند، زمان مقدس خطی یا مبتنی بر تاریخی در هندوئیسم نیز وجود دارد. برای حمایت از استدلال‌هایم، از نمونه‌های موردی هم از متون مقدس و هم از تفسیرهای علمی آن متون در هندوئیسم استفاده می‌کنم. پس از فصل مقدماتی که روش شناسی من را به تفصیل شرح می دهد، در فصل دوم با روشن کردن تفاوت بین زمان مقدس و زمان مقدس و سپس تشریح مفهوم الیاده از زمان مقدس و مشخص کردن نقص هایی که در نظریه او یافتم، شروع می کنم. در فصل سوم، زمان مقدس دایره‌ای را در هندوئیسم بررسی می‌کنم، در مواردی دریافتم که الیاده استدلال می‌کند که زمان مقدس ماهیت دایره‌ای دارد. در فصل چهارم، شواهدی را برای حمایت از تز اصلی خود ارائه می‌دهم که هندوئیسم همچنین دارای نمونه‌های متعددی از زمان مقدس خطی است که الیاده آن‌ها را فقط به ادیانی که بیشتر معاصر هستند نسبت داده بود. ادعای الیاده مبنی بر اینکه فقط زمان مقدس دایره ای در هندوئیسم وجود دارد، در نظریه زمان مقدس او ناسازگاری ایجاد می کند.

هدف پژوهشگران در حوزة ادیان مقایسه¬ای، فهم ادیان مبتنی بر توصیف صحیح و نه مبتنی بر توصیه و عقیده است. جنبه¬هاي هستي‌ختي، معرفت¬شناختي، روش¬شناختي و روش¬ها، چهار جنبة به¬هم‌وابسته¬ از مفاهیم بنیادین پژوهش‌اند. موقعيت¬هاي متفاوت هستي¬شناسي (توجیه واقعیت و دیدگاه پژوهشگر دربارة جهان)، معرفت¬شناسي (توجیه معرفت)، روش¬شناسي (توجیه روش) و روش (عمل پژوهش)، گفتمان¬های متفاوتي را توليد مي¬كنند كه به فهم تازه¬ای در جهان ادیان منجر مي‌شوند. نظریه¬های پژوهشی ریشه در مفروضات معرفت¬شناختي محققان دارند و هرچه در مواضع معرفت¬شناختي آنها بيشتر مداقه شود، فهم و مقایسة نظریه¬ها و ديگر عناصر بنیادین پژوهش امکان¬پذیر¬تر خواهد بود. دو گفتمان متأخر که سهم بيشتري در نظام¬مندکردن ¬رشتة دانشگاهی تاریخ ادیان داشته، بر فضای دین¬پژوهی معاصر استیلا دارند، عبارت¬اند از: گفتمان پدیدارشناسی و هرمنوتیک خلّاق با مرجعیت بلامنازع میرچا الیاده و گفتمان روش مقایسه¬ای تاریخ¬مدار با عنوان «گذر از الیاده» به نمایندگی جاناتان ¬زیتل اسمیت (1938-2017). هرچند آثار فراوانی در حوزة الیاده¬پژوهی هست، ولی خوانش نظریات الیاده و اسمیت از منظر معرفت¬شناسی تازگی دارد. در ایران متأسفانه دربارة زیتل اسمیت کار چندانی انجام نشده است و او به‌رغم اهمیت زیادي كه دارد، همچنان در محافل دین‌پژوهی ناشناخته و غایب است.

پیش‌گویی‌های پایان جهان در دین زردشت، بیشتر در زند وهومن یسن، پیش‌گویی جاماسپ در یادگار جاماسپ و برآمدن شابهرام ورجاوند نمود یافته‌اند؛ در آثار یادشده، که نمونه‌هایی از پیش‌گویی‌های اسطوره‌ای پایان جهان به شمار می‌آیند، یکی از مؤلفه‌های اصلی، ظهور و تغییری گسترده و مثبت، به صورت ناگهانی در فرجام جهان است. در پژوهش پیش‌ رو، که با تکیه بر منابع کتاب‌خانه‌ای و با روش تحلیلی‌توصیفی انجام می‌شود، با اتکا بر دیدگاه‌های اسطوره‌شناختیِ پدیدارشناس دینی، میرچا الیاده، متون یادشده را واکاوی خواهیم کرد. بر اساس دیدگاه الیاده، این پیش‌گویی‌ها گرچه در ظاهر، آینده جهان را به تصویر می‌کشند، در باطن به سبب درون‌مایه اساطیری‌شان، نشان از میل بازگشت جاودانه بشر به لحظه ازلی دارند و به همین روی تمام الگوهای بازگشت اسطوره‌ای را در خود دارند و در بستر روایتی اسطوره‌ای، زمینه را برای عبور مخاطب از زمان خطی به زمان قدسی فراهم می‌کنند.

مفهوم قربانی از محوری‌ترین مباحث رمان بیوه‌کشی است که به انسجام و توالی روایت، کمک شایانی می‌کند. اسطوره‌شناسان مختلفی به بررسی موضوع قربانی در فرهنگ اقوام مختلف پرداخته‌اند که از آن جمله می‌توان به میرچا الیاده اشاره کرد که قربانی‌کردن را برابر با فعل آفرینش و لازمة حیات می‌داند. وی معتقد است هیچ چیز بدون فدا شدن یا قربانی کردن، آفریده نمی‌شود. داستان ‌بیوه‌کشی را می‌توان نمونه‌ای معاصر از آیین قربانی به ‌شمار آورد. در بیوه‌کشی، توالی قربانی‌شدن هفت پسر حضرت‌قلی و قربانی‌کردن بره به جای دختر باکره، نمونه‌ای از تفکر اسطوره‌ای آیین قربانی را تداعی می‌کند. در بررسی حاضر، نگارندگان با رویکرد تحلیلی ـ تطبیقی ابتدا به جمع‌آوری و تنظیم نظریات عمدة میرچا الیاده دربارة مفاهیمی چون اسطورة آفرینش، قربانی و کمال آغازین پرداخته‌اند و سپس عناصر آیین قربانی در روایت بیوه‌کشی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‌اند تا ضمن تبیین نظرات الیاده، میزان انطباق آن با روایت بیوه‌کشی را نیز مورد ارزیابی قرار دهند. نتیجة بدست آمده در این پژوهش به روشن‌شدن این موضوع انجامید، که روایت بیوه‌کشی تجّلی جدال میان اسطوره‌های آفرینش و باروری است.

تقوم هذه الدراسة بتحليل ما كتبه "ميرسيا إليادي" حول الـمُقَدَّس والـمُدَنَّس من خلال فهمه للأديان البدئية والقديمة، صائغاً منها نماذج بدئية محددة ومعتبرة عنده في جميع الأديان والمعتقدات، مفسراً -بناء عليها- سلوك الإنسان بشكل عام والمتدين بشكل خاص. وقد حددت الدراسة ثلاثة مظاهر للمُقَدَّس، هي: الرمز الـمُقَدَّس، والزمان الـمُقَدَّس، والمكان الـمُقَدَّس، للكشف عن فهم إليادي للديانة الكونية التي يزعم أنها هي حقيقة جميع الأديان والمعتقدات. وتثير دراسة إليادي هذه موضوع الـمُقَدَّس والـمُدَنَّس في الإسلام، من خلال مقارنة هذا المفهوم عند إليادي ونقده، وذلك بتعريف الـمُقَدَّس والـمُدَنَّس في الإسلام، ومدى ارتباطهما بالمفهوم الكوني عند المسلمين، وفي علاقتهما مع الروح.

الف: موضوع و طرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف): میرچا الیاده، اندیشمند بزرگی است که با مطالعه ی گسترده در حوزه‌ی دین و اسطوره، تلاش می‌کند به شیوه‌ای فلسفی، معنا و مفهومی را که اساطیر ، در طول سالیان متمادی به زندگی انسان بخشیده‌اند دریابد و آن‌را برای انسان عصر نوین بازگو نموده تا شاید وی را از ورطه‌ی تهیگی و پوچی برهاند. اینکه وی چگونه از فلسفه در طی این طریق بهره می‌گیرد مسئله‌ی اساسی این پایان نامه است. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها : پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم ، روش تحقیق ، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه‌گیری، ابزار اندازه گیری ، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها:روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی و کتابخانه‌ای است بدین نحو که با مطالعه‌ی آثار الیاده وکتاب ها ودیگر مقالات گوناگون به فارسی، انگلیسی و آلمانی ، به جمع آوری ، گزارش و توضیح و توصیف آنها در خصوص مبانی فلسفی اسطوره شناسی وی دست یازیده است.ت: یافته های تحقیق: این‌گونه نیست که بشر تنها در دوران‌های پیشین با اساطیر و ادیان متفاوت زیسته و دوران نوین و مدرن عاری از اساطیر است چراکه در اندیشه‌ی الیاده رد پای اساطیر را حتی در عقلانی‌ترین و عرفی‌ترین دستاوردهای انسان می‌توان مشاهده نمود. برای الیاده اسطوره و دین با هم آمیخته‌اند و در حقیقت، اسطوره،سویه‌ی رمزی روایت‌های رازآمیز موجود در دین است.تلاش اصلی الیاده بر آفتاب انداختن این حقیقت است که عنصر و هسته‌ای اصلی و مشترک، در میان همه‌ی اساطیر نهفته است که اسطوره‌پژوه باید در پی یافتن آن برآید. گوهری که معنای زندگانی آدمی در آن جای گرفته و مشتاقانه به انتظار بشر امروزین لحظه می‌شمارد تا دوباره همچون پیش، از احساس تهیگی و بی معنایی، رهایش نموده، رنگ نشاط و سرزندگی به آن ببخشد. وی با شیوه‌ای فلسفی به جستجو در مسیر شناخت این گوهر اصیل می‌پردازد و بدین نمط، سعی در آشتی فلسفه با اسطوره می‌نماید.ث : نتیجه گیری و پیشنهادات: الیاده در بستر تاریخ، پدیدارشناسی و هرمنوتیک به کاوش در دنیای اساطیر می‌پردازد و در این وادی، وامدار فیلسوفانی همچون هوسرل و هیدگر و گادامر است. وی همچنین گفتگوهایی با روانکاو بزرگ، یونگ داشته که گاه در پیوندگاه هایی که میان اسطوره و روانکاوی می‌یابد، اشاراتی بدان نموده است.

میرچا الیاده، در جایگاه پدیدارشناس و اسطوره‌پژوه دینی، با تأکید بر تأویل دینی - تاریخی، هرمنوتیک را بهترین شیوه برای کشف معانی و تأویل پیام‌های پنهان اساطیر، نمادها و آیین‌ها می‌داند. یکی از وجوه بررسی‌شدۀ او در پیوند با آیین شمن‌ها، جنبۀ‌ عرفانی آن است. در این پژوهش تلاش شده است باتوجّه به دیدگاههای تکثّرگرایانۀ میرچا الیاده در اسطوره‌شناسی، پدیدارشناسی دینی، مطالعۀ‌ دینی مبتنی بر هرمنوتیک، باور به دین به‌مثابة تجربة امر قدسی، زمان و مکان قدسی واسطوره به‌منزلۀ روایت‌کنندة تاریخ قدسی، با نگاهی تطبیقی، به بررسی عرفانیّات تمهیداتعین‌القضات همدانی بپردازد و ازاین‌رو، نگرش‌های الیاده، صرفاً به‌مثابة رهیافتی در تحلیل نگره‌های عرفانی عین‌القضات استفاده می‌شود. تمهیداتعین‌القضات همدانی ازجمله متون ارزشمند عرفانی‌ است که در آن، هدف غایی، رسیدن به مرتبة انسان مذهبی/ کامل و دست‌یافتن به زمان و امر قدسی است که در قالب کرامت رخ می‌نماید. درحقیقت انسان در ازل صاحب زمان قدسی بوده است؛ امّا در فرایند دنیوی، این مفهوم را از دست ‌داده و به انسان تاریخی تبدیل شده است. نگارندگان با کاربرد چارچوب فکری الیاده در شواهد مستخرج از کتاب تمهیدات، بر این باورند که ﺑﺴﻴﺎری از اﻧﺪﻳﺸﻪ‌ﻫﺎی اﺳﻄﻮره‌ای، رﻳﺸﻪ در اﻋﺼﺎری ﺑﺴﻴﺎر دور و ﻋﺎداﺗﻲ ﺑﺲ ﻛﻬﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﮔﺬر ﻫﺰاره‌ﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ‌داده و ﻛﺎرﻛﺮدی دگرﮔﻮنه ﻳﺎﻓﺘﻪ‌اﻧﺪ؛ اﻣّﺎ ﻫﻨﻮز ﻣﻮﺟﻮدﻳّﺖ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده‌اند و ﺑﺎ ﺗﻮﺟّﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺪّس و ﺿﺮورت‌ﺷﺎن، ﺗﻜﺮار می‌شوند. در این اثر، علاوه ‌بر شرح چگونگی آفرینش جهان هستی و انسان و نیز چرایی آفرینش و اهداف آن، روایت‌های ناب و تجربه‌های عرفانی فراوانی آمده است. دراین مقاله کوشیده می‌شود به تحلیل تمهیدات عین‌القضات همدانی از دریچة پدیدارشناسی دینی و هرمنوتیک و با نگاهی تطبیقی در حوزه‌های عرفان، فلسفه و دین‌پژوهی پرداخته شود.

میترائیسم، یکی از کهن‌ترین کیش‌های ایرانی، در راه هدایت پیروان خود، از نمادهایی اسطوره‌ای بهره می‌برد که تحلیل آنها رهبرندۀ مخاطب به درکی صحیح از جنبه‌های مختلف کارکرد این نمادها در این آیین است. مهرابه‌ها، نیایشگاههای پیروان این آیین، ساختاری نمادین دارند؛ این نیایشگاهها یا در غارهای طبیعی ساخته‌ یا به شکل غار طراحی شده‌اند. در این پژوهش تلاش شده است کارکرد نماد غار بر بنیاد دیدگاه الیاده و کارکرد این نماد در کیش میترائیسم بررسی شوند. در این پژوهش با تکیه بر دیدگاههای اسطوره‌شناختی و دین‌پژوهانۀ میرچا الیاده، نماد غار و کارکردهای ذکرشدۀ آن در متون مختلف بررسی شده‌اند و با بهره‌گیری از تحلیل‌های الیاده در آثار مختلفش، نگارندگان کوشیده‌اند کارکرد نمادین غار را در آیین میترائیسم بررسی کنند. بر پایۀ طبقه‌بندی نوین ارائه‌شده در این پژوهش و برایند واکاوی آثار الیاده، باید کارکرد نمادین غار در آیین میترائیسم را در زیرمجموعۀ «جایگاه نمادین آیین تشرف» دسته‌بندی کرد که در پیوند با «زهدان زمین ـ مادر» و «دنیای درون و ناخودآگاه» است.

اقتدار پدیده ای فراگیر و دائمی در تاریخ ادیان است؛ و در این ارتباط معمولا از اقتدار "سنت"، اقتدار "نصوص دینی"؛ اقتدار "کلیسایی" و اقتدار "تمدن ها" و امپراطوری های مبتنی برا داعیۀ دینی یاد می شود. همان طوری که قدرت قانونی طالب اطاعت و پیروی است، در ادیان ابتدایی و باستانی و اصولا هر جا که تقاضایی برای نظم بوده، این طلب نیز وجود داشته.