جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «صفات الشیعة» یکی از کتب عالم معروف شیعه یعنی ابن بابویه (شیخ صدوق) است. این کتاب که مجموعه ای از احادیث می باشد در رابطه با صفات شیعیان به نگارش در آمده است. مترجم کتاب در ابتدا به بیان زندگی نامه شیخ صدوق پرداخته و سپس به ترجمه 71 حدیث از امام علی (ع)، امام باقر (ع)، امام صادق (ع) و... پیرامون صفات شیعیان پرداخته است. در این کتاب به صفاتی همانند شب زنده داری، خشوع و فروتنی، ادای امانت، پرهیز از گناه و ده ها نشانه از شخص مؤمن شیعی اشاره شده است.

کتاب «التوحید» تالیف شیخ صدوق محمد بن علی ابن بابویه است. موضوع کتاب روایات حضرت رسول خدا و ائمه اطهار، پیرامون توحید و شناخت ذات و صفات و اسماء و افعال خداوند متعال و دیگر مباحث مهم کلامی است. این کتاب در شناخت خداوند متعال و معرفی دیدگاه شیعه درباره مباحث توحید، کتابی ارزشمند است. کتاب التوحید جامع عقاید اصلی و مهم امامیه‌ است و از مهم ترین منابع کلام امامیه به شمار می‌رود، شیخ صدوق هر چند در بحث و استدلال بسیار چیره دست بود اما سعی می‌ کرد بیشتر از نقل و نصوص دینی بهره گیرد. این کتاب در موضوع توحید به معنای عام آن مشتمل است بر بیان وحدانیت ذات الهی و بیان صفات ثبوتی و سلبی ذاتی و فعلی و نسبت آنها با ذات الهی و حدوث و قدم و نیز قضا و قدر و جبر و تفویض و مسائل و عناوین مرتبط با جبر و اختیار است. مباحث اخیر در دوره‌های بعد زیر عنوان افعال الهی و در حال حاضر عموماً زیر عنوان عدل الهی در کتابهای اعتقادی بحث می‌شود .

«الاعتقادات» کتابی است کلامی که مرحوم شیخ صدوق در آن با استناد به روایات و احادیث وارده از معصومان علیهم‌ السلام به اثبات عقائد شیعی می‌ پردازد. شیخ این کتاب را به هنگام مسافرت به نیشابور بنا به درخواست عالمان آن دیار که از وی خواستند به صورت اجمال و مختصر عقائد شیعیان را برای آنان بیان کند املاء نمود. از آن جا که شیخ صدوق اساسا یک محدث است، چه در فقه و چه در عقاید، خود را محدود به معارف قرآن و روایات می‌ بیند. این التزام تا بدان حد است که حتی در کتاب‌ های فقهی و اعتقادی‌ اش از الفاظ و تعابیر احادیث سود می‌ جوید و تا حد ممکن از آوردن آرای خویش پرهیز می‌ کند. کتاب المقنع در فقه و کتاب الاعتقادات (عقاید امامیه) نمایانگر تفکر و بیانگر سبک و شیوه اوست. در واقع باید کلام ابن بابویه (صدوق) را متون احادیث دانست که با کمترین تصرف ممکن در قالب یک نظام کلامی ریخته شده و تدوین گشته است. این کتاب مشتمل بر ۴۵ باب است که عناوین برخی از این ابواب بدین شرح است: بیان اعتقادات شیعه در توحید، صفات ذات و صفات افعال، افعال بندگان، جبر و تفویض، اراده، مشیت، قضا و قدر، فطرت و هدایت، استطاعت، بداء، لوح و قلم، عرش و کرسی، نفوس و ارواح، موت و رجعت، رستاخیز و مباحث مربوط به آن، بهشت و دوزخ، وحی، امر و نهی، قرآن، مقام انبیا و رسل و حجج و ملائکه و عصمت ایشان، نفی غلو و تفویض، تقیه، مقام اجداد پیامبر، شان علویان، احادیث و مفسر، حظر و اباحه و...

«علل الشرایع»، مجموعه روایاتی از حضرت رسول اکرم - صلی الله علیه و آله - و امامان معصوم - علیهم السلام - درباره علت برخی از احکام شرعی و عقیدتی است. این کتاب مانند کتاب های دیگر شیخ صدوق، پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه قرار داشته و از معتبرترین اصول روایی شیعه می باشد که در مجموعه های روایتی بزرگ شیعه مانند بحارالانوار و وسائل الشیعه از آن استفاده شده و به آن استناد نموده اند. علل الشرائع برای شناخت علت برخی از احکام اسلام و فلسفه وجودی آنها ـ مانند اینکه چرا خداوند نماز را واجب گردانیده و ... ـ بسیار راه گشا است. هم چنین دلیل برخی از مباحث عقیدتی در این کتاب بیان شده است به عنوان مثال: علت برتری پیامبران از فرشتگان و علت احتیاج ما به پیامبر و امام به صورت مبسوط توضیح داده شده است. علاوه بر این، دلیل برخی از مباحث تاریخی به طور مستند ذکر شده است؛ مانند علت حرمت شکار در روز شنبه بر یهودیان و اینکه چرا فاطمه زهرا - علیها السلام - شبانه دفن شد و مباحث مفید دیگر. در مجموع، علل الشرایع کتابی ارزشمند و قابل توجه می باشد که با توجه به روایات اهل بیت رسول خدا - علیهم السلام - نگاشته شده است. علامه مجلسی می فرماید: کتاب های شیخ صدوق در حد کتب اربعه اند و او در اجازات روایی ما از مشایخ بزرگ شیعه بوده و بسیاری از علما و فقهای شیعه از آنها روایت نقل کرده اند. برخی موضوعات مورد بحث در این کتاب عبارت اند از: چگونگی ازدواج فرزندان آدم علیه السلام علت ورود حضرت علی علیه السلام به شورا دلیل بلند خواندن نماز صبح علت وجوب زکات چرا وصیت در یک سوم اموال صحیح است سند حرمت گوشت حیوانات وحشی.

ثواب الاعمال و عقاب الاعمال شیخ صدوق (ره) به اهتمام محمدعلى مجاهدى با نام پاداش نیکى‌ ها و کیفر گناهان به فارسى ترجمه شده است. این کتاب یکى از کتب ارزشمند حدیثى است که با خواندن آن انسان را به اعمال خیر تشویق و از کارهاى ناپسند و زشت نهى مى‌ نماید. مترجم کتاب با آوردن متن عربی و فارسی در یک صفحه و اعراب گذاری متن احادیث تطبیق را برای خوانندگان بسیار سهل نموده است و بر آن بوده است که با رعایت این اصول ترجمه‌ ای بدست دهد که بیش از پیش مورد استفاده و مطالعه عموم فارسی زبانان قرار گیرد و تا حد زیادی توانسته در این زمینه موفقیت بدست آورد.

«معانى الاخبار شیخ صدوق»، که ترجمه آن توسط آقاى شیخ عبدالعلى محمدى شاهرودى به انجام رسیده است، کتابى است در بیان احادیث غریب و اخبار مشکل که از ائمه (ع) وارد شده است و به تعبیر استاد عالى قدر على‏ اکبر غفارى (ره) این کتاب به منزله قاموس و فرهنگى است. در فهم کلمات ائمه (ع) و معانى واژگان حدیثى نیز اثرى خوب، داراى انسجام و فوائد بسیارى است. در اغلب ترجمه‏ هایى که از متون ارائه مى ‏گردد، مترجم سعى مى کند که مقصود و مرام صاحب اثر را به زبان دیگر و در قالب دیگر به مخاطب انتقال دهد. براى رسیدن به این هدف مترجمان شیوه ‏هاى گوناگونى را به کار مى ‏گیرند. یکى از شیوه‏ ها آن است که مترجم بدون توجه به نظم و سیاق کلام هماهنگ با قواعد دستورى و ساختار جمله زبان مقصد، معنا و مراد را در قالب زبان مقصد بیان دارد. در این شیوه مترجم سعى بر آن دارد که بدون اطاله مطالب و بى‏ کم و کاست معناى عبارت اصلى را با توجه به مسائل مختلف فرهنگى، به عبارات منظم و مطابق با قواعد دستورى زبان مقصد بیان دارد. این شیوه که در میان اهل فن به ترجمه آزاد (و به تعبیر برخى ترجمه محتوایى) معروف است، مورد اعتماد بوده و به تناسب قدرت و مهارت مترجم و آشنایى ‏اش با ظرائف و دقائق هر دو زبان متفاوت مى ‏باشد. به نظر مى‏ رسد که ترجمه حاضر توانسته است، بخش قابل توجه کاستى موجود در ترجمه ‏هاى دیگر را جبران کند و زمینه ‏اى فراهم آورد که خوانندگان و دوست داران روایات اهل بیت (ع) به راحتى بتوانند از فرمایشات آن بزرگواران به زبان فارسى روان بهره برند و واقعیت آن است، همان طور که مترجم محترم در مقدمه کتاب دلیلى که براى ضرورت ترجمه ذکر کرده تا حد امکان پاى ‏بند بوده است و سعى کرده براى عمل به آن تمام تلاش خویش را به کار بندد. ترجمه عبارت‏ ها به صورت روان و همه فهم است و کم‏تر موردى مى‏ توان یافت که از این قاعده بیرون بوده باشد. لذا مترجم اگر توضیحى در فهم روایت لازم دیده است، مطالب خود را بین کروشه ([]) قرار داده است. یکى دیگر از مزایاى این ترجمه، استفاده مترجم از نسخه طبع مکتبة الصدوق تصحیح دانشمند و فاضل استاد على ‏اکبر غفارى است. ایشان با ذکر اختلاف عبارات در نسخه‏ ها، شرح کلمات دشوار و غریب حدیثى و ذکر استنادهاى بیشتر براى احادیث کمک شایان توجهى به بهره‏ گیرى از این اثر نموده است. این ترجمه مانند غالب ترجمه‏ هاى دیگر داراى مقدمه ‏اى 18 صفحه مى‏ باشد که مترجم در آن ارائه نگرشى به تاریخ منع کتابت حدیث و توطئه‏ هایى که در این زمینه صورت گرفت؛ ولى علی رغم همه آن مشکلات شیعیان به حفظ و نگهدارى کتب و بدست آوردن حدیث و تدوین آنها تلاش بى ‏وقفه و پی‏گیرى مبذول داشته و مجموعه هاى ارزنده ‏اى در دسترس جامعه اسلامى گذارده ‏اند و در ادامه مقدمه نیز زندگى ‏نامه و مقام علمى شیخ صدوق (ره) در میان علماى اسلام مطالب سودمندى بیان شده است.