جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مرکز علمی جبل عامل از میانه قرن هشتم تا میانه قرن دهم هجری قمری که متشکل از حوزه های علمیه ای چون جِزّین، مَشغَرَه،جُبَع، کَرَک و مَیس؛ همواره مرکز تربیت عالمان و اندیشمندان بوده است شهید اول، شهید ثانی، صاحب معالم، شیخ حر عاملی و محقق کرکی از جمله عالمان این مرکز علمی شیعه به شمار می روند که در شکل گیری اندیشه های اعتقادی سایر مناطق تأثیر بسزایی داشته است. به گواه تاریخ عصر رشد و فراگیری تشیع در ایران در عصر صفوی، همزمان با رشد و بالندگی این مرکز علمی رخ داده که این نشان از تأثیر گزاری اندیشمندان این منطقه است. متکلمان این مرکز علمی روش های متفاوتی در استنباط داشته اند برخی چون شهید ثانی در استنباط تلفیقی از روش عقلی و نقلی به کار می گیرد و برخی چون شیخ حر عاملی از هرگونه استنباط عقلی حتی در مباحث پیشاوحیانی صرف نظر کرده وصرفاً به روش نقلی بسنده می کند از این رو، با توجه به نگرش های متفاوت عالمان برخاسته از این مرکز علمی , بررسی جایگاه عقل و نقل در استنباط گزاره های اعتقادی از دیدگاه این متکلمین ضروری به نظر می رسد.

الذريعة إلی تصانيف الشيعة اثر عالم انديشمند شيخ آقا بزرگ طهرانى است كه با هدف ثبت نام آثار مؤلفان شيعه تأليف شده است. وى بر آن بوده تا فهرستى از آثار تأليفى شيعه را در هر زمينه و از هر زبان و منطقه، اعم از خطى و چاپى ارائه دهد. او افزون بر نام كتاب و نام مؤلف، اطلاعاتى از كتاب و در مواردى از موضوع آن جمع‌آورى نموده است.شيخ آقا بزرگ در طول قريب شصت سال (از سال 1330 قمرى تا 1389) نام هر كتابى را كه در فهارس كتابخانه‌هاى شخصى و عمومى و غير آن مى‌ديده يادداشت مى‌كرده و به مرور زمان، اين اطلاعات را تكميل كرده و در الذريعة ارائه نموده است. وى ضمن معرفى كتاب، در صورتى كه اثر مزبور مخطوط بوده و خود آن را ملاحظه كرده، افزون بر ارائه نخستين عبارت كتاب، محلى كه آن نسخه را در آنجا ديده ياد كرده است، به ويژه اگر نسخه مورد نظر، در دست شخص خاصى بوده نام او را آورده است.

این کتاب خلاصه کتاب المداخلات الکامله است که در رد کسانی است که بر زیارت عاشورای حسینی خرده می گیرند... در اینجا سند و محتوا بحث و جواب شبهه افکنان داده می شود.

این کتاب حاوی شرح احوالی از زندگی شخصی، سیاسی و علمی "محقق کرکی "نیز بررسی آرا و آثار وی است که به اختصار به زبان عربی نوشته شده است .یادآور می‌شود :محقق کرکی معروف به "محقق ثانی "از علمای مشهور و معاصر شاه طهماسب صفوی است که سمت شیخ الاسلامی داشت و قاضی القضاه ایران بود .تالیفات بسیار دارد، از جمله آثارش جامع المقاصد فی شرح القواعد، حاشیه شرایع الاسلام، شرح الفیه شهید اول، و حاشیه تحریر علامه است .

عنوان تفسير، الوجيز في تفسير القرآن العزيز و روش تفسيرى آن، روشى مزجى است كه مؤلف در نگارش آن گزيده‌گويى را پيشه ساخته و به بسيارى از وجوه تفسير و نكات بلاغى و ادبى اشاره نموده است؛ درعين‌حال از وجوه اعراب و قرائات صرف نظر نكرده است. مفسر در مقدمه كوتاه خود مى‌نويسد: «در اين تأليف بنا را بر ايجاز در تعبير نهاده، درعين‌حال به اكثر اقوال و وجوه تفسيرى اشاره داشته و برخى نكات را كه فهم معنا بر آن متوقف بوده، متعرض گشته، در قرائت به ذكر قرائات سبعه اكتفا، نموده (در برخى موارد جزئى به ديگر قرائت‌ها اشاره كرده‌ام). در عدد آيات بنا را بر مشهور (كه از بسم الله الرحمن الرحيم غفلت مى‌نمايند)، نهادم؛ گرچه در اعتقاد بنا بر روايات متواتر صحيحه، آن را جزء هر سوره (جز سوره توبه) مى‌دانم».

محقق کرکی از عالمان برجسته شیعه در قرن دهم هجری است که شهرت او در علم فقه و اصول فقه بوده، و در سایر علوم نیز تبحر داشت. این اندیشمند، متناسب با نیازهای عصر خویش به مباحث کلامی، مخصوصاً امامت خاصه ورود پیدا کرده است. محقق کرکی در استدلالات کلامی خود از روش عقلی و نقلی استفاده کرده و از علومی چون منطق، معرفت شناسی، فلسفه، ادبیات، اصول و... بهره گرفته است. از دیگر ویژگی‌های روشی محقق کرکی می‌توان به بیان دیدگاه‌ها و نظرات فرقه‌ها و صاحب‎نظران در بسیاری از مواضع، و نقد و بررسی آنها اشاره نمود

الهجرة العاملية إلى إيران في العصر الصفوي، به زبان عربى، اثر شيخ جعفر مهاجر است كه در آن پديده بسيار مهم مهاجرت عالمان و فقيهان جبل عامل لبنان به ايران - در دوران صفوى - را به‌صورت مستند و تحليلى بررسى كرده است. نام كامل اين كتاب عبارت است از: «الهجرة العاملية إلى إيران في العصر الصفوي: أسبابها التاريخية و نتائجها الثقافية و السياسية»؛ «مهاجرت دانشمندان شيعى از جبل عامل به ايران در دوران صفويه: عوامل تاريخى و نتايج فرهنگى و سياسى آن» مطالعه اين اثر مى‌تواند پژوهشگران را در شناخت و تحليل بهتر تحولات فرهنگى، اجتماعى و سياسى دوران صفويان و نقش دانشمندان شيعه، به‌ويژه فقيهان شيعى در آن، يارى رساند. كتاب حاضر از مقدمه نويسنده و چهار باب (قلمرو تاريخى، نهضت شيعى در جبل عامل»، وضعيت مقصد مهاجرت (ايران)، مهاجران در ايران) و خاتمه و سه ضميمه (دو فرمانى كه شاه طهماسب اول صفوى صادر كرد، اسامى فقهاى مهاجران و اطلاعاتى مختصر در مورد آنان، شجره‌نامه آل ابى‌جامع و خاندان علوى كركى) تشكيل شده است. زبان و ادبيات اين اثر، زبان عربى جديد و البته رسا و شيواست. نويسنده از كتاب‌هاى مهمّ و متعددى (عربى، فارسى و انگليسى) از آثار علمى انديشمندان قديم و جديد و همچنين دو تا نشريه علمى - يكى فارسى و ديگرى عربى - براى توليد اثر حاضر بهره برده است. متأسفانه نويسنده، تاريخ آغاز و انجام نگارش كتاب حاضر را مشخص نكرده است. نويسنده قبل از ورود به بحث اصلى، اختصاراتى كه در اين اثر به كار برده و معانى آن را بيان كرده است. كتاب حاضر، مستند است و نويسنده، ارجاعاتش را به‌صورت پى‌نوشت در پايان هر بحث آورده است. در اين پى‌نوشت‌ها به‌صورت عموم منابع بحث با ذكر نام كتاب و شماره جلد و صفحه مورد نظر آمده است و گاه توضيحاتى تاريخى و... مطرح كرده است