جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این درسگفتار درباب دین پژوهی، منشاء و خاستگاه دین، تعارض علم و دین، اعتقاد به روح، جاودانگی، نظریات یونگ، فروید، داروین، مارکس و... است.

این کتاب شامل سخنرانی های آن متفکر درباره زن مسلمان و شخصیت اوست. که خواندش برای زنان مسلمان بسیار مفید و سودمند است. بخشی از متن کتاب: در جامعه و فرهنگ اسلامی، سه چهره از زن داریم، یکی زن سنتی و مقدس مأب، یکی چهره زن متجدد و اروپایی مأب که تازه شروع به رشد و تکثیر کرده است، و یکی هم چهره فاطمه علیها سلام و زنان فاطمه وار که هیچ شباهت و وجه مشترکی با چهره ای به نام زن سنتی ندارد. سیمایی که از زن سنتی در ذهن افراد وفادار به مذهب در جامعه ما تصویر شده است با سیمای فاطمه (ع) همان قدر دور و بیگانه است که چهره زن مدرن. این زن سوم، زنی است که می خواهد انتخاب کند، زنی است که نه چهره موروثی را می پذیرد و نه چهره تحمیلی صادراتی پست ترین و پلیدترین دشمنان انسانیت را. هردو را آگاه است و هردو را هم می داند. آنکه به نام سنت تحمیل می شد و در جریان آن به وراثت می رسید، مربوط به اسلام نیست. مربوط به سنتهای دوره پدرسالاریست و حتی آنچه امروز از غرب می آید، نه علم است، نه بشریت است، نه آزادی است، نه انسانیت است و نه مبتنی بر حرمت زن است. مبتنی بر حیله های پست قدرتهای پست انحرافی و تخدیرکننده بورژوازی است.

در آغاز سال 1906، فروید مقاله ای کوتاه در باب موضوعی شگفت نوشت به نام مختصات بیمارگون در تئاتر. این نوشتۀ کوتاه هیچگاه به زبان آلمانی منتشر نشد، اما ماکس گراف نسخۀ دستنویس مقاله را که از فروید گرفته بود نگاه داشت، به زبان انگلیسی ترجمه کرد و ترجمۀ انگلیسی خود را در سال 1941 به چاپ رسانید... فروید هرگز از این مقاله سخن نگفت و حتی آن را از یاد برد... لکن این مقالۀ شش صفحه ای حاوی نظرات عمیقی است که شایسته است بیشتر گسترده و پرورده شوند. فروید به اجمال نشان می دهد که اثر هنری با استفاده از چه وسایلی مردم را تحت تأثیر قرار می دهد و به هیجان در می اورد و چگونه به هدف خود می رسد. او از شعر غنائی و رقصهای مذهبی و خاصه از درام مثال می آورد و توضیح می دهد چرا نمایش رنج جسمانی در صحنه به ندرت قابل تحما است، حال آنکه رنج روانی نقش عمده ای در تئاتر دارد....

این کتاب به یکی از نظریات روان‌شناسانه در باب «خاستگاه دین» می‌پردازد عموم دیدگاه‌های اندیشمندان در باب خاستگاه دین را می‌توان در دیدگاه‌های جامعه‌شناسانه کسانی چون: آگوست کانت، دورکیم و مارکس دیدگاه‌های روان‌شناسانه فروید و یونگ و دیدگاه‌های پدیدارشناسانه کسان چون: رودلف اتو و میرچا الیاده جست‌و‌جو کرد. (مقدمه) زیگموند فروید در ریشه‌یابی و تبیین خصلت‌ها، منشأ و نحوه سلوک آدمیان برای تمایلات جنسی اهمیتی بیش از اندازه قائل است و پدیده‌های مختلف اجتماعی، ادبی هنری و ... را از طریق ارجاع به تمایلات سرکوب شده فرد در دوران کودکی تحلیل می‌کند. وی به دین نیز از همین زاویه می‌نگرد. در این کتاب نویسنده در سه فصل اول به بررسی یکی از نظریه‌های معروف فروید در این باب می‌پردازد. و در فصل‌های پاینی به نقدهای عام که همه نظریه‌های او را در بر می‌گیرد، می‌پردازد.

اعتقاد به دین نقش مهمی در معناداری زندگی انسان‌ها ایفا می‌کند از این‌رو اندیشمندان بسیاری به بررسی خاستگاه دین پرداخته‌اند؛ به‌طوری‌که گروهی از اندیشمندان معتقدند این عنصر معنابخش به زندگی منشأیی الهی و ماورایی دارد و برخی دیگر آن را بشری و برآمده از توهمات انسان‌ها می‌خوانند. ملاصدرا از نمایندگان معتقد به دیدگاه اول و فروید طرفدار اندیشه دوم است. این نوشتار با واکاوی دین و اوامر الهی با تکیه بر آراء ملاصدرا آشکار می‌سازد فارغ از اختلافات مبنایی اندیشه صدرا و فروید، هسته مرکزی تفاوت دیدگاه هستی‌شناسانه صدرایی و روانشناسی فروید در مورد دین در پاسخ به این سئوال نهفته است که آیا دین ذات متعین و مستقل از ذهن بشر دارد یا نه؟ از منظر هستی‌شناسانه صدرایی پاسخ به این سئوال مثبت و از دیدگاه روانشناسانه انسان‌گرای فروید پاسخ به آن منفی است. این نوشتار تحلیلی فلسفی از منشأ دین و اوامر و نواهی آن از طریق بیان علم الهی و تبیین مطابقت دین و نظام احسن با علم الهی با تکیه بر آراء ملاصدرا ارائه و اثبات می‌کند که دین ذاتی متعین و مستقل از توهمات بشری دارد سپس بر همان اساس دیدگاه فروید مبنی بر موهوم انگاری دین و الزامات دینی را نقد می‌کند.