مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر ترجمه‌ای است از مقالات اصلی ((دایره‌المعارف فلسفه)) ویراسته ((پل ادواردز)) که ذیل عنوان Ethics(فلسفه اخلاق) تدوین گردیده است .یکی از ویژگی‌های مقالات این دایره‌المعارف مطلق انگاری ارزش‌های اخلاقی و عینیت بخشیدن به آنهاست . موضوع برخی مقالات بدین قرار است :((مسائل فلسفه اخلاق/ کای نیلسون)) ;((وجه تشابه میان معرفت‌شناسی و فلسفه اخلاق/ ریچارد بی براندت)) ;((تاریخ فلسفه اخلاق/ دازیل آبلسون)) ;((عین گروی اخلاقی/ جاناتان هریسون)) ;((نسبیت گروی اخلاقی/ ریچارد بی براندت)) و ((طبیعت گروی اخلاقی/ جاناتان هریسون)) .

دراين اثر ابتدا معناي غايت از ديدگاه متفکّران مسلمان را بيان مي‌کند و رابطه آن را با نظام اخلاقي اسلام تبيين مي‌کند. در ادامه تلاش مي‏‌شود ديدگاه هنجاري نظام اخلاقي اسلام و نسبت آن با غايت و غايت‏گرايي تبيين شود. در ساختار کلّي در اين نوشتار، دو مکتب اخلاقي فلسفي و عرفاني و مباني نظري مختلفي که اين دو نظام اخلاقي بر آنها استوارند، معرفي شده‌اند که با تأکيد بر ديدگاه دو انديشمند بزرگ فلسفه و عرفان يعني ابن ‌سينا و ابن ‌عربي ـ بررسي مي‌شود.

در کتاب حاضر، نویسنده هر رویکردی را در رابطه با اخلاق با مثال‌های متعدد بیان می‌کند، در ادامه در موارد بسیاری مخاطب را با یک پرسش اساسی به تفکر وادار می‌کند. یعنی مانند دیگر کتاب‌ها مستقیماً خود برای مخاطب نتیجه‌گیری نمی‌کند. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «به گمان بنده، دو چیز شاکله بخش زندگی هر فرد هستند: موقعیت‌هایی که خود را در آن‌ها می‌بینم و انتخاب‌هایی که در آن‌ها می‌کنیم. در مورد نخست، اغلب کاری از دستمان برنمی‌آید، منتها در مورد دم است که علم اخلاق پا به میدان می‌گذارد. تأمل در موضوع‌هایی نظیر خوب و بد، درست و نادرست و انتخاب کردن‌هایی که نمایانگر چنان موضوع‌هایی باشند از هر چیز دیگر به علم اخلاق مرتبط‌ترند».

اخلاق شامل فضايل و رذايل اخلاقي مي‌شود؛ رايج‌ترين و سابقه‌دارترين معناي اخلاق در ميان عالمان و فيلسوفان اسلامي، ديني و غير ديني عبارت است از: « ملكات و صفات پايدار در نفس كه باعث صدور افعالي متناسب با ‌آن‌ها به راحتي و بدون نياز به تفكر و تأمل مي‌گردند». در اين كتاب «صفات اخلاقي انسان»، «چگونگي تعيين معيار اخلاقي»، «رابطه فضايل اخلاقي با تكامل انسان از ديدگاه اسلام» بررسي مي‌شود.

نگارنده در مقدمة کتاب خود نوشته است: «... بسط، نهادینه‌سازی و بومی کردن یک سنت فلسفی در میان ما مستلزم برداشتن گام‌هایی است. گام نخست حسن انتخاب و ترجمة آثار مفید و آموزشی در سنت مورد نظر است. این امر مخاطبان را با مفاهیم و آموزه‌های محوری آن سنت آشنا خواهد کرد. گام بعدی، تالیف مقالات و کتاب‌هایی دربارة مولفه‌ها، مقدمات و مفاهیم سنت مورد نظر به زبان مادری است. این مهم دیگران را مدد می‌رساند تا بتوانند در آن نسبت فلسفی به زبان مادری بیندیشند. هم‌زمان با این امر، تنظیم و تنسیق گفتارهای درسی‌ای که متخصصان دربارة موضوعات متعدد آن سنت فلسفی القاء کرده‌اند، مفید فایده است». «کتاب حاضر، صورت منقح دروس فلسفة اخلاقی است که طی دو ترم در موسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران (مهر 86- تیر 87) القاء شده است. در این برنامة درسی، عموما برخی از مباحث جاری و ساری، در دو شاخة فرا اخلاق و اخلاق هنجاری انتخاب و به شرح و بسط آنها همت گماشته شده است». «از آنجا که کتاب حاضر، شان آموزشی و تعلیمی دارد، آموزه‌های آن بر خلاف شیوة مقالات علمی ـ تخصصی، به دور از ایجاز و با ذکر توضیحات و مثال‌هایی چند بیان شده‌اند... برای تنسیق نهایی این مجموعه به منابع متعددی مراجعه شده است، که برای سهولت کار خوانندگان محترم، در انتهای هر فصل، این منابع فهرست و جهت مطالعة بیش‌تر ارجاع داده شده است».