مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫واژه شناسی قرآن که در دانش مفردات از آن بحث می¬شود، یکی از علوم پیش نیاز تفسیر است، به دلیل گستردگی این موضوع و اهمیت آن در فهم آیات الهی، مسلمانان از همان آغاز نزول قرآن به این مهم اهتمام داشته¬اند. به دلیل بنیه لغوی فوق العاده قرآن و نقش مؤثر و مهم مفردات، در تفسیر قرآن کریم، در دوره¬های بعدی مفسران و دانشمندان علوم قرآنی به آن عنایت بسیاری مبذول داشتند. مرحوم طبرسی، یکی از مفسرانی است که در «مجمع¬البیان فی تفسیر القرآن»، بخش جداگانه¬ای را با عنوان «اللغه»، به مفردات قرآن اختصاص داده است. زمخشری نیز که هم عصر طبرسی است، در «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» در ضمن تفسیر آیات به مفردات و معانی آن¬ها توجه ویژه¬ای داشته است. بر همین اساس در پایان نامه حاضر دویست و پانزده واژه از سوره آل عمران را با توجه به تفاسیر مجمع¬البیان و کشاف استخراج و پس از ذکر آیه و ترجمه¬ی آن، ابتدا متن «اللغه» از تفسیر مجمع-البیان طبرسی گزارش شده، سپس تلاش گردیده است تا؛ اولا دربارة آن نکات نگارشی و ویرایشی رعایت شود، ثانیا تلاش شده که متن عربی به طور دقیق اعراب گذاری شود، ثالثا با تکیه بر منابع کهن عربی از جمله: العین، مفردات راغب و لسان العرب و... ترجمه گردد، سپس در ذیل آن با مراجعه به تفسیر کشاف، دیدگاه این مفسر بزرگ در خصوص معنای واژه¬های منتخب استخراج، و پس از ذکر متن عربی، اعراب گذاری و ترجمه شده است، آن¬گاه با تکیه بر سیاق آیات و با مراجعه به تفاسیری هم چون المیزان و نمونه و نیز کتب لغتی هم چون العین، مفردات، لسان العرب، قاموس قرآن و نیز کتاب اعجاز بیانی (اثر بنت الشاطی) دیدگاه¬های دو مفسر ارزیابی شده است، البته به علت کثرت لغات و دشواری ترجمه¬ی آن، ارزیابی¬ها موجز و در حد توان گویا بوده است. کلید واژه¬ها: مفردات قرآن، بررسی تطبیقی، مجمع¬البیان، کشاف، طبرسی، زمخشری

‫قرآن کریم واهل بیت (ع) دو حقیقت روشن و عالی هستند که وظیفه ی هدایت بشریت از ظلمات به نور را به دوش می کشند. تمسک به ایندو وقتی کارآمد و هدایت آفرین است که جدای از هم فرض نشوند. هرگاه با تمسک به یکی از ایندو، دیگری از صحنه حذف شود؛ نه تنها هدایتگری خویش را از دست می دهد، بلکه گاهی ضلالت آفرین است. عبارات " قرآن به تنهایی برای ما کافیست" و عباراتی که به نحوی بر این معانی دلالت دارند، همگی باعث خسارات شدید بر امت مسلمان شده اند. آنچه در این مورد صحیح به نظر میرسد و شیعه بر آن اصرار دارد این است که اهل بیت(ع) با قرآنند. و هدایتگری آنگاه کامل است که ایندو حقیقت از هم جدا انگاشته نشوند. جدا ناپذیری اهل بیت(ع) از قرآن چیزی است که در روایات نیز به آن اشاره شده است. اهل بیت(ع) علاوه بر اینکه همسو و همراه با قرآن هستند. نمونه های مجسم عمل به قرآن نیز هستند. در واقع آنها قرآن ناطقند و با پیاده سازی رهنمود های اخلاقی – عبادی قرآن در وجود خویش نمونه های اعلای هدایتگری هستند. تحلیل اطلاعات و داده ها در این پایان نامه به روش استنباطی- اجتهادی است. این روشی است که مفسرین عموما از آن بهره می برند.این روش کم و بیش در تفاسیر آیات الاحکام رعایت می شود و مفسر با رجوع به تمامی آیاتی که ذیل یکی از واجبات مانند نماز قرار می گیرند به بررسی دقیق آیات پرداخته و حکم شرعیه را استنباط می کند. این پژوهش برای نشان دادن اینکه اهل بیت(ع) نمونه ی عملی قرآن کریم هستند به بررسی اخلاقیات و عبادات در سیره ی عملی امام محمد باقر 7 می پردازد. اخلاقیات در سه بخش اخلاق فردی و خانوادگی واخلاق اجتماعی مدنظر ما بوده و نمونه های عملی این سه بخش را به پیشگاه قرآن عرضه نمودیم تا عدم جدایی سیره اخلاقی و عبادی امام محمد باقر 7 را از قرآن ثابت نمائیم. و در حوزه ی عبادات در دو بخش واجبات و مستحبات به توصیف وتبین عملکرد آن حضرت پرداخته و با ارائه ی آیات قرآن کریم و تحلیل قرآنی سیره ی حضرتش از حقیقت عدم افتراق ایشان از قرآن کریم پرده برداشته ایم. کلید واژه : اخلاق، عبادت، سیره، قرآن، امام محمد باقر7

‫بررسی تاریخ واژه شناسی قرآن، ما را از اهمیت موضوع نزد دانشمندان اسلامی‌، آگاه می‌گرداند. در این بررسی، سیر تطور واژه شناسی قرآن و اسباب آن، معلوم می‌گردد. تقدس کلام الهی؛ دور شدن از دانش لغت عربی؛ بروز تخصص‌های لغوی؛ و رقابت بین علمای لغت، از مهم‌ترین اسباب تطور دانش مفردات قرآن است. فهم صحیح قرآن به فهم دقیق واژگان آن وابسته است. این پژوهش در پی نشان دادن میزان تأثیر واژه شناسی بر فهم و تفسیر قرآن است. مبنای پژوهش برای نشان دادن این تأثیر، تکیه بر اصول واژه شناسی است. بررسی آراء واقوال مفسران و مقایسه‌ی آن با گفته‌های لغت‌دانان، با در نظر گرفتن اصول واژه شناسی، تأثیر واژه شناسی را در تفسیر، بیشتر نمایان می‌سازد. از مهم‌ترین اصولی که می‌تواند تأثیر واژه شناسی را بر تفسیر بهتر نشان دهد؛ اصل اشتقاق، اشتراک و ترادف است. توجه به اشتقاق، به فهم دقیق از آیات قرآن می‌انجامد؛ اشتراک، موضع اختلاف بین مفسران را مشخص می‌نماید؛ و ترادف، موجب شناخت اعجاز قرآن و پی بردن به زیبایی آیات الهی می‌شود. آگاهی از اسباب اختلاف در تفسیر؛ نزدیک‌ شدن به مراد الهی از آیات قرآن؛ و پی بردن به ظرافت‌ها و زیبایی‌های آیات، از بهترین تأثیرهای واژه شناسی بر فهم و تفسیر قرآن کریم است. واژگان کلیدی: واژه شناسی، اصول واژه شناسی، ترادف، اشتراک، اشتقاق، مدارس لغوی

‫مباحث اين پاياننامه شامل سه بخش به اين شرح است: در بخش اول، مفهوم و تعريف مقاومت و در بخش دوم، شيوههاىِ مقاومت در داستانهاى پيامبران بيان شدهاست؛ بخش سوم، دربارهىِ شيوههاىِ مقاومت از نظر ديگر آيات قرآن است و اين موضوعات را در بردارد: پيام قرآن بعد از طولانىترين قسمها در سورهىِ تكوير، نخستين مقاومتكننده(عصيانكننده) در برابر خدا، پيامبرانى كه قبل از حضرت محمد(ص) مأمور به استقامت شدند، دستور استقامت به پيامبر و گروندگان به او، دستور استقامت بعد از بيان اصل توحيد، نزول فرشتگان بر اهل استقامت، امر به استقامت به شخص پيامبر، پاداش استقامتكنندگان، پيمانشكنى در برابر پيمانشكنان."