جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بیان مسئله:«کشف المحجوب»رساله ای است فارسی از ابویعقوب اسحاق بن احمد سجستانی که موضوع آن حکمت در مذاق اسماعیلیان است .سوالات و مبهماتی از این دست که آیا این کتاب به زبان عربی نگاشته شده یا فارسی و در صورت ترجمه بودن ،مترجم آن ناصرخسرو است یا دیگری و آیا در فرایند ترجمه اصل عربی آن دستخوش حذف شده یا نه،از دیرباز معرکه آراء و نظریات پژوهشگرانی چند بوده است. روش: این جستار با روش تحلیلی – آماری و با تکیه بر سنجش آثار بازمانده از سجستانی و ناصرخسرو و بر اساس مؤلفه‌های سبک‌ شناختی، انجام گرفته است. یافته ها و نتایج: در این پژوهش اثبات کرده ایم که سجستانی رساله کشف‌المحجوب را به زبان عربی نگاشته و بعدها به خامه یکی از همکیشان او به فارسی گزارش شده، شیوه ترجمه و ساختار و سبک نوشتار کتاب نشان می‌دهد که زمان ترجمه نباید از قرن چهارم و ابتدای قرن پنجم فراتر برود. دیگر آنکه کتاب در فرایند ترجمه دستخوش کاستی و تحریف نشده است و مهمتر از همه اثبات کردیم که خلاف نظر پاره‌ای از محققان نامدار غربی و شرقی مترجم این رساله ناصرخسرو قبادیانی نیست.

بیان مسئله: رابطۀ زبان با ذهن و اینکه زبان انعکاس‌دهندۀ ذهن است، از موضوعات مهم مطالعات زبان‌شناسی شناختی است؛ «استعارۀ مفهومی» که خود از نتایج دانش زبان‌شناسی شناختی است، به این موضوع می‌پردازد. این نوع استعاره در زندگی روزمرۀ مردم، جاری است و به‌کمک آن، مفاهیم انتزاعی، عینی و ملموس می‌شود. در استعارۀ مفهومی، حوزۀ مفهومی مقصد که انتزاعی و مجرّد است با کمک تجربیات روزمره و به ‌تأثیر از فرهنگ در حوزۀ مبدأ به‌صورت عینی تبیبن می‌شود. «استعارۀ جهتی» که یکی از گونه‌های استعارۀ مفهومی است، با استفاده از جهت‌‌های مکانی (بالا، پایین، درون، برون، پیش، پس، سطح، عمق و...) بعضی از مفاهیم انتزاعی را مکانمند و فهم‌پذیرتر می‌کند. تجربیات عرفانی، اغلب مسائل انتزاعی است و عارف با کمک زبان، آن را برای مخاطبان خود درک‌پذیرتر می‌کند. روش: در این پژوهش، استعاره‌های مفهومیِ مثنوی معنوی با تکیه بر استعاره‌های جهتی، با تمرکز بر دفتر اول مثنوی معنوی بررسی و تحلیل می‌شود. یافته‌ها و نتایج: مولانا در دفتر اول مثنوی با کمک‌گرفتن از جهت‌‌های مکانی، برخی از مفاهیم انتزاعی را به‌صورت عینی مفهوم‌سازی کرده ‌است؛ ازجمله اینکه مقام معنوی در جایگاه بالا قرار دارد و اینکه ‌تأثیر موسیقی، سخنان اولیا و ‌تأثیرپذیری از این سخنان باعث رشد و حرکت رو به سمت بالا (تعالی) می‌شود و نیز شادی و آزادی، حرکتی به‌سمت بالا دارد؛ بنابراین مسائل مثبت و ایدئال، جهتی رو به بالا دارند. غرور و سرمستی از مسائل منفی است که آنها نیز به بالا گرایش دارند. درمقابل، ناشکری، خواری و حقارت که مسائل منفی است، به جهت پایین گرایش دارند. تواضع و فروتنی که از ویژگی‌های مثبت اخلاقی است، برخلاف ویژگی‌های استعارۀ مفهومی، به‌سمت پایین می‌روند. درون، بیرون، پس، پیش، عمق و سطح نیز از جهت‌‌های مکانی است که دردفتر اولِ مثنوی به‌صورت استعارۀ مفهومی به ‌کار رفته‌ است و در این مقاله بررسی، دسته‌بندی و تحلیل می‌شود.

بیان مسئله: در آثار مولوی تأثیرگذاری بر مخاطب بسیار مهم است، ازجمله دلایل این ادعا، علاوه‌بر اشاره‌های مستقیم وی به رعایت مقتضای حال مخاطب، وجود پرسش‌های زیاد در مثنوی معنوی است که سبب ایجاد تفکر در مخاطب می‌شود. روش: در پژوهش حاضر به استخراج کارکردهای تربیتی پرسش‌های همگرا از دفتر اول مثنوی مولوی پرداخته می‌شود. برای این منظور با جمع‌آوری و دسته‌بندی پرسش‌های همگرا از دفتر اول مثنوی، پرسش‌های همگرای تربیتی دسته‌بندی، و کارکردهای تربیتی این پرسش‌ها، براساس برانگیزانندگی، استنتاج خواهد شد. در این کار ضمن استفاده از شیوة کتابخانه‌ای در جمع‌آوری داده‌ها و انتخاب نمونة هدفمند و همگون، برای تحلیل داده‌ها درگزارش نهایی، از تحلیل محتوای کیفی استفاده می‌شود که به‌سبب دقیق‌تربودن شیوة رفت‌و‌برگشتی دارد. نتایج و یافته‌ها: حاصل این پژوهش قرارگرفتن پرسش‌های هم‌گرای تربیتی دفتر نخست مثنوی در کارکردهایی مانند ایجاد یادآوری، پذیرش ناتوانی، توجه و تمرکزدهی بر یک موضوع، نمایاندن غفلت و نادانی، غفلت‌زدایانه، بیان پشیمانی و تلاش برای جبران و خواهش از خدا بوده است. مدرسان می‌توانند در امر تربیت از پرسش در کارکردهایی که از مثنوی مولوی استخراج شد، برای برانگیزانندگی، خلاقیت و رشد فکری و منطقی دانش‌آموزان و دانشجویان استفاده کنند.