برای شناخت و فهم هر منظومۀ فکری گریزی از کشف دال های مرکزی و دقیقه های پیرامون آن نیست؛ زیرا دال های مرکزی مثل ثوابت نجومی موجب انسجام و چفت و بست عناصر و
... اجزای مختلف آن می شود. در جستار حاضر صبر را که از مضامین اصلی و پرتکرار زندگانی بشری و از دال های مرکزی و پربسامد منظومه فکری نجم دایه به شمار می رود در آثار مختلف او کاویدیم. برای تبیین این مهم با روش تحلیلی اسنادی و دو رویکرد بینامتنی و قرائت متنی سعی کردیم ابتدا به تبارشناسی لغوی و اصطلاحی آن در فرهنگهای لغت تکزبانه و دوزبانه و عهدین و قرآن و حدیث بپردازیم تا نشان دهیم هر منظومۀ فکری پایه های خود را بر پایه باورها و یافته های پیش از خود بنا می کند و در ائتلاف با فرهنگ های پیش از خود تکوین مییابد. در پایان به این نتیجه رسیدیم نجم دایه که خود از محدثان مبرز زمان خویش بوده صبر را از مقامات رسولالله(ص) دانسته است و از سه منظر صبر بر طاعت، صبر در معصیت و صبر در مصیبت بدان نگریسته و آن را ادامه زهدی دانسته که در نهایت منجر به رضای الهی می‌گردد. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که نگرش دین مدارانه صوفیانه نجم دایه که نشانگر بعد دانشمندی اوست با بهره مندی از بینش مندی که زائیده استراتژی تأویلگرایی وی است توانسته تفسیر و برداشت نوینی از این دال مرکزی گفتمان های شریعتی و زهدی و طریقتی ارائه دهد و به تعبیری آن را از آن خود کند.
بیشتر