ابن ابی عقیل به عنوان فقیهی تأثیرگذار در میان امامیه، آثاری را بر جای نهاد که پس از گذشت چند سده، به عنوان نوشته هایی «قدیم»، فقط قابل قرائت بود. در حالی که اط
... طلاعات روشنی درباره بافت موضعگیری ها و نیز گفتمان عصر تالیف در دست نبوده است. از همین روست که کاستی روشنی در فهم دقیق اندیشه فقهی وی دیده می شود و این نکته نه تنها در سده های اخیر که درباره حلیان سده های میانه اسلامی نیز صادق است. در این پژوهش کوشش شده است تا با استفاده از تعلق مکتبی ابن ابی عقیل به مکتب متکلمان امامی نیمه نخست سده 4 ق، زمینه ای برای تحلیل موضعگیری بازمانده و بازسازی اندیشه های اساسی ابن ابی عقیل فراهم شود. فقه مکتب متکلمان و از جمله فقه ابن ابی عقیل با فقه متقدم معتزله در مبانی اندیشه قرابتی بسیار دارد. گسترش کاربرد ظواهر کتاب و باور به عدم حجیت خبر واحد، مشخصه برخورد او با ادله نقلی است. او با قیاس، سخت مخالفت دارد و وجه بارز عقلگرایی در فقه او و همفکرانش، محدود کردن دامنه نص، افزودن دامنه «اصول عقلی» و در نتیجه کاستن از دامنه موضوعاتی است که شریعت نسبت به آن حکم کرده است.
بیشتر