جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد سیزدهم: الأمالي؛ الأمالی به معنای املاها، کتابی به زبان عربی، نوشته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ ق)، که شامل روایات اخلاقی، اعتقادی و تاریخ اسلام می‌باشد. شیخ مفید، این کتاب را در طول ۷ سال، در ماه‌های رمضان و در ۴۲ جلسه برای یاران خود املاء کرده است. نجاشی، این کتاب را، «الأمالی المتفرقات» نامیده، زیرا از سال ۴۰۴ تا ۴۱۱ ق، املای آن به طول انجامیده است. امالی، عبارت است از مطالبی که استاد در مجلس‌ها یا زمان‌های خاص از حفظ یا از روی کتاب خود برای شاگردان می‌خواند و آنها همه مطالب را می‌نویسند، لذا به آن، «المجالس» و «عرض المجالس» هم می‌گویند. کتاب، مشتمل بر ۴۲ مجلس است که مجموع این مجالس، ۳۸۷ روایت را دربرگرفته است. بیشترین روایات (۴۷ روایت)، در مجلس بیست و سوم و کمترین روایات (۴ روایت)، در مجلس سی و یکم ذکر شده است. در این کتاب، موضوعات اخلاقی، اعتقادی و تاریخی در قالب روایت ذکر شده است؛ موضوعاتی از قبیل: - ثبت اعمال انسان توسط فرشته، - حب اهل بیت از اسباب دخول در بهشت، - منقبت علی(ع) و فاطمه(س) و حسنین و شیعیان آن‌ها، - فضیلت طالبان علم، - بیماری موجب پاکی از گناهان می‌شود، - در شناخت مقام اهل بیت(ع) و مشروط بودن قبولی اعمال به ولایت، - نزدیکترین مردم به پیامبر(ص) در روز قیامت، - ماجرای عثمان و بنی امبه و در بیت المال آنان را بر دیگران ترجیح دادن و مضروب نمودن عمار، - بخشی از دعاهای صبح و شام، استغفار نبی اکرم(ص) برای شیعه، - از جمله مواعظ علی(ع) درباره آرزوی دراز و پیروی از هوای نفس، - موعظه امام سجاد(ع) درباره محاسبه نفس، - سخن زید بن علی درباره اهل بیت و عدم خوف وی از ظالمان، - پندی از محمد بن حنفیه - دعا پس از فریضه مستجاب است، - فرمان دادن علی(ع) شیعه خود را به تقیه کردن، - آخرین خطبه‌ای‌ که پیامبر(ص) ایراد فرمود، - عرضه کردن ولایت بر همه مخلوقات، - دشمن علی به مرگ جاهلی می‌میرد، - روا ساختن حاجات مؤمنین، - وقتی خدا خیر بندهای را بخواهد او را در دین فقیه می‌گرداند، - کلام علی(ع) درباره زهد، - کفاره غیبت کردن، - فضیلت گریه در مصیبت اهل بیت(ع) و...

مصنفات الشيخ المفيد مجموعه‌ای از آثار شیخ مفید می‌باشد. محمد بن محمد بن نعمان بغدادی (336–413ق) معروف به شیخ مفید، از علمایی است که دارای تألیفات بسیار در موضوعات متنوع است. از آن تألیفات بسیار می‌توان به سه کتاب در حدیث، چهار کتاب در تاریخ، پنج کتاب در اصول فقه، دوازده کتاب در علوم قرآن، 41 کتاب در فقه و بیش از هفتاد کتاب در علم کلام اشاره کرد. حدود نصف آثار شیخ مفید در موضوع کلام و از این تعداد کتاب، نصف آن در مبحث امامت می‌باشد. برخی از آثار ایشان از قبیل «التمهيد»، «الانتصار»، «الافتخار»، «الرسالة العلوية» و... که قریب به چهل اثر می‌باشد متأسفانه مفقود شده و موضوع آن مشخص نمی‌باشد. این کتاب در 14 مجلد تهیه شده است که مجلد اول آن (که شماره این جلد از کتاب صفر می‌باشد) با عنوان حياة الشيخ المفيد منتشر شده است و محتویات آن شامل زندگی‌نامه شیخ مفید، شمردن آثار او از قبیل آثار موجود، مفقود و منسوب و توضیحاتی کامل درباره هرکدام از آن آثار است. برای هر عنوان از کتب شیخ مفید، مقاله‌ای درخور تولید شده است. محتویات جلد یازدهم (بخش اول): الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ جلد یازدهم (بخش دوم): ادامه الإرشاد في معرفة حجج‌ الله علی العباد؛ اَلْإرْشاد فی مَعْرفة حُجَجِ الله عَلَی الْعِباد (تألیف: ۴۱۱ق) معروف به «الارشاد» کتابی کلامی و تاریخی به زبان عربی درباره تاریخ اهل بیت(ع)، نوشته شیخ مفید (متوفای ۴۱۳ق) از متکلمان و فقهای برجسته شیعه است. این کتاب در دو بخش تشکیل شده که بخش اعظم آن به شرح حال و ذکر فضایل امام علی(ع) و شرح زندگانی امام حسین(ع) و واقعه کربلا اختصاص دارد. به دلیل اهمیت و جایگاه این کتاب و نویسنده آن، پژوهش‌های فراوانی درباره آن صورت گرفته است. کتاب «الإرشاد» تاریخ زندگانی ائمه اطهار(ع) است که شیخ مفید با توجه به روایاتی که در اختیار داشته جمع آوری نموده است. شیخ مفید در این کتاب به فضایل اهل بیت(ع) و یاران آنان نیز اشاره دارد. کتاب الإرشاد از معتبرترین منابع روایی شیعه درباره تاریخ ائمه(ع) به شمار می‌آید و بسیاری از منابع مهم شیعه که به زندگانی ائمه پرداخته‌اند، این کتاب را مستند خود قرار داده‌اند. این کتاب از مصادر بحارالانوار بوده و بهترین کتاب برای دستیابی به منابع اولیه شیعه درباره زندگانی و فضایل ائمه(ع) است. شیخ مفید در کتاب الإرشاد همانند یک کتاب تاریخی عمل نموده و به بیان حوادث تاریخی پرداخته است. علاوه بر آن، این کتاب، یک کتاب عقیدتی نیز به شمار میآید زیرا در آن به بسیاری از عقائد شیعه اشاره شده است. همچنین مؤلف در این کتاب مانند کتابهای روایی، مطالب را با ذکر سند آورده و این کار ارزش و اعتبار آن را بالا برده است. مفید، کتابش را در یک مقدمه و دوازده باب به تعداد ائمه شیعه(ع) تنظیم کرده است بخش عمده و بیشترین حجم کتاب پیرامون امیر مومنان(ع) است و پس از آن زندگانی دیگر امامان معصوم(ع) نقل می‌گردد. در ذیل هر باب از سه تا سیزده فصل را با عناوین مختلف مربوط به مسائل تاریخی عام (حوادث مسلمانان)، مسائل تاریخی هر امام (ولادت، سرگذشت و شهادت)، فضائل، اصحاب، کلمات و خطبه ‌‌ها، اولاد، فضیلت زیارت، کرامات و معجزات، و مناظرات و احتجاج‌‌‌های آن بزرگواران منعقد ساخته است. •

«مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما السلام» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، هفتمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد الأئمة(ع)» است كه به زبان عربى در 22 جلد منتشر شده است. در اين كتاب اخبار و احاديث حضرت امام صادق (ع) در موضوعات مختلف گردآورى و دسته‌بندى شده است. احاديثى كه در اين مسند گرد آمده بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت و روابط آن معصوم است كه در 12 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه هم چون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در ضمن كتاب‌ هايى مشتمل بر ابواب متعدد ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند، به‌ همراه ياد كرد آنها در كتب رجال. عطاردی، مباحث كتاب را از منابع معتبر شيعه و سنى گردآورى نموده است. نويسنده در مقدمه كتاب توضيحات مختصرى درباره كتاب و مباحث مطرح‌ شده در آن نوشته است. جلد دهم این مطالب آمده است: مباحث طهارت، از بحث شک در وضو تا احکام جلو در زبیب، و کتاب صلات از مبحث بنای مساجد تا موجبات قطع نماز.

«مسند الإمام الباقر أبي‌ جعفر محمد بن علي (ع)» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، ششمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد اهل‌ بيت (ع)» دائرة المعارفى حديثى است كه به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. اين مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌ شود و براى همگان، به‌ويژه پژوهشگران كاربرد دارد. مسند حاضر، مشتمل بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت آن معصوم است كه در 14 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه همچون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در قالب «كتاب» و مشتمل بر ابواب، ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند به ترتيب حروف الفبا، به‌ همراه ذكر مختصرى از حالات ايشان و مدح و جرح‌ هايى كه در باره آنها ذكر شده است. نويسنده در نگارش اين اثر، تمام منابع و مصادر دست اول شيعه، اهل سنت، زيديه و اسماعيليه را كه اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است. نويسنده در نگارش مسند امام باقر (ع) كوشيده است تا تمام روايات اين امام بزرگوار را از كتابخانه‌ هاى خطى ايران و دنيا جمع‌ آورى كند. در جلد ششم اين مجموعه، 14 حديث نقل‌ شده از طريق زيديه، از كتاب «تيسير المطالب» آورده شده است. هم چنين اخبار منسوب به امام باقر (ع) كه از طريق اسماعيليه ذكر شده در 28 عنوان در ادامه اين جلد آمده است. بسيارى از عالمان اهل سنت، روايات امام جعفر صادق (ع) و امام باقر (ع) را در آثار خود آورده‌ اند كه نويسنده آنها را در ادامه اين جلد در 32 عنوان دسته‌ بندى و ارائه كرده است. در حقيقت در اين بخش به تراث زيديه، اسماعيليه و اهل سنت توجه شده است. بخش پايانى اين اثر مانند همه مسندها، با نگاهى انتقادى به راويان احاديث پرداخته است. در اين مبحث حدود 654 شخصيت معرفى شده‌ اند.

«ألأئمةُ الإثنی عَشَر»کتابی عربی تألیف شمس‌ الدین محمد بن طولون‏ عالم سنی مذهب است. موضوع کتاب مختصری از شرح حال ائمه دوازده گانه شیعه است. مؤلف در این اثر درباره هر امام روند یکسانی را رعایت کرده و به ولادت، وفات، فضائل، راویان و فرزندان آنان اشاره کرده است. ابن طولون می‌ نویسد که شرح حال ائمه را بر اساس پدر و پسر مرتب کرده و پشت سر هم آورده است.

کتاب «التتمة في تواریخ الائمة علیهم السلام» در موضوع تاریخ چهارده معصوم علیهم السلام، اثر سید تاج الدین حسینی عاملی از علمای قرن یازدهم هجری می باشد. مؤلف، کلیاتی از شرح حال هر یک از چهارده معصوم را که تقریباً منحصر به احوال شخصی آنان است بیان کرده و در مواردی با تفصیل بیشتر درباره چگونگی رحلت آن معصوم علیه السلام سخن گفته است.

«مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهما السلام» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، هفتمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد الأئمة (ع)» است كه به زبان عربى در 22 جلد منتشر شده است. در اين كتاب اخبار و احاديث حضرت امام صادق (ع) در موضوعات مختلف گردآورى و دسته‌بندى شده است. احاديثى كه در اين مسند گرد آمده بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت و روابط آن معصوم است كه در 12 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه هم چون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در ضمن كتاب‌ هايى مشتمل بر ابواب متعدد ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند، به‌ همراه ياد كرد آنها در كتب رجال. عطاردی، مباحث كتاب را از منابع معتبر شيعه و سنى گردآورى نموده است. نويسنده در مقدمه كتاب توضيحات مختصرى درباره كتاب و مباحث مطرح‌ شده در آن نوشته است. جلد هفتم این کتاب، روايات امام صادق (ع) در تفسير آيات قرآن كريم به ترتيب سوره‌ هاى قرآن ذكر شده كه تمامى جلد هفت و يك‌ صد صفحه از جلد هشتم را نيز در بر گرفته است.

این كتاب مجلد دوم از مجموعه‌ی "كشف الغمه" به زبان عربی شرح زندگی امامان معصوم (ع) شیعه را دربردارد. نویسنده با بهره‌گیری از منابع مختلف تاریخ و حدیث و اقوال و اشعار مخالفین و موافقین به طرح موضوع پرداخته است. محتوای این مجلد شامل زندگانی امام زین‌العابدین (ع) تا امام مهدی (عج) است. محقق كتاب در پایان فهرست‌های متنوع از آیات و احادیث، اعلام، اماكن افزوده است."

«مسند الامام الرضا أبي الحسن علي ابن موسی علیهما السلام» تالیف شیخ عزیزالله عطاردی است، که احادیث امام رضا علیه السلام را گرداوری کرده است. مؤلف محترم بعد از ذکر مقدمه‌ ای در لزوم پیروی از روش اهل بیت علیهم‌ السّلام و اشاره به فضیلت علم حدیث و یادآوری تاریخچه تدوین حدیث در مذهب اهل بیت علیهم السلام، اجازاتی را که از مشایخ خویش در نقل روایات این کتاب کسب کرده است یادآور می‌ شود. سپس ابوابی را به ذکر زمان تولد و القاب و نیز احوال مادر گرامی ایشان، امامت ایشان، سیره عملی و مکارم اخلاقی، جریان سفر ایشان از مدینه به خراسان و وقایعی که در این فاصله برای ایشان روی داد، فضیلت زیارت آن حضرت، نام فرزندان و برادران و خاندان و اصحاب آن امام، کراماتی که در مرقد منور ایشان ظهور یافته و نیز مدایح و مراثی و غیره، اختصاص داده است. از آن پس وارد روایات شده و هر دسته از روایات را ذیل یک کتاب جای داده است: کتاب العقل و العلم، کتاب التوحید، کتاب النبوة، کتاب الامامة و مناقب الائمة علیه‌السّلام ، کتاب الایمان و الکفر، کتاب الآداب و المواعظ، کتاب تفسیر القرآن، کتاب الدعاء، کتاب الاحتجاجات، کتاب الطهارة، کتاب الصلاة، کتاب الصوم، کتاب الزکاة... کتاب الرجال و التاریخ. هر یک از این کتاب‌ ها خود مشتمل بر ابواب مختلف است در پایان مؤلف کتاب «الرواة عن الرضا علیه‌السّلام» را آورده که در آن اسامی افرادی را که از آن امام روایات این مجموعه را نقل کرده‌ اند، یادآور شده است. این اسامی بر طبق حروف الفبا مرتب گشته تا کار را بر خواننده آسان گرداند. در این کتاب نام ۳۱۳ راوی ذکر شده است.

«سیرةُ الائمّة الاثنی عَشَر» کتابی عربی نوشته سید هاشم معروف حسنی است. در جلد دوم، مؤلف پیش از پرداختن به زندگی امامان، از قریشی بودن همه ائمه و درباره خدیجه بنت خویلد و حضرت زهرا (س) نیز سخن می‌ گوید. در جلد دوّم با بررسی زندگانی امام حسین علیه السّلام شروع و با بحث در مورد امام زمان علیه السّلام به پایان می رسد. از نکات و مباحث قابل توجه کتاب در مورد امام حسین علیه السّلام بررسی واقعه عاشورا، صلح امام حسن علیه السّلام و قیام امام حسین علیه السّلام و تحلیل آنها می باشد.