جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

---

---

‫چکيده : پژوهش حاضر مي کوشد براساس آيات قرآن کريم و از منظر فقهي، حقوق زوجين، فرزندان و والدين در نظام خانواده را واکاوي کرده، عوامل قوام خانواده و تحکيم آن، وظايف اعضاي خانواده نسبت به هم، احکام شرعي مربوط به ازدواج، طلاق و ديگر امور زناشويي را تبيين کند. اين نوشتار در سه باب تنظيم شده است. نويسنده در مقدّمه و مَدخل بحث، بعد از تعريف لغوي و اصطلاحي خانواده، جايگاه آن در دين اسلام و اهمّيت آن را در جامعه بررسي مي کند. وي در باب اوّل به نحوه شکل گيري خانواده در پرتو ازدواج اشاره کرده و اهمّيت آن را در ازدياد نسل و بقاي نوع انسان توضيح مي دهد. آن گاه به مقدّمات ازدواج و مراحل آن، اعمّ از انتخاب همسر و شرايط آن، کفو بودن زوجين، خواستگاري و عقد نکاح پرداخته، سپس شرايط عقد، انواع عقد نکاح، حقوق زوجه به واسطه عقد نکاح، مانندِ استحقاق مَهر، حقوق زوج در عقد نکاح، احکام جنسي بين زوجين و حقوق متقابل زوجين در اين زمينه، ولايت مرد بر زن، تمکين زن از مرد، احکام نشوز و... را بيان مي کند. در باب دوم چگونگي اداره خانواده و اِعمال مديريت مرد در محيط خانه و ابعاد مختلف عاطفي، جنسي، اخلاقي، اقتصادي و تربيتي و مسؤوليت‌هاي افراد خانواده نسبت به هم در زمينه‌هاي مزبور برجسته گرديده است. نگارنده از منظر قرآني به مديريت منزل و نقش والدين و فرزندان در اين زمينه اشاره کرده، وظايف متقابل زوجين و نيز والدين و فرزندان را برمي شمارد. نويسنده در زمينه وظايف والدين با اشاره به اهمّيت تربيت فرزندان و حفظ آنان از فحشا و منکرات، مَحبّت به آن ها و تربيت ديني فرزندان، وظيفه فرزندان در قبال والدين همچون: اطاعت و احترام، اجتناب از عقوق والدين، دعا کردن و استغفار براي آنان و اطاعت نکردن از آن ها در از والدين در مسايل خلاف شرع را برجسته مي سازد. در باب سوم نيز عوامل وقوع طلاق، انواع و شرايط آن، احکام پس از طلاق درباره زن و مرد، احکام وفات يکي از زوجين و تکليف اعضاي ديگر خانواده در صورت وقوع آن از ديدگاه قرآن بيان شده و احکام ارث، وصيت، نفقه، عدّه و ... ذکر مي‌شود.

---

‫‫ف‍ارس‍ی‌ - ان‍گ‍ل‍ی‍س‍ی‌ ه‍دف‌ پ‍ژوه‍ش‌ م‍طال‍ع‍ه‌ در م‍ورد واژگ‍ان‌ زب‍ان‌ ف‍ارس‍ی‌ و ح‍وزه‌ه‍ای‌ م‍ع‍ن‍ای‍ی‌ آن‌ و ک‍ش‍ف‌ راب‍طه‌ای‌ م‍ی‍ان‌ آرای‍ش‌ واج‌ ه‍ا در ی‍ک‌ واژه‌ و ب‍ار م‍ع‍ن‍ای‍ی‌ ک‍ه‌ آن‌ واژه‌ م‍ن‍ت‍ق‍ل‌ م‍ی‌ک‍ن‍د ن‍م‍ون‍ه‌ه‍ا ب‍ه‌ ص‍ورت‌ ان‍ت‍خ‍اب‍ی‌ از م‍ی‍ان‌ آث‍ار ب‍زرگ‍ان‌ ادب‌ ف‍ارس‍ی‌ - چ‍ه‌ ادب‍ی‍ات‌ ک‍ه‍ن‌ و چ‍ه‌ ف‍ارس‍ی‌ ام‍روز - ب‍رگ‍زی‍ده‌ ش‍ده‌ان‍د ای‍ن‌ ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ ب‍ه‌ ش‍ی‍وه‌ ت‍ح‍ل‍ی‍ل‌ اطلاع‍ات‌ ان‍ج‍ام‌ گ‍رف‍ت‍ه‌ و ب‍رای‌ ج‍م‍ع‌ آوری‌ اطلاع‍ات‌ ن‍ی‍ز ب‍ی‍ش‍ت‍ر ب‍ه‌ روش‌ م‍طال‍ع‍ات‌ ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه‌ای‌ ع‍م‍ل‌ گ‍ردی‍ده‌ اس‍ت‌ ای‍ن‌ پ‍ژوه‍ش‌ در پ‍ن‍ج‌ ف‍ص‍ل‌ ارائ‍ه‌ گ‍ردی‍ده‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ ف‍ص‍ل‌ اول‌ ب‍ه‌ م‍ع‍رف‍ی‌ م‍س‍ئ‍ل‍ه‌ و روش‌ ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ م‍ی‌پ‍ردازد، و در ف‍ص‍ول‌ ب‍ع‍دی‌ ب‍ه‌ ت‍رت‍ی‍ب‌ ب‍ه‌ پ‍ی‍ش‍ی‍ن‍ه‌ م‍طال‍ع‍ات‌، ب‍ن‍ی‍اده‍ای‌ ن‍ظری‌، واج‌ آرای‍ی‌ در زب‍ان‌ ف‍ارس‍ی‌ و ن‍م‍ون‍ه‌ه‍ای‍ی‌ از ت‍داع‍ی‌ م‍ع‍ن‍ا ب‍ه‌ ک‍م‍ک‌ واج‌ آرای‍ی‌ و م‍س‍ئ‍ل‍ه‌ خ‍ط ن‍گ‍اری‌ پ‍رداخ‍ت‍ه‌ م‍ی‌ش‍ود ن‍ت‍ای‍ج‌ ای‍ن‌ پ‍ژوه‍ش‌ ن‍ش‍ان‌ م‍ی‌ده‍د ک‍ه‌ ب‍ی‍ن‌ م‍ع‍ن‍ای‌ ی‍ک‌ واژه‌ و آواه‍ای‌ آن‌ ی‍ک‌ ن‍وع‌ ه‍م‍خ‍وان‍ی‌ وج‍ود دارد و ه‍ر واج‌ ی‍ک‌ ع‍ن‍ص‍ر م‍ع‍ن‍ائ‍ی‌ را ب‍ه‌ واژه‌ ح‍ام‍ل‌ خ‍ود ع‍رض‍ه‌ م‍ی‌ک‍ن‍د ام‍ا ت‍اث‍ی‍ر ای‍ن‌ ح‍روف‌ در س‍ام‍ع‍ه‌ ت‍ن‍ه‍ا وق‍ت‍ی‌ م‍ح‍س‍وس‌ اس‍ت‌ ک‍ه‌ م‍ع‍ن‍ی‌ ک‍ل‍م‍ه‌ ش‍ام‍ل‌ آن‍ه‍ا ن‍ی‍ز ب‍ا آن‌ ت‍اث‍ی‍ر م‍ت‍ن‍اس‍ب‌ ب‍اش‍د و در ای‍ن‌ م‍ی‍ان‌ ن‍ق‍ش‌ ب‍اف‍ت‌ ک‍لام‌ ن‍ی‍ز ی‍ک‌ ن‍ق‍ش‌ ک‍ل‍ی‍دی‌ و م‍ه‍م‌ اس‍ت‌

---

‫اين پژوهش، ضمن نقد و بررسي عملکرد دولت‌هاي مسلمان در قبال مسأله شرب خمر از عصرخلفا تا پايان قرن چهارم هجري (پايان دوره دوم حکومت عباسيان)؛ جريان شرب خمر را در دوره‌هاي مختلف اسلامي، از لحاظ تاريخي، در پنج فصل، تجزيه و تحليل کرده است. فصل اول، به تعريف لغوي و اصطلاحي و مفهوم قرآني و روايي خمر و اصطلاح فقهي اين واژه پرداخته و معناي آن را در عصر جاهلي بررسي نموده است. فصل دوم، به تبيين جريان شرب خمر در عصر جاهلي عربي و عصر اسلامي (عصر رسالت) و چگونگي برخورد و جلوگيري از آن پرداخته و ضمن نقد آن؛ به انتظارات بي‌جاي اعراب جاهلي از پيامبر اسلام(ص) مبني بر برداشتن حکم حرمت شرب خمر و توقع عده‌اي از اطرافيان پيامبر اسلام(ص) که مايل بودند پيامبر اکرم( به دلخواه آنان رأي دهد؛ اشاره شده است. نقد و بررسي مسأله شرب خمر در عصر خلفا، شارب الخمر شدن مسلمانان در عصر حکومت ابوبکر، عمر و عثمان و کم شدن شراب خواري در دوره خلافت امام علي(ع) و اجراي حدّ از سوي آن حضرت بر شاربين خمر، ترسيم دستگاه فاسد عثمان و عمر و حتي شراب خواري خود آنان و علني و عادي شدن شرب خمر از سوي کارگزاران اين دو خليفه؛ مطالب فصل سوم اين پژوهش را تشکيل مي‌دهند. فصل چهارم، به نقد مسأله شرب خمر در عصر امويان و مروانيان و نيز تبيين و نقد عملکرد دولت‌هاي اموي در اجراي ضعيف حدّ بر شارب خمر و مستي علني يزيد بن معاويه و خلفاي ديگر اموي و مرواني اختصاص دارد. در فصل پنجم، ضمن بررسي و نقد شرب خمر در دوره حکومت بني‌عباس؛ مصرف شراب در بين درباريان و خانواده آنان و عدم اجراي حد از سوي خلفاي عباسي، شراب خواري علني هارون و مأمون عباسي و رواج شراب خواري در زمان حکومت معتز، متوکل و مهتدي؛ ترسيم گرديده است.

‫در اين نوشتار، ابعاد مختلف ولايت از منظر قرآن کريم، خصوصاً بعد اجتماعي آن تجزيه و تحليل شده است. نويسنده با استناد به آيه هاي مربوط به ولايت اهل بيت( در قرآن کريم؛ کارکردهاي مختلف ولايت را در جامعه اسلامي در عصر غيبت بررسي کرده و با توجه به مباني ولايت فقيه، التزام به ولايت را سرچشمه سعادت دنيوي جامعه اسلامي برشمرده و خصوصيات ولايت و دلايل آن را در قرآن جست و جو نموده است. وي در چهار فصل به تبيين اين موضوع پرداخته است: در فصل اول، بحثي تاريخي و مختصر در مورد ولايت مطرح و طبق آن، تعريفي لغوي، اصطلاحي و قرآني از ولايت ارائه کرده و رابطه وصايت، امامت و نيابت را با ولايت بررسي نموده است. آن گاه اقسام ولايت و مراتب آن را بيان کرده و دلايل ولايت تکويني و تشريعي اهل بيت( را از منظر قرآن و روايات تبيين نموده است. در فصل دوم، آياتي از قرآن کريم را که بر ولايت معصومين(، به ويژه امام علي( دلالت مي‌نمايند، شرح و بررسي نموده و شئون مختلف ولايت اهل بيت( و ولايت رسول خدا( را در هفت آيه از قرآن کريم تشريح کرده است. در فصل سوم، امتداد ولايت رسول خدا( را در اميرالمؤمنين علي( دانسته و در ادامه به اثبات خلافت الهي آن امام( و نيز به ولايت داشتن پيامبر اسلام(ص) و ائمه( در امر تشريع پرداخته و همچنين ولايت شخص فقيه بحث و تحليل شده است. در فصل چهارم، تأثير ولايت بر جامعه تبيين شده و ضمن ارائه تعريفي از جامعه اسلامي و رابطه آن با ولايت، اهميت امامت در عقيده شيعه براي سامان دادن به امور ديني و دنيوي مردم تأکيد گرديده است. نويسنده، اعمال ولايت را در جوامع عامل نجات دهنده انسان ها معرفي کرده و ضرورت ولايت فقيه در عصر حاضر و آثار و برکات زياد آن را بر جوامع بررسي نموده و ديدگاه‌هاي فقهاي اماميه را در اين زمينه به صورت مبسوط همراه با دلايل آن ها ذکر کرده است.

---

---