جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

جایگاه معرفت شناختی عقل فعال نزد ابن سینا

نویسنده:

محمدحسین عباسی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

شناخت شناسی , عقل باوری , عقلانیت (مسائل جدید کلامی) , تعقل , هنر و علوم انسانی , ابن سینا، حسین بن عبدالله

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

ابن سینا از جنب? معرفتی، انسان را عامل ادراک می داند که با نفس ناطقه یا عقل جزئی خویش با طیّ مراحل تعقّل، به مرتب? اتصال با عقل فعّال می رسد و از صور معقول? افاضه شده از سوی عقل فعّال، بهره‌مند می گردد. چگونگی افاض? صور عقلی از جانب عقل فعّال و استفاض? آن از سوی نفوس بشری و کیفیّت ارتباط انسان با عالم ملکوت و عقول مجرّده، از دغدغه‌های ذهنی فیلسوفان الهی بوده است. پیش از ابن سینا، ارسطو بر اساس مبانی فلسفی خود از جمله قاعد? علیّت، به وجود عقل فعّال به عنوان فعلیّت دهند? عقل بالقوه و ایجاد کنند? صور معقوله رسید، اما به سبب ابهام در ماهیّت و جایگاه عقل فعّال و چگونگی فعلیّت بخشی آن به عقل بالقوه، ابهامات زیادی را برای فلاسف? پس از خود، به میراث گذاشت. تلاش‌های فلاسف? پس از ارسطو در زدودن ابهامات، به اختلاف آراء منجرّ گردید.ابن سینا در تأمّلات خویش، در صدد حلّ مسأله به نحو کلّی بود، به طوری که بتواند مشکل حاصل شده را چنان حلّ کند که در مورد هم? انسان‌ها حتّی پیامبران و وحی الهی نازل بر آنان نیز قابل تبیین باشد.بنابراین، وی به سراغ نفس انسانی رفت و با ابداع اصل تمایز دو مقام ذات و فعل در نفس و لحاظ دو جنب? ملکی و ملکوتی برای آن، توانست مشکلی را که بسیاری از فلاسفه در گشودن آن، باز مانده بودند، حلّ کند. ابن سینا بر اساس مبانی فلسفی خود، عقل فعّال را موجودی مجرّد و در عالمی جدا از نفس آدمی قرار داد و صور معقوله را حاصل نوعی ارتباط و اتّصال وجودی بین نفس یا عقل جزئی انسان و عقل فعّال دانست. لازم? چنین ارتباطی، مهیّا شدن شرائط کافی برای پذیرش صور معقول? افاضه شده از سوی عقل منفعل انسانی است. فلاسف? اسلامی پس از ابن سینا، با نگاه انتقادی به مبانی فلسفی وی و ابداع مبانی جدید، برای این مسأله، راه حلّ‌های جدیدتری ارائه دادند.

مشخصات اثر

عنوان :

بازکاوی «تدبر» در قرآن

نویسنده:

حسن رهبری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

عقل ازنظر فارابی وابن رشد

نویسنده:

محمد مصلح

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

علوم انسانی , ماهیت عقل , عقل , عقل , تعقل(معرفت شناسی) , تعقل , تقسیمات عقل

چکیده :

چکیده ما در این مقاله به بحث عقل ، تقسیمات آن ، انواع تعقل و معرفت از دیدگاه دو فیلسوف اسلامی به نامهای فارابی و ابن رشد خواهیم پرداخت و نقاط مشترک و نقاط تمایز آنها را در مورد عقل و معرفت بیان خواهیم کرد و هم چنین بیان خواهیم کرد که منظور این فیلسوفان از بحث عقل چیست ، آیا منظور از عقل ، عقل انسانی است که قوه ی مدرک کلیات است یا عقل و عقول مفارق از عقل انسانی است؟ و همچنین بیان خواهیم کرد که دیدگاههای آنها در مورد معرفت متفاوت است و اینکه معرفت را امری بشری می دانند یا امری الهی می دانند؟نتایج تحقیق بدین ترتیب است کههر دو فیلسوف عقل را هم به معنای انسانی قبول دارند و هم به معنای عقول مفارق ولی تقسیمات و بیان آنها در مورد عقل تا حدودی متفاوت است . و در مورد معرفت ابن رشد معرفت را امری بشری می داند که انسان کسب می کند ولی فارابی معرفت را هم امری بشری می داند و هم امری الهی و موهبتی الهی می داند. از آنجا که فلسفه ی ابن رشد کاملاً ارسطویی است و شارح آثار ارسطو می باشد و فلسفه فارابی تلفیقی از آراء ارسطو و افلوطین می باشد و فارابی سعی کرده است که نظرات ارسطو و افلوطین را با هم جمع کند. لذا در فصل اول کاملاً به نظرات ارسطو و در فصل دوم به نظرات افلوطین و در فصل سوم به نظرات فارابی و در فصل چهارم به نظرات ابن رشد و در فصل پنجم به مقایسه نظرات فارابی و ابن رشد درباره عقل پرداخته شده است. فارابی و ابن رشد عقل را وسیله ی دست یابی انسان به سعادت می دانند به طوری که انسان با عقل عملی به سعادت دنیوی و با عقل نظری به سعادت اخروی می رسد و جاویدان می ماند.

مشخصات اثر

عنوان :

بازکاوى «تدبّر» در قرآن

نویسنده:

حسن رهبری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

کلیدواژه‌های اصلی :

تدبر , اصطلاحنامه علوم قرآنی , تذکر , تفکر , تفکر , تفقه , تعقل(معرفت شناسی) , تعقل

چکیده :

«تدبر» اصلاح ویژه‏اى است که کلام وحیانى، آن را تنها براى غور و ژرف‏اندیشى در کل قرآن برگزیده است، و کاربردى جز در قرآن‏شناسى ندارد. در محافل و منابع قرآنى و در حلقه‏هاى تفسیر، کلام و اخلاق، تا به حال از واژه تدبر و از ریشه و مشتقات و مفهوم آن، سخن بسیار رفته است. اما چه بسا که در مفهوم‏شناسى آن، در تعابیر مترادف گونه‏اى همچون، تفکر، تعقل، تفقّه، تذکر، آینده نگرى و نیوشیدن کلام حق باجان و دل متوقف مانده‏اند. این که جایگاه هر یک از تعابیر و واژه‏ها در چیدمان سخن وحى چگونه بوده؟ در سامانه وجودى انسان با کدام یک از حواس شناخته شده در ارتباطند؟ چه ارتباط معنادارى میان آنها وجود دارد؟ هر کدام چه نقشى را در روح و روان انسان ایفا مى‏نمایند؟ هر کدام چه نقشى را در روح و روان انسانى ایفا مى‏نمایند؟ تدبر با واژه‏هاى مشابه خود چه وجوه اشتراک و افتراقى دارند؟ پرسش‏هایى هستند که تا کنون چندان مورد توجه قرار نگرفته است. مقاله حاضر، این پرسش‏ها را با استناد به دلایل قرآنى و گاه روایى، پاسخ گفته و در حد خود، نقاب از عروس معناى تدبر باز مى‏گشاید

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی قلمرو و ترابط معناشناسی تدبر، تفقه، تعقل و تفکر در قرآن

نویسنده:

نفیسه امیری دوماری

نوع منبع :

رساله تحصیلی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

قرآن , تدبر , معارف اسلامی , اصطلاحنامه علوم قرآنی , قرآن , تفکر , تفکر , تعقل(معرفت شناسی) , هنر و علوم انسانی , تعقل , هنر و علوم انسانی , هنر و علوم انسانی , تفقه در دین

چکیده :

وارد شدن در حوزه‌ی مفهوم‌شناسی واژگان قرآن و تعیین قلمرو معنا‌شناختی هر یک از آنها بر اساس کاربرد قرآنیشان، ـ و نه بر اساس تلّقی‌های بیرونی ماـ از مهم‌ترین مسائلی است که برای رسیدن به فهم صحیح معارف قرآن، باید در رأس مطالعات قرآنی قرار گیرد.مسأله‌ی معرفت و شناخت که اساس آموزه‌های دینی به شمار می‌رود، با تعابیر مختلفی هم‌چون: تدبّر، تفقّه، تعقّل و تفکّر که از واژگان مترادف‌نمای این حوزه می‌باشند، بیان شده است. در این میان تعیین قلمرو معنایی هر یک از این واژگان و تمایز قائل شدن میان آنها، دقّت نظر زیادی را در کاربرد قرآنیشان می‌طلبد. ازاین‌رو در این پژوهش با تکیه بر خود آیات و با روش معنی‌شناسی در چارچوب روابط همنشینی، ـ پس از بررسی تک‌تک آیات مشتمل بر واژگان فوق ـ قلمرو معنایی هریک از آنها به دست می‌آید و بر مبنای نتایج حاصل شده است که می‌توان با دفع شبهه‌ی ترادف این واژگان، ترابط معناشناختی آنها را که شامل وجوه اشتراک، افتراق و یا تعیین جایگاه هریک از آنها در کلام وحی می‌باشد، مشخص نماییم. بر این اساس مشخص می‌نماییم که در کاربرد قرآنی، واژه‌ی تدبّر از میان این واژگان، بالاترین جایگاه را دارد و تفقّه، تعقّل و تفکّر به ترتیب در مرتبه‌ی بعد قرار می‌گیرند.

مشخصات اثر

عنوان :

عقل و مراتب تعقل از نظر حکمای اسلامی

نویسنده:

محمد حقیقی راد

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

تدبّر در فهم قرآن

نویسنده:

روح الله محمدعلی نژاد عمران

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

کلیدواژه‌های اصلی :

قلب , قرآن , تدبر , اصطلاحنامه علوم قرآنی , تفکر , تعقل

چکیده :

مراد از مکتب تدبّر، سامانه ای فکری برخوردار از مبانی، اصول و روش است که با دریافت چینش حکیمانة آیات و کشف غرض واحد سوره، در برابر آنچه قرآن را مجموعه ای از عبارات پراکنده و ناهماهنگ می نمایاند، آن را مجموعه ای هماهنگ و منسجم دانسته، بر رفع موانع برقراری ارتباط با آیات اهتمام دارد. رویکرد و محتوای مهمّ مکتب تدبّر، ضرورت تحقیق و معرّفی آن را به طور تخصّصی و روشمندانه ضروری می سازد. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی با هدف تبیین جایگاه و اهمیّت مکتب تدبّر در فهم قرآن نوشته شده است و در آن کوشش می شود مبانی، اصول و روش جریان های معاصر تدبّری بررسی گردد. بر اساس نتایج تحقیق پیش رو، تدبّر غیر از تفکّر، تعقّل و تذکّر است و با دانش تفسیر که از دیدگاه سنّتی، شرح معانی و بیان مدلول نص است، تفاوت دارد. مکتب تدبّر، برخلاف مکاتب تفسیری که در پی دریافت معارف عمقی آیات و توجّه به چگونگی الفاظ و بیان ویژگی های عبارات آن بوده اند، به عنوان امری اندیشه ای قلبی با نگرش جامع درصدد دریافت جنبه های هدایتی سُوَر، ضمن کشف ارتباط میانِ آیات و فهم روشمند و هماهنگ الفاظ قرآن است، به گونه ای که با حرکتی عرضی در سطح آیات، متعلَّقاتِ فهم از آیه به سیاق و سوره بسط می یابد تا جایی که می توان به مدد اندیشة عقلی و طهارت قلبی، غرض واحد هدایتی هر سوره را دریافت و با آن ارتباط برقرار نمود. روش فهم در مکتب تدبّر، تعبیری از فهم قرآن به قرآن است.

مشخصات اثر

عنوان :

بررسی و تبیین اصول و روشهای پرورش حس خدا دوستی در کودکان مقطع ابتدایی از منظر اسلام

نویسنده:

مرضیه محمدی‌نیا

نوع منبع :

رساله تحصیلی , کتابخانه عمومی

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

آموزش و پرورش , بصیرت , اصول , کودکان , صفات خدا , روش (مسائل جدید کلامی) , پرورش , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته) , تعقل , آموزش و پرورش و تحقیقات تربیتی , مدرسه ابتدایی , حس خدا دوستی , کودکان مقطع ابتدایی

چکیده :

هر کودکی بنا به سنت الهی ،خدا دوست و پرستنده او آفریده شده است . او به حکم فطرت الهی به خدا گرایش دارد و او را می شناسد.یکی از کارکردهای دین نیز این است که با آموزه های خود کودک را به خدا نزدیک تر کند و این استعداد بالقوه و قابل انعطاف را در درون او شکوفا سازد، تا در نهایت راه سعادت را پیموده و به سر منزل مقصود که همان عبد صالح است، برسد. محقق با علم به این حقایق و با هدف بررسی و تبیین اصول و روشهای پرورش حس خدا دوستی در کودکان مقطع ابتدایی از منظر اسلام،این تحقیق را ارائه می دهد.پژوهشگر با استفاده از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای ، مفهوم خدا دوستی را از دو منظر، مورد بررسی قرار می دهد. از منظر درونی ، دو مولفه و شاخص اصلی( علم حضوری و گرایش و علاقه فطری به خدا ) مورد بررسی قرار می گیرد. طبق آیات و روایات این دو شاخص در همه انسانها و از جمله کودکان وجود دارد . از منظر بیرونی نیز از دو مولفه ( شناخت صفات خدا و یاد خدا) بحث به میان می آید. این دو عنصر توأمان با هم موجب افزایش علاقه کودک به خدا می شود. با توجه به واقع شدن کودک در دوره عملیات عینی و رشد مذهبی واقع گرا، شناسایی و توجه به صفات خدا از طریق توجه به محسوسات و دریافتهای عقلانی (طبقآموزه های دین اسلام پایگاه تعقل و بصیرت ،قلب است)صورت می گیرد.از جمله منابعی که در معرفی شناخت خدا دخیل هستند،توجه به طبیعت، قصه های قرآنی می باشد. استفاده از استدلال های ساده ، محتوای برنامه درسی و رادیو-تلویزیون ،نیز در حکم ابزار خداشناسی و پرورش حس خدا دوستی در کودکان می باشند. مفهوم خدا دوستی در کودکان مصداقهای گوناگونی دارد ، مانند: کمک به زدوده شدن تفکرات خام و مادی انگارانه در مورد خدا ، حب پیامبر(ص) و اهل بیت (ع)و پیروی از آنها ، تشکر و قدردانی از خدا و متخلق شدن به اخلاق نیکو و صفات خدایی.مفهوم خدا دوستی فطری (درونی) پایه و مبنای خدا دوستی به لحاظ عینی و پدیداری (بیرونی) است و مصادیق خدا دوستی در کودکان نیز با توجه به وجه عینی آن، در نظر گرفته می شوند. بنابراین هر یک مقدمه دیگریست . این موارد،به مثابه ی مواد و برنامه های تربیت دینی کودکان است.اما فضای حاکم بر این برنامه ها را، همان اصول که قواعد و راهنمای عمل هستند، مشخص می کنند. این اصول و متعاقب آن روشهای ذکر شده ، با توجه به تعالیم دین اسلام ، روان شناسی کودک ، فلسفه اسلامی، و نظرات مربیان تعلیم و تربیت طراحی گردیده است .این اصول به دو دسته ،تقسیم می شوند. اصول دسته اول از لحاظ شأن و رتبه در سطح بالاتری هستند که عبارتند از : اصل خداجوئی فطری و اصل استمداد و توکل به خدا. این دو رابطه ی طولی بنده با پروردگار محسوب می شوند. اصول دسته دوم عبارتند از : اصل رحمت و مهرورزی ، اصل زیبایی شناسی ، اصل تربیت فرحناک ،اصل فعالیت متربی ، اصل تدرج و تمکن در تربیت دینی ، اصل جذب و تطابق ، اصل توجه به تجربه های فردی در تربیت دینی که همگی تحت الشعاع این دو اصل هستند و می توانند رابطه وجودی و اُنس انسان (کودک) با پروردگار را تقویت کنند. مربی نیز باید این اصول و روشها را به صورت تلفیقی مدنظر قرار دهد تا نتیجه تربیتی مطلوب حاصل گردد.

مشخصات اثر

از :	{0}
پست الکترونیک :	{1}
تلفن :	{2}
دورنگار :	{3}
Aaddress :	{4}
متن :	{5}

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ورود

ثبت نام

در تلگرام به ما بپیوندید