جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شرح الحلقة الثالثة، الدليل الشرعي، تقریرات درس سید کمال حیدری در شرح حلقه سوم از کتاب «دروس في علم الأصول»، معروف به «الحلقات»، تألیف محمدباقر صدر بوده که به قلم شیخ حیدر یعقوبی، به رشته تحریر درآمده است. حلقه سوم از حلقات شهید صدر، شامل سلسله دروس استدلالى و تحلیلى در باب مسائل اصول فقه شیعه است. شهید صدر در ارائه مباحث و تحلیل مسائل، داراى متد جدیدى بود. توجه به مقتضیات زمان و طرح مسائل روز و تغییر دادن مسائل قدیمى و بررسى عمیق و کارشناسانه در مسائل تجربى، از ویژگى‎هاى سیستم فکرى اوست. وى در این اثر، ضمن طرح کلیاتى در تعریف علم اصول، تقسیم حکم، تفاوت امارات و اصول، به مبحث قطع و حجیت آن پرداخته و به دنبال آن از دلایل محرزه، مثل دلیل شرعى لفظى و غیر لفظى، معانى حروف، دلالات، مفاهیم، حکم ظاهرى و نظریه حق الطاعه، بحث کرده است اثر حاضر که شرح این کتاب می‎باشد، در پنج جلد سامان یافته است جلد چهارم نیز به مفهوم و وسائل اثبات تعبدی و حجیت ظواهر، اختصاص یافته است. روش شرح بدین صورت است که ابتدا، متن اصل کتاب ذکر شده و در ادامه، به تشریح مواد، موضوعات و مطالب آن، پرداخته شده و در صورت وجود اقوال مختلف پیرامون آن موضوع، به بررسی آنها، پرداخته شده است.

شرح الحلقة الثالثة، الدليل الشرعي، تقریرات درس سید کمال حیدری در شرح حلقه سوم از کتاب «دروس في علم الأصول»، معروف به «الحلقات»، تألیف محمدباقر صدر بوده که به قلم شیخ حیدر یعقوبی، به رشته تحریر درآمده است. حلقه سوم از حلقات شهید صدر، شامل سلسله دروس استدلالى و تحلیلى در باب مسائل اصول فقه شیعه است. شهید صدر در ارائه مباحث و تحلیل مسائل، داراى متد جدیدى بود. توجه به مقتضیات زمان و طرح مسائل روز و تغییر دادن مسائل قدیمى و بررسى عمیق و کارشناسانه در مسائل تجربى، از ویژگى‎هاى سیستم فکرى اوست. وى در این اثر، ضمن طرح کلیاتى در تعریف علم اصول، تقسیم حکم، تفاوت امارات و اصول، به مبحث قطع و حجیت آن پرداخته و به دنبال آن از دلایل محرزه، مثل دلیل شرعى لفظى و غیر لفظى، معانى حروف، دلالات، مفاهیم، حکم ظاهرى و نظریه حق الطاعه، بحث کرده است اثر حاضر که شرح این کتاب می‎باشد، در پنج جلد سامان یافته است جلد پنجم نیز به مفهوم و وسائل اثبات تعبدی و حجیت ظواهر، اختصاص یافته است. روش شرح بدین صورت است که ابتدا، متن اصل کتاب ذکر شده و در ادامه، به تشریح مواد، موضوعات و مطالب آن، پرداخته شده و در صورت وجود اقوال مختلف پیرامون آن موضوع، به بررسی آنها، پرداخته شده است.

کتاب «لا ضرر و لاضرار» اثر علامه سيد كمال حيدرى ، به بحث و بررسى قاعده «لا ضرر و لا ضرار فى الاسلام»، از ديدگاه آیت‌الله شهيد محمدباقرصدر پرداخته است. كتاب، به زبان عربى و در سال ۱۴۲۰ق، نوشته شده است. علاقه نويسنده به طرح نظريات شهيد صدر، انگيزه تأليف كتاب بوده است. نويسنده، مطالب را با بحث از سند و متن روايات مربوط به قاعده لا ضرر آغاز كرده و پس از تشريح مفردات حديث، مفاد هيئت تركيبيه جمله لا ضرر و اشكالات فقه الحديث وارد بر آن را بررسى كرده و در ادامه، به بیان مشكلاتى كه در تطبيق فقهى اين قاعده ذكر شده، می پردازد. در نهايت نیز، تطبيق قاعده به لحاظ اضرار اعتبارى مورد بررسى قرار گرفته است. اثر حاضر، با مقدمه مؤلف آغاز و مباحث آن، در هشت فصل ارائه شده است. فصل اول: اثبات سند حدیث فصل دوم: تعیین متن حدیث فصل سوم: محتوای الفاظ ضرر و ضرار فصل چهارم: مفاد هیئت ترکیبی جملۀ لا ضرر فصل پنجم: بررسی چالش های موجود در فقه حدیث فصل ششم: مشکلات مطرح شده در تطبیقات فقهی قاعده فصل هقتم: تطبیق قاعده به لحاظ ضرر های اعتباری فصل هشتم: فقه حدیث به لحاظ عدم ضرر رساندن

کتاب «القطع» اثر آیت الله حیدری است. شکی نیست که یکی از مهمترین مسائلی که در علم اصول فقه مطرح شده، مسألۀ قطع؛ حجیّت، احکام و اقسام آن می باشد. حجیت قطع، عبارت است از درستی استناد به قطع در استنباط احکام شرعی، که لازمه آن، منجّزیت تکلیف ـ در صورت مطابقت آن با واقع ـ و معذّریت ـ در صورت عدم مطابقت آن با واقع ـ می باشد. اثر حاضر در علم اصول فقه پیرامون مسألۀ حجیّت قطع و احکام تألیف شده است. مسائلی که در اثر حاضر مطرح شدند عبارتند از: ۱. جایگاه مباحث قطع در علم اصول ۲. آیا حجیّت قطع، مسألۀ اصولی است یا خیر؟! ۳. آیا قطع حجت است؟ ۴. مباحث تجری ۵. اقسام قطع ۶. حجیّت دلیل عقلی ۷. علم اجمالی؛ احکام و حدود آن

كتاب مسائل فقهيّه اثر سید شرف الدین موسوی از معتبرترين و مهم‌ترين كتب فقه مقارنه‌اى و استدلالى علماى معاصر مى‌باشد. در اين كتاب مسائلى كه بيشتر محل برخورد نظريات و معركۀ آراء بوده با روشى بسيار دقيق و علمى و با متنى متين و منسجم ارائه شده است كه اين كتاب را از نظائرش ممتاز مى‌نمايد. در خلال مباحث كتاب 10 مسألۀ اختلافى كه مربوط به طهارت، نماز و روزۀ مسافر و نكاح متعه است مطرح شده كه عبارتند از: - جمع بين نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشاء - آيا بسم الله، آيۀ قرآنى است - استحباب يا وجوب قرائت در نماز - ركن بودن تكبيرة الإحرام - مسائل مربوط به نماز شكسته و افطار كردن مسافر - نكاح متعه - مسح پاها - مسح بر جوراب و كفش - مسح بر عمامه - مسح گوش‌ها

کتاب «بحوث فی فقه عقد البیع» از سلسله جلسات درسی آیت الله سید کمال حیدری در شرح کتاب بیع – مکاسب محرمه شیخ اعظم انصاری – برگرفته شده و با همت سید زید احمد بطاط آن را در غالب یک کتاب با ترتیبی منطقی، نگارش کرده است. فعالیت‌های تحقیقی احمد بطاط بر این اثر به شرح ذیل است: تقسیم بحث و انتخاب عناوین مستقل برای بعضی مباحث، به‌گونه‌ای که متن به چند مبحث و مباحث به مسائل و مسائل به عناوین تفصیلی به‌حسب مقدار مطالبی که مسئله دارد، تقسیم شده است. مهم در شناخت هر مسئله‌ای اطلاع از سیر تاریخی و آگاهی از تاریخ طرح آن مسئله در مباحث فقهی است؛ لذا در ابتدای هر مسئله عنوان مستقلی ذکر شده که در آن تاریخ مسئله و در آخر اقوال فقها در مسئله معرفی شده است. در ذکر تاریخ وفات هر فقیه در «تاریخ مسئله» برای روشن شدن تسلسل زمانی آن است. بسیاری از مسائل، نیازمند روشن شدن موضع بحث و اظهار آن هستند؛ تا خواننده مدخل بحث و مناقشه را بداند و صورت مطلب و خط سیر آن از خلال بیان آنچه اصطلاحاً تحریر محل نزاع گفته می‌شود روشن شود. برای این هدف در ابتدای هر مسئله بحثی با عنوان «تحریر محل نزاع» آمده است. در بسیاری مباحث، نام نویسنده ذکر نشده یا اشاره به قول یا مناقشه یا اشکالی شده، بدون این‌که آن قول نقل شود یا این‌که نقل به معنی شده است؛ لذا به‌قدر امکان عین اقوال از مصادر اصلی آن نقل شده است؛ تا خواننده بر آن اطلاع یابد و کوشش مراجعه و تتبع در دسترس او قرار گیرد. در شرح به بیان کلام مصنف و توضیح آن بسنده شده و تفصیل و مناقشات یا اضافاتی هرچند در فهم کلام ضروری بوده ذکر نشده است تا خواننده در انشعاب بحث گم نشود. ازآنجاکه کتاب مکاسب در مرحله عالی در درس خارج تدریس می‌شود، طلبه به‌ناچار باید بر بعضی تفاصیل پیرامون مباحث مطروحه در کتاب اطلاع یابد. لذا نویسنده توضیحاتی را ذیل عنوان «زیادة و تحقیق» آورده است. در انتهای هر مسئله مبحثی با عنوان «أضواء علی النص» آمده که شرح و تبیین عبارات کتاب است و ماقبل و مابعدش را به هم مرتبط کرده است

کتاب «کلیات فقه المکاسب المحرمه» به عنوان در آمدی بر فقه مکاسب محرمه شیخ انصاری، با اصلاحات، ویرایش و توضیحات تکمیلی توسط دکتر طلال الحسن، به رشته تحریر در آمده است. مقرر در این کتاب علاوه بر بیان دیدگاه آیت‌الله سید کمال حیدری، مهمترین مبانی فقهی و اجتهادی ایشان را در سه سطح (سطوح عالی، خارج، روش شناسی فقهی) آورده، تا طلاب و دانش پژوهان بتوانند با سهولت بیشتری با مبانی فقهی علامه حیدری آشنا شوند.

شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق) در اصول عقاید و کلام شیعی کتابهای مختلفی نگاشته، تلخیص و یا شرح کرده است از جمله: تلخیص الشافی فی الإمامه، المفصح فی الإمامه، مقدّمة فی المدخل إلی علم الکلام، ریاضة العقول، مالا یسع المکلّف الإخلال به، ما یعلل وما لا یعلل، الفرق بین النبي والإمام، المسائل الرازیة في الوعید و الاقتصاد فیما یجب علی العباد که برخی از این کتابها در دسترس نیستند. در میان این آثار، الاقتصاد با دیگر کتب عقایدی شیخ طوسی در نوع نگارش فرق دارد؛ چرا که وی در این کتاب افزون به پرداختن به عقاید و اصول دین، مسائل فقه را نیز بیان کرده است. ظاهرا شیخ طوسی این کتاب را به درخواست یکی از شاگردان برجسته و محترمش (شیخ اجل) نگاشته – چنان که خود گوید - تا آنچه را که بر بندگان واجب است به طور اختصار – طوری که براهینش به طول نینجامد و خواننده را خسته وملول نسازد - در رساله ای بنگارد. کتاب در دو بخش تنظیم شده است: بخش اول عقاید و اصول دین که مسائل مهم کلامی در موضوعات توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد مطرح شده است؛ بخش دوم فقه و احکام که فروعات مهم فقهی در موضوع طهارت، صلات، صوم، زکات، حج و جهاد بیان شده اند. کتاب با مطلبی تحت عنوان آنچه که بر هر مکلفی واجب است آغاز می شود. شیخ طوسی بیان می دارد که عمل تابع علم است، و آنچه که لازم است مکلف بداند دو امر توحید و عدل است؛ از همین رو به به توضیح توحید پرداخته و راه های رسیدن به مقصود را بیان کرده و راه تقلید را در این امر می بندد. وی ضمن بیان مطالب سؤالات و اشکالات وارد شده را با عباراتی همچون «فإن قیل»، و «قیل»، بر بحث اشاره کرده و هر کدام را با دلیل و برهان – با عبارت قلنا- پاسخ می دهد. آنگاه کتاب را در شش قسم بدین شرح به سامان می رساند: قسم اول: مباحث توحید؛ اثبات صانع عالم و بیان صفات او، واحد بودن خدای تعالی از مباحث این بخش است. قسم دوم: عدل؛ شیخ طوسی بیان می دارد که مراد از این بحث تنزیه خدای تعالی از فعل قبیح است؛ و خداوند بر فعل قبیح تواناست اما آن را انجام نمی دهد. مباحثی همچون استطاعت و تکلیف و مکلف، لطف، فعل اصلح و ... در این بخش تبیین شده است. قسم سوم: در بیان وعد و وعید (معاد):مباحثی همچون احباط و شفاعت در این بخش آمده است. قسم چهارم: مباحث نبوت؛ معجزه، عصمت و نسخ سه موضوع مهم این بخش است. قسم پنجم: مباحث امامت؛ وجوب امامت، صفات امام، اثبات امامت امیرالمؤمنین و اثبات امامت دوازده امام، حکم خروج کنندگان و طغیانگران علیه امیر المؤمنین علیه السلام، و مباحثی دربارۀ غیبت در این بخش آمده است. قسم ششم سخن در عبادات شرعیه است و مباحث فقهی صلات (نمازهای واجب، اذان واقامه، نماز جماعت و...)، طهارت (احکام آبها، غسلها، وضو)، روزه، زکات، حج، و جهاد آمده است. این بخش از کتاب را می توان به توضیح المسائل مختصر امروزی تشبیه کرد که احکام را با دلایل و استنادات شرعی بیان داشته است. شایان ذکر است که شیخ طوسی در بخش امامت، در مطلبی با عنوان «الکلام فی ذکر أعیان الأئمة» به اثبات ولایت و امامت امیرالمؤمنین علیه السلام پرداخته است. وی در این قسمت از کتاب – که حجم بسیاری نیز نسبت به مطالب دیگر دارد – با ذکر دلایل به بیان امامت بلافصل امیر المؤمنین علیه السلام بعد از رسول خدا صلی الله علیه وآله می پردازد. وی در ابتدا به بیان شرط عصمت در امامت اشاره می کند و سپس به دلایل عصمت امیر المؤمنین علیه السلام می پردازد: ابتدا دلیل عقلی و سپس به دلیل قرآنی (آیة اولو الامر) استناد می کند. در بحث قرآنی ضمن تفسیر آیه و بیان شأن نزول آن به اشکالات وارد شده در این باره - با عباراتی اگر گفته شود؛ می گوییم - پاسخ می دهد. در ادامه به حدیث متواتر نبوی «عليّ إمامکم» و «خلیفتی علیکم من بعدي»، و«سلمو علیه بإمرة المؤمنین» اشاره کرده و مباحثی دربارۀ این احادیث مطرح می سازد. در این بخش ضمن رد دلایل برخی نحله های کلامی به رد سخنان و دلایل معتزله نیز می پردازد. دلیل دیگر شیخ طوسی به امامت بلافصل امیر المؤمنین علیه السلام استناد به حدیث غدیر است. در این قسمت ضمن نقل واقعۀ غدیر به ذکر دلیل و برهان می پردازد و در ادامه شعر حسان را نقل می کند. دلیل دیگر استناد به حدیث نبوی منزلت و شرح و توضیح این روایت است. این قسمت از کتاب می تواند به طور مستقل نیز منتشر شود.