جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش در صدد پاسخگودی به این پرسش است که " رابطه ایرانیان با ائمه شیعه اثنی عشری چگونه بوده و این روابط مبتنی بر چه علایقی می باشد و عوامل تاثیر گذار بر گرایش ایرانیان به امامان چه بوده است ." دامنه زمانی این تحقیق از آغاز امامت چهارمین امام تا آغاز عصر غیبت و محدوده جغرافیای آن قلمرو دولت ساسانی در آخرین روز های آن امپراطوری می باشد.با وجود گرایش اولیه به اسلام ، به زودی در حوزه های سیاسی و مذهبی ، ایرانیان به گرایش های مخالف حکومت پیوستند . به تدریج با شکل گرفتن فرق و مذاهب اسلامی ، تشیع نیز با اشکال مختلفش در میان ایرانیان رواج یافت تا جائی که در قرون بعدی ایران به مهمترین پایگاه شیعیان تبدیل شد و این مذهب در تمامی شئون مردم این سرزمین تاثیری عمیق برجا گذاشت . تشیع در ادامه به دو فرقه اصلی یعنی زیدیه و امامیه تقسیم شد . در ابتدا گرایش عمده ایرانیان به سمت تشیع زیدی بود ولی با توجه به اینکه حرکت های مسلحانه محور فعالیت های زیدیه بود و این قیام ها راه به جائی نبردند و جز سرخوردگی ارمغانی برای ایرانیان به همراه نداشتند، به تدریج شاهد گسترش تشیع امامی در میان ایرانیان می باشیم.می دانیم که مهمترین رکن این مذهب مفهوم امامت وجایگاه خاص امام در زندگی مسلمانان شیعه می باشد از این رو این سوال به ذهن متبادر می شود که در زمان حیات ائمه شیعه ، چه رابطه ای بین ایرانیان و ائمه برقرار بوده است.در این پژوهش فراز و فرود این رابطه در طی سه بخش مورد بررسی قرار گرفته است.در بخش نخست که عصر حضور امامان چهارم تا ششم بود ، به شکل گیری مذهب تشیع و پایه گذاری سازمان وکالت اشاره شده که عمده فعالیت شیعیان از طریق این سازمان صورت می گرفت.در بخش دوم یعنی دوران امامت موسی بن جعفر و امام رضا شاهد ظهور فرقه های مختلف شیعی و حضور امام هشتم و پیامد های سیاسیمذهبی این حضور در ایران هستیم .در بخش سوم نیز که دوران امامت آخرین امامان را در بر گرفته است به شرایط اجتماعی ناشی از افزایش فشار بر شیعیان و بروز بحران اعتقادی در بین شیعیان به سبب خردسالی امامان پرداخته ایم . در این دوران همچنین به افزایش اقتدار وکلای ائمه و شدت گرفتن فعالیت های غلات توجه شده است.

نویسنده در مقدمه، در پی کشف راز شهادت شهید اول است، در این رابطه شرایط سیاسی، اجتماعی و مذهبی زمان شهید را می‌شکافد و از اختناق ضد شیعی در حکومت ممالیک پرده برمی‌دارد، در نهایت تعصّب مذهبی و اتهام سیاسی را در شهادت شهید مؤثر می‌شناسد. در بخش اصلی مقاله، از عمل سیاسی و تئوری پردازی شهید سخن گفته و مؤلفه‌های اصلی تفکر سیاسی شهید را برمی‌شمارد که عبارت است از مبنای شایسته‌تر گزینی، که خود شایسته سالاری را در سطوح مختلف حکومت، در پی دارد. و در میان شایستگی‌ها عدالت در نگاه شهید مهم می‌نماید، در بخش دوّم و پایانی نوشته دیدگاه شهید را در باب مشارکت سیاسی توضیح می‌دهد که به چهارگونه: حراستی، حمایتی، نیابتی و شرکت ولایی در نظامهای طاغوتی، تقسیم‌پذیر است.

دو کتاب التفسیر و المفسرون ذهبی و التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب معرفت به معرّفی روشهای تفسیری، تاریخ تفسیر و معرّفی تفاسیر و مفسّران پرداخته‌اند. بررسی و شناخت روش تفسیر به رأی، روش تفسیر اثری، بحث‌ها و روش‌های تفسیری مرتبط با آنها، آفات و ضعفها، تفسیر و تأویل، نظرات این دو نویسنده درباره آنها هدف اصلی ما در این پژ‍وهش است. در فصل اوّل، به زندگی آیت الله معرفت و دکتر محمّد حسین ذهبی و نواندیشی‌ها و دیدگاه‌ها و آثارشان اشاره شده است. فصلی را به تفسیر و تأویل و روش تفسیری و تأویل شیعه اختصاص داده‌ام، در فصل سوّم به تفاوت‌ها و اشتراکات روش تفسیر به رأی و تفسیر اجتهادی و تفسیر عقلی و تعاریف ذهبی و معرفت از آنها و همچنین به تفاوت‌ها و اشتراکات شیعه و معتزله، وضع حدیث، تأثیر‌پذیری شیعه از معتزله و ... پرداخته‌ام.همچنین منابع تفسیری صحابه، تابعان، شیعیان، اتّهام تحریف قرآن به شیعه، آفات تفسیر اثری، اقطاب اسرائیلیات، تعریف تفسیر اثری و ... نیز فصلی را به خود اختصاص داده‌اند و در نهایت به بررسی نظر دو مولّف درباره آثار تفسیری اشاره کرده‌ام.در تمامی بخش‌ها منبع اصلی بحث‌های ما دو کتاب التفسیر و المفسرون ذهبی و التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب معرفت می‌باشد. هدف ما در این پژوهش مقایسه تطبیقی این دو کتاب در محدوده روایات و تفسیر اثری است. همواره سعی بر این بوده که به نکات و تعریفات ذهبی و اشارات معرفت در هر مبحثی پرداخته شود و مورد بررسی قرار گیرد و گاهی در مواردی برای اثبات عقاید و دیدگاه‌ها و در صورت لزوم به آرای دیگران نیز مراجعه می‌شود.

از آن‌جا که سرمایه اجتماعی یک مفهوم نوظهور و جدید محسوب می‌شود در ادبیات توسعه در کنار سرمایه مادی و انسانی مطرح شده است. مفهوم سرمایه اجتماعی به روابط، نگرش‌ها، ارزش‌ها، هنجارها، شبکه‌ها، و اعتماد اجتماعی مربوط می‌شود که در عمل و در سطح جامعه به عنوان یک رابط و پیوندی است که کل جامعه را به هم مرتبط می‌نماید. در تحقیق حاضر بررسی و شناخت ابعاد و مولفه‌های سرمایه اجتماعی و نیز تحلیل تأثیر آموزه‌های شیعی بر سرمایه اجتماعی با تأکید بر جوانان شیعه ایران و شناخت این سرمایه‌ها در آموزه‌های اسلامی، و تأثیر علما و رسانه بر سرمایه اجتماعی در جامعه و در نهایت آسیب‌شناسی و راه‌کارهای برون رفت از این آسیب مورد توجه قرار گرفته است. روش جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و مصاحبه عمیق می‌باشد. هم چنین مروری بر مبانی و تاریخچه سرمایه اجتماعی و ارتباط آن با آموزه‌های اسلام و شیعی مورد واکاوی قرار گرفته و تلاش شده است به ارتباط عمیق میان آموزه‌های دینی و سرمایه اجتماعی در میان جوانان شیعه ایرانی پرداخته شود. مدل تحلیلی ارائه شده است، که به ارتباط آموزه‌های شیعی جوانان ایرانی در سه بُعد، کلامی، احکامی، و اخلاقی، هنجاری و ابعاد سرمایه اجتماعی(ساختاری، ارتباطی، شناختی)، پرداخته است، که نتایج اصلی تحقیق نشان‌دهنده ارتباط و نیز تأثیر آموزه‌های شیعی در ابعاد و مولفه‌ها و شاخص‌های سرمایه اجتماعی است و هم چنین نتایج آن بیان‌گر تأثیر دین و آموزه‌های دینی و نیز رسانه و علما در افزایش سرمایه اجتماعی در سطح جامعه و به خصوص در میان جوانان شیعه ایرانی است.کلید واژه‌ها: سرمایه اجتماعی، آموزه‌های شیعی، جوان، شیعه، دین، دینداری، اعتماد اجتماعی.

دانش‌آموختگان علوم دینی پس از یک دوره فراگیری عمومی معارف دینی در حوزه‌های علمیه، غالباً در پوششی متمایز از مردم به لباس روحانیت درمی‌آیند. امروزه، این لباس، پوشش سازمانی روحانیت و نماد نقش روحانیت در جامعه ما محسوب می‌شود.این «لباس متفاوت»در کنار«نقش اجتماعی خاص» دو عنصرتمایز بخش روحانیت شیعهرا تشکیل می‌دهند. باورها و احساسات و تمایلات رفتاری نسبت به این لباس درحقیقت بازتاب اقتضاءات ساختاری ، نقش‌شناسی شخصیو چگونگی ایفای نقش روحانیت،توسط حوزویان است.در این رساله با هدف بررسی جامعه شناختی نگرش دانش آموختگان حوزوی به لباس رسمی خود، ابتدا جایگاه لباس در تعریف روحانیت، اجزاء، تاریخچه، شرایط، ضرورت ،آثار و کارکردهای این لباسبررسی شد.سپس با توجه به نظریه‌های نقش اجتماعی در جامعه شناسی، با روش پیمایشی به سنجش نگرش حوزویان به این لباسپرداختیم . فرضیه اصلی تحقیق ( هر چه پذیرش نقش اجتماعی روحانیت کاملتر انجام شود نگرش مثبت حوزویان به لباس بیشتر خواهد شد.) در کنار فرضیه های فرعی بر اساس داده های جمع آوری شده با ابزارپرسشنامه با استفاده ازنرم‌افزار spss18 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.ونتایج زیر به دست آمد:ا) نگرش حوزویان به لباس روحانیت مثبت و نزدیک به خیلی زیاد(4/13) است.آنها معتقدند این لباس زیبا و با شکوه(89%) ،مفید (83/8%) ، ضروری (60/3%)، مقدس (83/08%) و مایه افتخار(50/8%) است. آمادگی رفتاری برای پوشیدن لباس نیزبسیار مناسب(67/66%) است.ب)بر اساس یافته هایهای تحقیق، بین پذیرش همه جانبه نقش روحانی و نگرش به پوشیدن لباس روحانیت رابطه مستقیم وجود دارد . همانگونه که بین داشتن صلاحیت نقش ، اشتغال فعال به نقش ، وابستگی به نقش و بهره مندی از امکانات نقش ،به عنوان متغیرهای مستقل و نگرش به پوشیدن لباس روحانیت رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین بین وجود محدودیتهای نقش و نگرش به پوشیدن لباس رابطه همبستگی معکوس وجود دارد .ج)انجام تحلیل نیز نشان داد وابستگی به نقش بیشترین سهمتاثیر مستقیم ( 0/515) و محدودیت های نقش بیشترین تاثیر معکوس ( 0/31-) را در نگرش به پوشیدن لباس دارد

مهر المتعه از اقسام مهریه است که بعد از اسلام با تکیه بر منابع فقه مورد پذیرش قرار گرفته است در عین حال از جهت دایره شمول و مصادیق آن اختلافات جزئی میان فقهای شیعه از یک سو و میان فقهای شیعه و اهل سنت از سوی دیگر در مورد مفهوم و مصادیق آن وجود دارد در این تحقیق در نظر است با روش تحلیلی و توصیفی و با استناد به منابع فقهی و اقوال فقها ضمن بررسی مفهوم مهرالمتعه، مصادیق آن نیز شمارش شود. وحکم تکلیفی ادای این مهریه و احکام فرعی مرتبط دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرد.پرداخت مهريه بر زوج واجب است. اين در صورتي است که در عقد براي زن مهر‌المسمي قرار داده شده باشد ولي چنانچه در نکاح دائم براي زن مهري تعيين نشده باشد مستحق چه چيزي می‌باشد؟ آنچه که به دست می‌آید اين است که چنانچه براي زني در نکاح دائم مهري تعيين نشده باشد و قبل از هر گونه مواقعه اي، اين نکاح به طلاق بينجامد واجب است که به زن متاعي (متعه اي) داده شود. همين خود بيانگر آن است که مهر شرط در نکاح نيست بلکه فرع بر آن است. برخي به اطلاق آيات در رابطه با مهر‌المتعه استناد کرده و دادن آن را به هر مطلقه‌اي واجب مي‌دانند، برخي ديگر مستحب. ولي وجه اشتراک همگان آن است که دادن متعه به زن مطلقه غير مدخول بها که مهر‌المسمي ندارد، واجب است.

سعادت انسان، هدایت و رسیدن به مقام والای انسانیت، نجات از قید و بند اسارت، دست یافتن به مقام عبودیت و یکتا پرستی جز در پرتو هدایت ائمه معصومین و قبول ولایت آن ها ممکن نیست؛ از این رو شناخت ائمه معصومین از دیدگاه قرآن یکی از مهم ترین و لازم ترین کارها در این زمینه است. این پایان نامه با موضوع « امامت در قرآن از دیدگاه فریقین» در چهار فصل ارائه شده است: در فصل اول، پیشینه تاریخی بحث امامت، ضرورت موضوع، معنای لغوی و ا صطلاحی امام، موارد استعمال کلمه امام در قرآن، اهمیّت امامت نزد فریقین، جایگاه امامت در قرآن و برتری آن بر نبوّت و فرق بین نبوت و امامت بررسی شده است. در فصل دوم، علم امام درقرآن، ضرورت آگاهی رهبری جامعه اسلامی از نظر قرآن، دیدگاه امامیه درباره علم امام، دیدگاه اهل سنّت درباره علم امام و نقد آن، ادّله جواز تقدیم مفضول بر فاضل و نقد آن معرفی راسخین در علم، مراد از اتوالعلم در آیه شریفه 49 عنکبوت و تنها مصداق من عنده علم الکتاب(رعد_43) مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم به بررسی عصمت امام در قرآن، ضرورت عصمت برای مقام امامت، معنای لغوی و اصطلاحی عصمت، دیدگاه اهل سنّت درباره عصمت، بررسی دیدگاه اهل سنّت پیرامون آیه شریفه 124 بقره و دیدگاه امامیه پیرامون آیه شریفه 59 نساء پرداخته شده است. فصل چهارم به بررسی راه های تعیین امام و بررسی آیات مربوط به ولایت و امامت علی (ع) از دیدگاه فریقین پرداخته است. انسان کامل از منظر قرآن و روایات موسوی، سید حسن شهاب. کارشناسی ارشد فقه و معارف اسلامی. مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی. استاد راهنما: قدردان قرا ملکی، محمد حسن. استاد مشاور: حسینیان، محمدجعفر. 1380.103 صفحه. تعداد منابع: 27. کلید واژه انسان، کامل، فلاسفه، مکاتب، افلاطون، ارسطو، ژان پل سارتر، نیچه، ابوعلی سینا، صدر المتألهین، عرفا، ابن عربی، مولوی، ملکوتی، حیوانی، پیامبر|، امیرالمومنین(ع)، خود شناسی، آزادی، حق، تواضع، امام حسن×، زیاده طلبی، جهالت، سکوت، ابراهیم(س)چکیده این تحقیق با عنوان « انسان کامل از منظرقرآن و روایات» در پنج فصل تنظیم شده است: فصل اول به بررسی کلیات، ضرورت موضوع، هدف و روش تحقیق، تعریف انسان و انسان شناسی اختصاص دارد. نویسنده هدف از این تحقیق را آگاهی از تفاسیر مکاتب و دانشمندان بزرگ آن ها درباره انسان کامل و آشنایی با تفسیر انسان کامل از منظر قرآن مجید و روایات معرفی کرده است. فصل دوم به بررسی دیدگاه ها، آرای فلاسفه مغرب زمین(افلاطون، ارسطو، ژان پل سارتر و نیچه)، آرای فلاسفه اسلامی( ابوعلی سینا، فلاسفه قدیم و صدرالمتألهین)، آرای عرفا (ابن عربی و مولوی) و تحلیل و بررسی آرا و بیان نظریه مختار، پرداخته است. فصل سوم، انسان کامل از منظر قرآن مجید را طی سه گفتار ( ابعاد ملکوتی انسان، ویژگی های انسان کامل و ابعاد حیوانی انسان مورد بررسی قرار داده است. فصل چهارم به بررسی انسان کامل و صفات آن از منظر پیامبر اکرم|، امیرالمومنین(ع) (خود شناسی، آزادی خواهی، گفتار حق، رفتار با تواضع، گوش دادن به دانش های سودمند و...) و امام حسن مجتبی(ع) ( بی اهمیّت بودن دنیا در نظر او، پرهیز از زیاده طلبی، دوری از جهالت، سکوت حکیمانه و...) اختصاص یافته است. در فصل پنجم، ابعاد کمالی حضرت ابراهیم (س)، پیامبر اکرم| و امیر المومنین علی (ع) پرداخته شده است.

این پژوهش به تشریح تاریخچه اجتهاد در دوران پس از غیبت کبرا، مفهوم اجتهاد نزد شیعه امامیه و اهل سنت و روش‌های استدلال و استنباط حکم شرعی (اجتهاد) از منظر آنان می‌پردازد و ادله اجتهادی در مکتب امامیه و اهل سنت را شرح می‌دهد. نویسنده ضمن بیان کلیاتی درباره اجتهاد، به ادوار اجتهاد و فراز و نشیب‌های آن از صدر اسلام تا زمان غیبت و پس از آن اشاره کرده و شیوه‌های اجتهادی را از دیدگاه فریقین بررسی کرده است. وی در فصل اول به مفهوم شناسی واژه‌هایی مانند اجتهاد، منهج (روش)، فقه، انسداد و انفتاح و مفهوم لغوی، اصطلاحی و فقهی آن‌ها می‌پردازد. وی در فصل دوم ضمن ارائه تاریخچه اجتهاد در عصر اول اسلام، یعنی: زمان حیات رسول خدا( و عصر ائمه معصومین(، اجتهاد صحابه در مقابل نص پیامبر اسلام( را نقد کرده و اجتهاد ائمه معصوم و شاگردان خاص ایشان را تأیید می‌کند. نگارنده در فصل سوم مراحل و ادوار تاریخی اجتهاد را نزد اهل سنت بررسیده و نقش صحابه و تابعین را در این زمینه باز می‌گوید. آن‌گاه نقش ائمه اربعه اهل سنت در اجتهاد را بیان کرده و با توجه به نظریه آنان در زمینه انسداد باب اجتهاد، مذاهب و مناهج فقهی اهل سنت را به چهار مذهب حنفی، مالکی، حنبلی و شافعی منحصر کرده و دیدگاه ائمه اربعه را فصل الخطاب مباحث فقهی و اجتهادی آنان دانسته است. او در فصل چهارم به ادوار و مراحل مختلف اجتهاد نزد شیعه امامیه می‌پردازد و مرحله‌های تأسیس اجتهاد در تشیع، استقلال و تکوین اجتهاد شیعه را بررسیده و مراتب تطور و کمال آن را از لحاظ تاریخی شرح داده و مکتب‌های مهم اجتهادی و فقهای مشهور هر مکتب را معرفی می‌کند. نویسنده در فصل پنجم مهم‌ترین اصول و روش‌های اجتهاد را ابتدا از منظر ائمه چهارگانه اهل سنت و سپس نزد شیعه امامیه واکاوی کرده و اصول کلی اجتهاد، صدور فتوا، او استخراج حکم شرعی از ادله مختلف را از منظرآنان تبیین می‌سازد

روابط ایران و مصر نشان داده است که،به طور معمول جریان ارتباطاتدو کشور سیاسی بوده واینکهروابط خصمانه یا غیر خصمانه میان دستگاه سیاست خارجی دو کشور، آینده سایر جنبه‌های ارتباطات خارجی این دو کشور– به عنوان مثال فعالیت‌های فرهنگی- را تعیین می‌کند.در این جهت داشتن ، همکاری مذهبی، دانشگاهی ،پژوهشی، ورزشی، اقتصادی، موسیقی و هنر و همچنین برپایی آیین‌های فرهنگی چون نوروز و عیدها و جشن‌های اسلامی مهمترینفاکتورها یی است که، تاثیر ریشه ای و ارزشی وهمچنین اخلاقی مردم دارانه‌ای را عرضه می‌کند که صدور فرهنگ‌های موثر بر مردم را فراهم می‌سازد. به جرات می توان گفت که یکی از تاثیر گذار ترین و سرنوشت‌سازترین مناطقی که آینده فعالیت‌های شیعی درآن رقم خواهد خورد، مصراست.. مصر به دلایل زیادی در کانون اصلیارتباطاتوهمچنین کانون صادرات فکری- نظری جهان اسلام است. از دیرباز همه حوزه‌های علمی و دینی در جهان اسلاماز رویدادهای مصر متاثربوده و همچنان هست. بنابراین چگونگی برخورد مصر با تشیع وچگونگی برخورد شیعیان و کشورهای پشتیبان آنها با مصر در سرنوشت شیعیان بسیار تاثیر گذار خواهد بود.با توجه به وضعیت شیعیان در مصر چه از لحاظ اجتماعی و چه از لحاظ سیاسی و اقتصادی که مهمترین فاکتورهای بیان شده در این رساله بوده اند ،شیعیان باوجود داشتن قابلیت های ویژه هنوز نمود قابل توجهی نداشته اند ،چرا که تقریبا"تمام جهت دهی مردم مصر با بن مایه شیعی به سوی اندیشه های انحرافی و سلفی بوده و تفکر شیعه باوجود خیر خواهی انسانیو اجتماعی که دار د مورد غفلت این جامعه بوده است.

بدن انسان ابزاری برای روح مجرد اوست. به وسیله این بدنو جسم است که روح می تواند، مکنونات خود را در این دنیا، متبلور و نمایان سازد. اما پس از قطع رابطه روح با این بدنو پس از اینکهروح امکان بهره وری از اینبدن را به عنوان یک ابزار و وسیلهنداشت؛ در وعائی دیگر و در نشئه ای متفاوت از حیات این دنیا، به فعالیت خود ادامه می دهد. روح در یک بدن مثالی شبیه بدن قبلی، متناسب با موقعیت و شرایط جدید ادامه حیات می دهد. این قالب جدید که روحآن را به کار می گیرد؛ بدن مثالی نامیده می شود. که از نظر اندازه و شکل، همچون بدن صاحب آن روح، در زندگی این دنیا می باشد؛ اما از نظر سایر ویژگیها، مثل جرم و وزن، متفاوت با آن است. باتجلی روح در این بدن و جــسم جدیدکه جسم برزخی نامیده می شود؛ در نشئه جدید از حیاتخود، به فعالیت ادامه می‌دهد. اما این حیات جدید، همراه لذایذ یا رنجهای ویژه ای است. این لذایذ یا رنجها، نتیجه افکار، عقاید، اعمال، نیّات، صفات و ملکات راسخ در نفس است که در طول حیات دنیوی فراهم نموده است.این پژوهش، با کمک دلایل نقلی،از آیات و روایات،و تفسیرآن از منظر بزرگان اهل تفسیر(اعم از شیعه و سنی)و دلایل عقلی، به اثبات این موضوع می پردازد که روح، مراحل مختلف حیات را طی می کند. و انسان در مسیر تکاملی خود، بعد از نشئه دنیا وپس از مرگ، در نشئه جدیدی از حیات، به نام عالم برزخ قرار می گیرد. و نشان می دهد که حیات انسان پس از مرگ دنیوی، متوقف نمی شود.