جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫تحقيق حاضر مشتمل بر چهار فصل با اين عنوانهاست: فصل اول، احوال شخصيه: ولادت، پدر، استادان، ويژگىهاى اخلاقى؛ فصل دوم، آثار علمى: كلام، رجال، فقه، اصول؛ فصل سوم، خدمات اجتماعى: تأثير در حوزههاىِ علميه و على الخصوص حوزهىِ علميهىِ نجف اشرف، خدمات و آثار باقيهىِ جاودانى؛ فصل چهارم، معرفى اجمالى كتاب «البيان» فى تفسير القرآن: مسئلهىِ فضل قرآن، اعجاز قرآن، اوهام در زمينهىِ اعجاز قرآن، ساير معجزات، قاريان مختلف، نزول قرآن بر هفت حرف، صيانت قرآن از تحريف، جمع قرآن، ظواهر قرآن، نسخ در قرآن، اصول تفسير، تأثير البيان بر ساير كتب علوم قرآنى پس از خود، روشهاى تفسيرى، روش تفسير آيت الله خوئى در تفسير سورهىِ حمد، تفسير سورهىِ حمد، محل نزول آن، فضيلت آن، تعداد آياتش، دربارهىِ آيهىِ «بسم الله»، اعراب «بسم الله»، دلايل جزء قرآن بودن «بسم الله»، نحوهىِ قرائت آيه، تحليل آيهىِ «ايّاك نعبد و ايّاك نستعين»، اعراب آيه، تحليل آيهىِ «اهدنا الصراط المستقيم» تا آخر، نحوهىِ قرائت، مفردات آيه،...."

‫كتاب اضواء على متشابهات القرآن نوعى كتاب تفسيرى است كه به تفسير آيات متشابه ومشكل قرآن پرداخته است. اين مشكلات ظاهرى آيات از نظر نحوى، بلاغى، علمى، فلسفى ويا بعضاً غرابت لفظى ويا تعارضات ظاهرى با آيات ديگر بوده است. نويسنده كتاب توضيحات خود را در قالب سؤال وجواب ريخته يعنى با بيان اشكال ظاهرى آيه در قالب سؤال در جواب خود به رفع آن اشكال مبادرت نموده است. در اين كتاب سؤالات به ترتيب نظم وتدوين قرآنى (يعنى از سوره حمد تا سوره ناس) مطرح شده كه اين مطلب باعث جامعيت وشمول خاصى براى كتاب شده است. به گونه‏اى كه كتابهايى كه تاكنون در مجازات، مشكلات ومبهمات قرآن نوشته شده‏اند كمتر از اين جامعيت برخوردارند. شيوه كار ما به اين صورت بوده كه ابتدا سؤال وجواب مؤلف كتاب را ترجمه كرده وسپس با مراجعه به تفاسير در مورد جواب سؤال مؤلف تحقيق نموده‏ايم كه بدين صورت يا جواب مؤلف تأييد شده ويا نقد ورد شده است ودر حالت سوم ممكن است وجوه وجوابهاى تفسيرى ديگرى بر نظر مؤلف افزوده شده باشد. البته در تكميل برخى سؤالات نقد وتتميمى را آورده‏ايم كه اين نقد يا با الهام از تفاسير ويا با توجه به قرائنى كه در آيات ديگر وروايات موجود مى‏باشد وبعضاً با اتكا به استدلالهاى عقلى است در قسمت نقد وتكميلى كه از خود افزوده‏ايم همواره جانب امكان واحتمال را گرفته‏ايم وبه صورت قطع آنرا نياورده‏ايم منابع اصلى ما در بررسى جوابها دو تفسير ارزشمند نمونه والميزان مى‏باشد همچنين در تتبع وجوه تفسيرى از نقلهاى موجود در دو تفسير »مجمع البيان« و»تبيان« بيشتر استفاده شده است. سعى شد در درجه اوّل از تفسير قرآن به قرآن نهايت استفاده شود وروايات پيامبر وائمه نيز در تحكيم وتأييد تفسير به كار رفته‏اند علاوه بر اصل ياد شده بر اصول زير نظر بوده است. 1) اصل عدم ترادف در قرآن. 2) اصل تضمين كه در عين ايجاز مشكلات تفسيرى فراوانى را حل مى‏كند. 3) اصل عدم پذيرش، رعايت فواصل در آيات به اين معنا كه خداوند تنها حفظ سجع وآهنگين بودن آيات را مد نظر نداشته است. 4) اصل عدم پذيرش، حروف زائد در قرآن زيرا هر حرفى در بيان معنى خاص خود است. آيات قرآنى با شماره سوره وآيه آورده شده‏اند براى ترجمه آيات از ترجمه آيت اللَّه ناصر مكارم شيرازى استفاده شده است. اشعارى نيز كه در متن جواب كتاب به عنوان سند آمده‏اند ترجمه شده‏اند. گرچه از محاسن كتاب جامعيت آن از اين نظر كه از همه جاى قرآن سؤالاتى مطرح شده به ميان آمد اما جرح واشكالى كه مى‏توان بر كتاب وارد كرد به قرار زير است. 1) وجود سؤالات تكرارى، 2) آوردن بعضاً سؤالاتى با درجه اهميّت كمتر كه مى‏توانست سؤالات مهمتر وارد شود، 3) عدم دقت ايشان در گزينش برخى نقلهاى تاريخى به طورى كه مى‏توانست نقلهاى قوى‏ترى را بياورد.

‫اين پژوهش، ترجمه بخشي از کتاب نقش ائمّه در اِحياي دين تأليف آيت الله سيدمرتضي عسکري به زبان اردو است، که به تبيين ابعادي از عظمت و شخصيت ائمه معصومين(، نقش آنان در ايجاد يک مکتب فکري صحيح در تفسير آموزه‌هاي اسلام و جلوگيري از وقوع انحراف هاي عقيدتي در جامعه مسلمانانِ عصر خويش مي‌پردازد. نويسنده به روشنگري‌هاي ائمّه( در زمينه نقد و ابطال اسرائيليات، به ويژه خرافاتي در زمينه توحيد که در آن ها خداوند متعال تجسيم و تشبيه شده، همّت گماشته و ورود اسرائيليات و خرافات در عصر خلفا به دين اسلام و آموزه‌هاي اسلامي را واکاوي کرده و نتيجه مي‌گيرد: اگر ائمّه( نبودند، اين خرافات و اسرائيليات به تدريج جاي معارف ناب اسلامي را مي‌گرفت و چيزي از حقيقت دين باقي نمي‌گذاشت؛ زيرا امامان توانسته‌اند آياتي را که در آن ها شبهه تجسيم و تشبيه وجود دارد، به خوبي تأويل کرده و عقايد مسلمانان را درباره جسم بودن و عضو داشتن خداوند تصحيح کنند. نويسنده در اين زمينه با اشاره به تلاش‌هاي ائمّه معصوم تا امام هشتم(، تفسيرهاي صحيح کلامي آنان از آيات مربوط به توحيد و خداشناسي، نبوّت، امامت، معاد و عدل الهي و معرفت اسما و صفات خداوند را تشريح کرده است. تفسير آياتي از قرآن کريم و تأويل آن ها توسّط ائمّه( مانندِ آيات مربوط به وجه الله، عين الله، يد الله، عرش و کرسي، و نيز آياتي که در آن ها توهّم وجود مکاني خاص براي خداوند است و با ذات حق تعالي سازگاري ندارد، يا موهم تشبيه و تجسيم براي خداي متعال است، و يا آيات در زمينه رؤيت خداوند در روز قيامت و بسياري ديگر از رواياتي که تفسير و تأويل صحيح مراتب و ابعاد مختلف توحيد توسّط ائمّه( و نيز مکتب فکري خلفا و اسرائيليات و خرافات وارد شده به دين اسلام در عصر آنان را که از مهم ترين مباحث اين نوشتار محسوب مي‌شود ارزيابي مي‌کند، و نقش اهل بيت( در اِحياي تفکر ناب ديني و جلوگيري از تحريف دين اسلام در آن ها تبيين مي‌کند.

‫معارف الهى وتعاليم انسانى نهج البلاغه، در مسير زمان زلالتر نموده وانسان جوياى حقيقت را جانى تازه مى‏بخشد. لزوم بهرمندى فراگير از معارف اين گنجينه ارزشمند از يكسو واوج ادبى وبلاغى آن از سوى ديگر، انديشه شرح نهج البلاغه وترجمه آن به زبانهاى ديگر را قوت بخشيده است. در فصل نخست اين نوشتار، به بررسى مبانى ترجمه پرداخته وبا استفاده از رهيافت‏هاى زبان شناختى وبررسى ساختارهاى متفاوت زبانها، الگوهاى ترجمه وويژگيهاى ترجمه مطلوب نمايانده شده است. نياز ترجمه‏ها ومترجمين به نقد ونقش نقدهاى سازنده در تكامل ترجمه ومبانى نقد وانواع آن از ديگر مباحث اين فصل مى‏باشد. در فصل دوم به معرفى ترجمه‏هاى فارسى نهج البلاغه پرداخته وسير تاريخى آن را نمايانده‏ايم. در اين فصل 31 ترجمه فارسى نهج البلاغه مورد بررسى اجمالى قرار گرفته است. در فصل سوم، لغزشگاههاى مترجمان در حيطه 80 خطبه اوّل نهج البلاغه برجسته شده وبا بررسى ‏هاى لغوى، بلاغى، تاريخى وحديثى، درصدد ارائه ترجمه‏اى مطلوب از اين فرازها برآمده‏ايم.

‫موضوع اين اثر اعراب القرآن در مجموعه عكسى از يك نسخه خطى است كه تمام سورههاى قرآن را شامل مىشود، ولى در مواردى، به ساير موضوعات علوم قرآنى مثل: تفسير، لغت، غريبالقرآن، قرائت نكات بلاغى، اشتقاق و ساير موضوعات ديگر كه به نوعى در ارتباط با علوم قرآنى، مىپردازد. در اين اثر، مصنف سعى كرده است تمام نكات صرفى و ظرايف ادبى و تفسيرى و موارد ديگر را كه در علم اعراب القرآن مهم به نظر مىرسد، مطرح سازد كه اين امر در نوع خود كمنظير است. با توجه به قرائن به دست آمده از متن نسخه مشخص مىشود كه مصنف حداقل در قرن ششم هجرى يا فراتر از آن مىزيسته است. از آنجه كه متن نسخه از نظم و هماهنگى دستورى و نيز موضوعات برخوردار نبود، لازم بود كه دستهبندى و مرتب شود و شيوهاى جديد در كتابت آن اعمال گردد. اهداف اين پاياننامه عبارتند از: 1) ارائه اثرى جامع و در عين حال موجز و مختصر در زمينه اعراب القرآن. 2) تجزيه و تركيب عبارات قرآن از جنبههاى علمى و عملى و بيان نكات ظريف و لطايف در اسلوب بيانى قرآن.

‫كتاب «العمدة» كه به سعى و تلاش يحيى بن حسن، نويسندهىِ قرن ششم هجرى تأليف گرديده، گردآورى تعدادى از مناقب و فضايل مولاى متقيان على(ع) از كتب مهم اهل تسنن است. جلد اول اين كتاب كه موضوع پاياننامه ترجمهىِ آن است، مشتمل بر 27 فصل و 352 روايت است. از جمله مناقب آن حضرت كه در اين كتاب آورده شده مىتوان به حديث شريف غدير، منزلت، رايت و احاديث ديگر اشاره كرد. وى هم چنين آياتى را كه در شأن اميرالمؤمنين نازل شده، آوردهاست كه مىتوان از آيهىِ تطهير، مباهله و آيهىِ نجوى و نظاير آن نام برد. مؤلف كوشيدهاست كه ولايت على(ع) را از طريق منابع سنى و با ارائهىِ دلايل آيات و روايات اثبات كند. آيهىِ شريفهىِ 33 سورهىِ احزاب، معناى آيهىِ شريفهىِ 23 شورى، تفسير آيهىِ شريفهىِ 55 سورهىِ مائده و آيهىِ 12 سورهىِ مجادله و آيهىِ 61 سورهىِ آلعمران وآيهىِ 199 سورهىِ توبه.

---

‫در اين پاياننامه قسمت مقدمه و بخش اصول قرائات كتاب شاطبيه ترجمه و شرح شده است. نام شاطبيه حرز الامانى و وجه التهانى اثر ابوالقاسم بن فيره شاطبى است. شاطبى در اين كتاب اثر ابو عمرو دانى را به نام التيسر به نظم درآورده است. در مقدمه از منزلت قرآن، صفات قارى، قراء و راويان و پارهاى از مطالب اخلاقى و اعتقادى آمده است و بخش اصول شامل اين موضوعات است: استعاذه، شيوههاى قراء درباره كيفيت ورود به سوره از سورهاى ديگر، فاتحة الكتاب، اشباع هاء كنايه و عدم اشباع، مسائل ميم جمع، مذهب ابو عمرو درباره ادغام كبير، تسهيل و...

‫در اين پاياننامه صفحات 1994ـ342 اعجاز القرآن باقلانى ترجمه شدهاست. موضوعات مورد بحث عبارت است: خطبههاىِ رسول اكرم و على(ع) و خلفا و مقايسهىِ آنها با قرآن، اشعار مشهور جاهلى مثل امرءالقيس و مقارنهىِ آنها با قرآن.