جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حاشيه اي است با عناوين «قوله-قوله» بر شرح اصفهاني بر تجريد الاعتقاد، محشي از فضلاي اماميه است. در منابع از اين حاشيه اطلاعي بدست نيامد. (حافظيان، ابوالفضل) [شورا 44/87]

تا قسمتي از امور عامه . كتابي كه در كار معرفي آن هستيم (بطوري كه در نسخه نوشته شده) از مولا محمد مسيحا فسايي است و به نظر مي رسد كه از تأليفات مسيحاي فسايي صاحب حاشيه بر حاشيه خفري است، زيرا تا آنجا كه نگارنده تتبع كرده براي آن ديگران، در فلسفه تأليفي ياد نشده است . «عبدالحسين حائري» آغاز كتاب: قال الشارح اي علي آله و اصحابه الموصوفون اعلم ان موصوف الاكرام اما متعدد فيتعين كونه محذوفا و كون اسم التفضيل المضاف بالمعني الاول الذي لا يعتبر فيه المطالبته و اما مفرد فاما متناول للمتعدد فيتعين كونه محذوفا ... نظرا الي انه ترد علي جعل الموصوف معينا ان استحقاق الصلوة بعد النبي لا ينحصر في واحد مع انه مخالف شريعة المصنفين ... و اما ... الباقيان فهما مستنبطان مما ذكره السيد الشريف انجام كتاب: ثم اعلم ان ما نقله المحشي في تلك المبحث عن حاشية المطالع و جعل هذا الكلام اشارة اليه فالظاهر انه غير واقع موقعه بل الظاهر من هذا الكلام ... ان العلوم المدونه قد يوجد في الذهن بكنهها الذي هو التصديق بجميع مسايلها ... و لا التفات في هذا الكلام الي ان الاول وجود ذهني لها بنفسها و الثاني وجود لها بصورتها و ان امكن تطبيقه علي ذلك المرام بتكلف فتدبر [كتابخانه مجلس شورا 5/99-103؛ اعيان الشيعه 45/344؛ تاريخ حزين چاپ سوم 33-34؛ تذكره حزين چاپ 2/13؛ نجوم السماء‌ 195-201؛ ريحانة الادب 4/27؛ سخن سرايان فارس 4/1018-1022؛ فهرست دانشگاه 4/5و 3/133؛ ذريعه 1/109؛ فرهنگ سخنوران : معني فسايي ؛ تذكره نصرآبادي ص 174 ؛ سفينه خوشگو و شمع انجمن ؛ علامه طباطبايي 2/146؛ كتابشناسي تجريد الاعتقاد ص 120؛ معجم التراث الكلامي 3/15 ؛ دانشگاه تهران 8/578 ؛ مركزمطالعات و تحقيقات اسلامي 2/276 ؛ مرعشي 2/216 و 13/266 ؛ كتابخانه مدرسه آخوند ص 1510 ؛ اهدائي به آستان قدس ص103؛ رايانه آستان قدس؛]

اين كتاب ازآغاز علم كلام است تا امامت، وحاشيه اي است از دانشمندي شيعي بر متني گمنام [فهرست سپهسالار 4/259]

مؤلف: احتمالاً نواب قوام الدين خان(-1139ق). رساله استدلالي است در رد مباني عامه بر تعيين خلافت پيامبر (ص) و اثبات خلافت بلافصل اميرالمؤمنين (ع). عنوان دقيق رساله در منابع موجود به دست نيامد و نسخه خطي ديگري نيز از آن مشاهده نشد. [اهدائي رهبر 4-1]

كتاب حاضر شرح تجريد العقائد «خواجه نصيرالدين طوسي» با عناوين (قال رحمه الله -أقول)است، و در آن از شرح هاي ديگر «تجريد العقائد» همچون شرح «لاهيجي» و ديگران سود جسته است . اين نسخه مشتمل بر فصل نخست كتاب، تا مسأله 19 مي باشد و مباحث، ناتمام مانده است . مؤلف در ديباچه درباره انگيزه تأليف اين كتاب مي نويسد :«متأسفانه كتاب مزبور تا كنون به لغت پارسي، هيچ شرح نشده، به عربي هم كه لسان علمي عالم اسلامي است، شرح شده نه بطوري كه هر كس بتواند استفاده از آن بنمايد، مگر اوحدي فضلا.. اينجانب واقعاً رشكم آيد كه جامعه پارسي زبان از اين فيض و فضيلت عظمي محروم و مهجور و از چنين نعمت بزرگي، بي بهره و دور مانده باشد و نگارنده تا كنون گر چه هر چه با خون جگر نوشته اند بدبختانه همه در زاويه خمود خامد مانده و منتشر نشده تا مورد استفاده عمومي بوده باشد .. اينست كه پس از تروي و تفأل بحكم استخاره از مبدء غيب الغيوب دامن همت به كمر زده فقط و باز هم فقط به «مقصد قربت » تصميم گرفتم كه كتاب نامبرده [تجريد العقائد] را براي هموطنان خود به فارسي سهل و ساده شرح و تفسير نمايم ( سيد محمود مرعشي ) آغاز كتاب: الحمدلله الذي لا يوصف ذاته و لا يكنه صفاته و هو بالأفق الأعلي و في الظهور اسني و اجلي .. و بعد البته نزد هر دانشمند .. قال قدس سره اما بعد حمد واجب الوجود .. اقول چون غرض اسني و اصلي و مطلوب [مرعشي 31/116؛معجم المؤلفين 9/81]

گمان مي رود اين حاشيه از سنان الدين يوسف معروف به سنبل سنان متوفي 936 هـ.ق. باشد بر حاشيه ميرسيد شريف جرجاني متوفي 810 هـ.ق. بر شرح ملاعلي قوشچي متوفي 879 هـ.ق. بر تجريد العقائد خواجه نصيرالدين طوسي متوفي 672 هـ.ق. در پشت صفحه اول اين رساله آمده :«حاشيه قديم بر شرح تجريد دواني» (فاضل) از قراين مي توان احتمال داد كه محشي، سنان الدين يوسف معروف به عجم سنان يا سنبل سنان، باشد . وي از اكابر عرفا و مشايخ طريقت قرن دهم هجري و واضح طريقت سنبليه از طرائق صوفيه بوده و در تفسير نيز دستي داشته و در سال 936 ق . درگذشته است . «اردلان» او اين حاشيه را در رد حاشيه محمد بن ابراهيم مشهور به خطيب زاده (901ق) تاليف نمود. آغاز كتاب: بسمله قوله فافتقر تفصيل لقوله و سلک آه و لم يتعرض لعدم ذکر الموصوف علته اکتفاء بما سبق و يحتمل ان يکون ... انجام كتاب: فقد صرح بخلافه في مباحث الوحدة والکثره و لايفعل بل يکفي به ههنا. الحمدلله علي التمام والصلوة علي نبيه و آله الکرام و اصحابه العظام [کتابخانه جامع گوهرشاد 3/1327 ؛ فهرست آستان قدس 1/78]