جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اين اثر روايات مختلف مرتبط با مرگ، بهشت، جهنم، فتنه‌ها، جنگ‌ها و آخرالزمان را گردآورى كرده است. مولف كتاب را با نام خدا و ذكر نام و نسب خود و آياتى از سوره طه كه مرتبط با موضوع كتاب است، آغاز مى‌كند.

ازشگردهای فرقه های انحرافی، بهره گیری از روایات، در جهت تثبیت اغراض فرقه ای است. ابوالفضل گلپایگانی، مبلغ بهائیت در کتاب «فرائد»، در بیان روایات مبشر ظهور «باب»، به روایتی از أم هانی تمسک می کند و این روایت را که بر تعبیر «مولود فی آخر الزمان» در حق حضرت مهدی (عج) مشتمل است؛ بر ادعای سید علی محمد شیرازی، ملقب به «باب» قابل تطبیق دانسته و آن را از اشارات ظهور و آیتی بر حقانیت ادعای وی شمرده است. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی ادعای مذکور پرداخته شده است. با تحلیل سندی و محتوایی این روایت و در نظر گرفتن دو روایات دیگر از أم هانی که همگی مشابه و در ذیل آیه 15 و 16 سوره تکویر وارد شده است؛ و با در نظر گرفتن معنای تعبیر «آخرالزمان»؛ این نکته حاصل شد که این روایت بر حضرت حجت (عج) قابل تطبیق است؛ در غیر این صورت، در تعارض با دو روایت دیگر فاقد ارزش استناد علمی خواهد بود.

«امید»، از مسائل مهم و اساسی در عرصه فرد و اجتماع است و برای بسیاری از مسائل اجتماعی نقشی محوری دارد؛ و محرک ذاتی و اصلی زندگی و عامل پویایی روان انسان است. بدیهی است، موضوع امید در ادیان، مخصوصا ادیان ابراهیمی که داعیه اصلاح فرد و اجتماع را دارند، به نحو ویژه ای مطرح گردد، این امید در ادیان ابراهیمی در سه مقوله اصلی: امید به آینده، امید به آخرالزمان، و امید به آمدن منجی، قابل دسته بندی است. به عبارت دیگر، آموزه های دینی مرتبط با موضوع امید در ادیان ابراهیمی در جهت ایجاد امید در این سه محور می باشد:1. امید به آینده: این آموزه ها در صدد ایجاد روحیه امید به آینده و عدم یاس از وضعیت موجود است.2. امید به آخرالزمان: این دوره میعادگاه امید بشر و از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در بخش اول آن، تاریکی و خطر و آسیب و در بخش دوم، سراسر نور و زیبایی و عدالت است.3. امید به آمدن منجی: این امید، بر آمدن فردی الاهی از نسل پاکان منطبق و متصور می گردد و نسبت به دو امید قبل از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چون از طرفی مکمل مقوله امید است و از طرفی مهم ترین مصداق برای امید به آینده و آخرالزمان می باشد. امید به منجی است که پویایی و نشاط و معنابخشی در جامعه ایجاد می شود و پناهگاهی معنوی برای مردم و زمینه ساز رشد و تعالی بشر و محرکی برای نبرد با ظلم و ستم و انقلاب می گردد و تسکین دهنده ای قوی برای مصائب و مشکلات می باشد و طبعا از عوامل مهم انسجام اجتماعی به شمار می رود.بدیهی است هر کدام از ادیان که تصور واضح تری نسبت به امید و منجی ارائه کند، در رسیدن به کارکردهای فردی و اجتماعی موعود باوری، توفیق بیش تری (هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی) می یابد. در این بین، مذهب شیعه، نسبت به مقوله امید نگرشی خاص و ویژه ارائه می کند که از همه ادیان و مذاهب متمایز است. این امید به آینده و آخرالزمان و منجی، در نگرش شیعی، در بسیاری از مسائل فردی و اجتماعی نقش محوری و کلیدی به خود گرفته است.

«آرماگدون» که در اصل هارمجیدون است واژهای عبری است که از دو بخش «هار» به معنای تپّه و محل مرتفع و «مجیدو» به معنای اشراف و شریفان تشکیل شده است؛ بنابراین معنای عبری «آرماگدون» تپّه شریفان است. «آرماگدون» نام نبردی است که به باور مسیحیان صهیونیست در آخرالزمان در منطقه ای به نام «مجدو» رخ خواهد داد و طی آن، نیروهای مسیح و ضدّ مسیح که نماد حق و باطلاند، باهم میآویزند و سرانجام آن، پیروزی نیروهای مسیح خواهد بود. از سوی دیگر منابع تاریخی اسلام نیز از نبردی خانمان سوز به نام «قرقیسیا» خبر دادهاند که در منطقه ای به همین نام اتّفاق میافتد. بهیقین ایجاد ارتباط و همانندی میان دو حادثه مذکور ناشی از سیاستهای خصمانه یهود با اسلام و نوعی تفکّر صهیونیستی و باورنمایی مذهبی است که سعی دارد سراسر جهان را با دود و آتش دمساز کند و از این رهگذر به اهداف شوم خود نائل گردد. این پژوهش بر تفاوت ماهوی حوادث یادشده با یکدیگر تأکید داشته و آنرا با دلایلی چون یکسان نبودن منطقه جغرافیایی، ناهمگونی در شخص موعود منتظَر و دشمنان او، تفاوت علّتِ پیدایش آنها، خرافی بودن آرماگدون و مبنا داری قرقیسیا به اثبات رسانده است. محورهای اصلی این پژوهش عبارتاند از: آرماگدون، معنای اصطلاحی و منطقه جغرافیایی؛ آرماگدون، نبردی هسته ای؛ آرماگدون و مبلّغان انجیلی؛ آرماگدون و دولتمردان امریکا؛ نبرد قرقیسیا، دلایل یکسان نبودن آرماگدون و قرقیسیا شامل یکسان نبودن در منطقه جغرافیایی، اختلاف در شخص موعود منتظَر، اختلاف در تعیین مصداق دشمنان موعود، اختلاف در علّت پیدایش، آرماگدون و مبنا داری قرقیسیا.

شوق آگاهی از سرنوشت، در سرشت آدمی نهاده شده است. با نگرشی کوتاه به تاریخ زندگی بشر درمییابیم یکی از دغدغه های همیشگی انسان، چگونگی فرارسیدن پایان این جهان و حیات پس از مرگ بوده است. برای مباحثی پیرامون آمدن موعود، جاودانگی روح، پایان این جهان و فرارسیدن جهان دیگر، واژة «اسکاتولوژی»1 به کار میرود. این واژه به معنای شناخت آخرالزمان و آخرت، از کلمة «اسکاتوس» یونانی به معنای «آخر» یا «بعد» گرفته شده است. سه دین ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام، از نزدیک بودن آخرالزمان و آخرت سخن گفته اند. جمعی از یهودیان و همه مسیحیان، این دو دوره را به گونه ای بر هم منطبق میدانند؛ اما جمعی دیگر از یهودیان و همة مسلمانان، آخرالزمان و آخرت و یا به عبارتی، عصر ظهور و روز قیامت را دو دورة جدا از هم میدانند.

اندیشه معاد در آیین یهود دارای تعابیر متعددی است. برخی از این تعابیر، برخاسته از اندیشه حلول گرایی و برتری قوم یهود است که ثواب به قوم برتر و عقاب به اقوام ستمگر مربوط است. دسته دیگری، بدون در نظر گرفتن مسئله قومیت، پاداش و عقاب را فردی می دانند. آنچه مسلم است، عقاید مختلف پیرامون معاد، دین یهود را با سؤالاتی مواجه کرده است؛ اینکه چگونه فرد یهودی با وجود مسئله برگزیدگی و قومیت برتر، به دلیل ظلم ها و خطاهایش عذاب می شود؟ اگر عذاب مربوط به اقوام ستمگر نسبت به یهود باشد، ضمانت اجرایی شریعت و احکام الهی که در عهد قدیم مطرح شده، مورد سؤال قرار می گیرد. این پژوهش به طرح دیدگاه های متفاوت یهود، پیرامون معاد و بررسی آن در آموزه های قرآن می پردازد. حاصل آنکه، اندیشه قوم گرایی یهود در مسئله معاد و سردرگمی در عمل به آموزه های دینی، ازجمله زهد و تقوا، ساختار بنیادی احکام اجتماعی، نظیر قصاص را در این دین دچار ابهام می کند؛ زیرا از نظر یهودیان، تنها قوم یهود، رستگاری را برای افراد رقم می زنند. درحالی که بر اساس تعالیم قرآن، «هر کس در گرو اعمال و دستاوردهای خویش است» (مدثر: 38).

«الملاحم و الفتن» یا «التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن» اثر ابوالقاسم علی بن موسی بن طاووس، مشهور به سید بن طاووس است. کتاب‌ های ملاحم و فتن دسته‌ ای از منابع حدیثی است که به اوضاع آخرالزمان و ظهور امام عصر می‌ پردازد. البته این مبحث در میان شیعه غالبا با عنوان ملاحم و در میان اهل سنت بیشتر با عنوان فتن تعبیر شده و هر دو فرقه کتاب‌ های خود را به همین نام ها خوانده‌ اند. سید بن طاووس (م ۶۶۴) عالم شیعی با استفاده از کتاب‌ های فتن اهل سنت کتاب «التشریف بالمنن» معروف به «الملاحم و الفتن» را جمع آوری کرده است. موضوع این کتاب بر خلاف چیزی که درباره آن معروف شده می‌ باشد. مطالب کتاب اساسا ربطی به بحث مهدویت ندارند و بسیاری از احادیثی که به بحث مهدویت ارتباط دارند یا ندارند، از پیامبر و امامان صادر نشده‌ اند و از این رو، ارزش چندانی نمی‌توان برای آن‌ ها قایل شد. ابن طاووس این کتاب را در چهار بخش ترتیب داده است که سه بخش نخست آن نقل قول‌ ها و ذکر روایاتی از سه کتاب در مورد ملاحم و فتن و مهدویت و آخرالزمان شناسی و بخش چهارم نیز به مثابه کشکولی است که در آن از کتب مختلف (عمدتا شیعی)، مطالبی را در حوزه‌ های گوناگون، از جمله درباره ملاحم و فتن و آخرالزمان شناسی، آورده است.

آیاتی از قرآن کریم، از بقای یهود تا قیامت حکایت دارند. در عین حال، آیه 159 سوره مبارکه نساء طبق تفسیر مرجح، ناظر به پایان عمر یهود در دوران رجعت عیسی (ع) است. برای رفع اختلافی که در بدو امر میان این دو مطلب به نظر می رسد، دو توجیه می توان مطرح نمود، نخست آن که بقای یهود بعد از رجعت حضرت عیسی (ع) بقایی غیررسمی و منافقانه تلقی گردد که تا قیامت ادامه می یابد و دوم آن که با توجه به قرائن قرآنی و روایی که درباره قرب رجعت عیسی (ع) با وقوع قیامت موجود است، چنین تلقی گردد که در آیات دسته اول، بقای یهود تا دوران رجعت عیسی (ع) تسامحا بقای ایشان تا قیامت مطرح شده است. با توجه به برخی قرائن، توجیه نخست قوی تر به نظر می رسد، هرچند می توان ترکیبی از دو توجیه را نیز محتمل دانست.