جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫اجتهاد و تقليد، همواره عاملي براي حضور جدي و فراگير دين اسلام در ميان مردم بوده است، اما تفسيرهاي نادرست و نظرات غيرمنصفانه درباره اين مسأله، زمينه شکل‌گيري برخي از شبهات را فراهم مي‌آورد، که رساله حاضر کوشيده است تا در قالب تبيين ضرورت اجتهاد و ابعاد گوناگون آن پاسخي علمي به شبهات مذکور ارائه نمايد. اجتهاد به‌معناي استنباط حکم شرعي از منابع معتبر است، و در واقع راهي براي به‌دست آوردن حجت شرعي براي مکلف مي‌باشد. در همه اعصار، ميان اصحاب ائمه‌( و پس از آن، ميان فقهاي شيعه رايج بوده که با فهم ظواهر کتاب و سنت، حکم الهي را استنباط و استخراج نموده و به وظيفه خود عمل نمايند. حتي شواهدي بر وجود اجتهاد و استنباط در عصر نبوي هم دلالت دارد. بزرگان شيعه معتقدند که خود حضرات معصومين‌( روش درست اجتهاد را به اصحاب تعليم داده و آنان را براي دادن فتوا در بين مردم تشويق مي‌کردند. اساس اجتهاد در فقه اهل بيت‌( با تکيه بر قرآن، سنت، عقل و اجماع، شکل مي‌گيرد؛ پس فتواي فقيه و مجتهد، تا زماني که در چهارچوب اين منابع باشد معتبر است. شخص مجتهد نيز بايد به علومي مانند ادبيات عرب، تفسير قرآن، اصول فقه و رجال تسلط و آشنايي کامل داشته باشد. بر اساس دلايل آشکاري مانند جامعيت، جهان شمولي و جاودانگي دين اسلام، ختم نبوت، و کلي بودن احکام، که ضرورت اجتهاد را آشکار مي‌سازد، شيعيان هيچ‌گاه باب اجتهاد را مسدود ندانسته‌اند، و فقه شيعه همواره پاسخ‌گوي مسائل تازه بوده است. مسأله تقليد هم در زندگي مسلمانان به اندازه اجتهاد، داراي اهميت است؛ زيرا فقيه از راه اجتهاد، حکم خدا را جستجو مي‌کند و ديگران از راه تقليد به اين حکم، دست مي‌يابند. تقليد را مي‌توان مراجعه به متخصص دين و آگاه به حکم الهي دانست، و اين چيزي است که هم عقل تأييد مي‌کند و هم شرع آن را توصيه کرده است.

به موازات ضرورت حکومت، این پرسش اساسى مطرح است که مشروعیت‏حاکم از سوى چه منبعى اعطا مى‏شود؟ آیا دین در زمینه‏هاى سیاسى و حکومتى، ارائه دهنده دیدگاه قابل اطمینانى است؟ در مقابل این پرسش برخى با استدلال به آیات، روایات، عقل و دلایل کلامى دیگر در صدد تفکیک و جداسازى دین از سیاست‏برآمده‏اند . این مقاله درصدد است‏با ارائه دقیق از دیدگاه قائلین به جدایى دین از سیاست، به نقد استدلالهاى آنها بپردازد، سپس دلیلهاى کاملى، اگر چه به اختصار، در زمینه عجین بودن اسلام، با سیاست ارائه دهد، که این اندیشه با اثبات ولایت مطلق پیامبر (ص) و امامان (ع) و سیر در تاریخ مبارزات رسولان الهى ثابت‏خواهد شد . بنابراین با نقد دقیق ادله برخى از طرفداران نظریه جدایى دین از سیاست، به این نتیجه نائل مى‏شویم که جدایى دین از سیاست از دیدگاه عقل و شرع ممکن نیست، چه این که دین کامل و جریان آن در جامعه بدون حکومتى که از سوى دین ترویج‏شده باشد ناممکن است .