جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در عصر حاضر تقریب مذاهب اسلامی و وحدت آنها، آرمانی بلند و امیدی دیرینه است که گذشته از دلایل عقلی، ادله نقلی فراوانی نیز لزوم آن را روشن می سازند. در این راستا وظیفه مسلمانان آن است که با اتخاذ تدابیر لازم و راهکارهای عملی، تقریب مذاهب را در پیکره دنیای اسلام حیاتی مجدد بخشند، تا ضمن بازیابی اقتدار گذشته، مجالی را برای تاخت و تاز نهادهای سیاسی، اقتصادی و فرهنگی غرب باقی نگذارند. این نوشتار هم در راستای تحقق همین اهداف والا و به پیروی از منویات و نظرات بزرگان دین در جهت رفع موانع و مشکلات فراروی مسلمانان تهیه و تنظیم شده است و به واقعیتی می پردازد که جهان اسلام با آن روبه رو است. در این مقاله سعی شده است راهکارهای عملی و صحیح برای تقریب مذاهب اسلامی در عرصه های ملی و فراملی در بین آحاد مسلمانان به منظور حفظ مصالح مسلمانان و پیشرفت امور عامه اسلامی و تحقق وحدت و انسجام اسلامی به مخاطبان ارائه گردد.

فقه مقارن از جمله دانشهای ارزشمند و اساسی فقهی است که در اجتهاد نقش عظیمی دارد، به گونه ای که اجتهاد بدون آن ناقص است. سیر تاریخی این علم گویای آن است که فقیهان سنی و شیعه بدان اهتمام فراوانی داشته و دارند و کتابهای مهمی در این زمینه از ناحیه آنان تدوین شده است. در این مقاله موضوعاتی در محور این دانش از قبیل: تعریف فقه مقارن، تاریخچه فقه مقارن، اهمیت فقه مقارن و ضرورت آن، فواید فقه مقارن، و منابع فقه مقارن مورد بحث واقع شده است. غرض اصلی نگارنده این مقاله آن است که اثبات شود یکی از برترین راهکارهای تقریب و وحدت واقعی مسلمانان و فقیهان مذاهب اسلامی، گسترش این دانش در مراکز پژوهشی فقهی است. در ضمن در این تحقیقات معلوم می گردد که موارد اشتراک بین مذاهب اسلامی بسیار بیشتر از مقداری است که تاکنون تصور شده است.

آگاهی از تهدیدها، چالشها، امکانات و فرصتها از ملزومات امت به حساب می آید. تهدیدها و چالشها باعث می شود که آحاد و اقشار امت ضرورت وحدت را بیشتر لمس نموده و گامهای عملی آن را با علاقه مندی تمام بردارند. همچنین آگاهی از فرصتها و امکانات، میزان توانمندی و توان مبارزه را تقویت نموده، زمینه را برای آمادگی لازم فراهم می سازد. با توجه به این دو عنصر ارزنده در تشکیل وحدت، قصد بر آن شد تحلیلی پیرامون تهدیدها و فرصتها جهت ایجاد هرچه بیشتر حس پیوستگی و هم گرایی ارائه گردد. اینک پس از سعی و تلاش فراوان و مطالعه منابع متعدد، فهرستی از تهدیدها و فرصتها تهیه نموده و تقدیم خوانندگان محترم می گردد.

آنچه امروزه هیچ انسان مطلع و هوشمندی نمی تواند آن را انکار کند، آن است که اکنون اسلام از حاشیه معادلات اجتماعی و سیاسی خارج شده و در مرکز عناصر تعیین کننده حوادث عالم، جایگاهی برجسته و نمایان یافته است و نگاه تازه ای را در عرصه زندگی، سیاست، حکومت و تحولات اجتماعی عرضه می کند. این در دنیای کنونی که پس از شکست کمونسیم و لیبرالیسم، دچار خلأ عمیق فکری و نظری است پدیده ای مهم و پرمعنی به شمار می رود.

مولوی محمد اسحاق مدنی از شخصیت های تقریبی و شناخته شده اهل سنت و از اساتید حوزه و دانشگاه می باشند. از جمله سوابق اجرایی ایشان عضویت در مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری می باشد. ایشان مشاور رئیس جمهوری در امور اهل سنت، رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، رئیس شورای افتای اهل سنت بعثه مقام معظم رهبری و مدیر گروه فقه و حقوق حنفی دانشگاه مذاهب اسلامی می باشند.

ارتداد یکی از مباحث فقه سیاسی اسلام است که از اهمیت زیادی برخوردار است و آیات و روایات زیادی به آن اشاره دارند. از آنجا که در فقه اسلام احکام و مجازاتهای خاصی برای ارتداد بیان شده، بنابراین طرح این موضوع که ارتداد چیست و شرایط و موجبات آن کدام اند، حائز اهمیت است.همه مذاهب اسلامی، ارتداد را جزء جرمهای موجب مجازات دانسته اند، اما برخی از مذاهب فقهی اسلامی ارتداد را جزء حدود برشمرده اند و برخی هم واژه تعزیر را برای آن مناسب دانسته اند، از آن میان بسیاری از فقهای شیعه هنگامی که از حدود نام برده اند، جرمهایی همچون زنا، قذف، شرب خمر، سرقت و محاربه را به طور صریح تحت عنوان حد ذکر نموده اند و برخی از جرمهای دیگر از قبیل ارتداد را تحت عناوین دیگری از قبیل «کیفرهای گوناگون» یا «خاتمه در کیفرهای دیگر» مورد بحث قرار داده اند. برخی از فقها هم تحت عنوان تعزیرات از ارتداد سخن به میان آورده اند، چنان که امام خمینی(ره) پس از حدود، زیر عنوان «خاتمه فی سایر العقوبات»، از جرم ارتداد و برخی جرمهای دیگر بحث نموده است. در میان مذاهب چهارگانه اهل تسنن، شافعیه و مالکیه ارتداد را از جرایم موجب حد دانسته و حنابله و حنیفه آن را از جرایم موجب تعزیر به حساب آورده اند.

حضرت علی تنها مولود کعبه و پرورش یافته دامان پیامبر بود. او به گونه ای رشد یافته بود که آمادگی مکتبی لازم جهت راهنمایی امت بعد از پیامبر را داشته باشد. اما با وجود همه آمادگی ها و سفارش های پیامبر برای جانشینی حضرت علی بعضی دسیسه ها و توطئه ها باعث شد که امام از حق خود دور شده و جامعه مسیر انحرافی در پیش گیرد؛ به گونه ای که بعد از بیست و پنج سال که خلافت اسلام به جایگاه اصلی خود بازگشت آن چنان انحرافاتی در جامعه اسلامی ایجاد شده بود که وضعیت جامعه به روزی بازگشته بود که پیامبر مبعوث شده بود. با وجود آن که عده ای بی شرمانه حق را پایمال کردند و دست امام را از خلافت کوتاه کردند، اما ایشان هرگز از مسیر صحیح خود خارج نشد و جز راه حق نپوئید و باوجود ظلمی که خلفا در حق ایشان کردند که درواقع آغاز ظلم های بی شمار تاریخ علیه اهل بیت و معصومین بوده است، ایشان آن ها را از راهنمایی ها و ارشادهای خود محروم نکرد و هر جا لازم بود خلفا را راهنمایی می کرد که موارد بی شماری از این ارشادها در تاریخ ثبت است. امام علی کسی بود که اساس اسلام را درنظر می گرفت و هرگز راضی نبود برای رسیدن به خلافت، اسلام و مسلمین را قربانی کند. و حکومت بر مردم را فقط برای اجرای عدل و احکام اسلام می خواست و درغیر این صورت هرگز آرزوی حکومت بر مردم را نداشت. برای همین هم زمانی که مردم برای بیعت به در خانه ایشان هجوم آوردند از قبول حکومت امتناع می کرد و جز با اصرار فراوان مردم حکومت را نپذیرفت. حضرت زمانی که به خلافت رسید تا آن جا که می توانست تلاش کرد تا انحرافات و بدعت های جامعه را اصلاح کند و انقلابهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی زیادی برای اصلاح جامعه اسلامی انجام داد. حکومت عدل امام علی آغاز دشمنی ها و فتنه ها از سوی زیاده خواهان بود. به طوری که ایشان بیشتر مدت حکومت پنج ساله خود را در جنگ با ناکثین و قاسطین و مارقین بود. سرانجام حضرت علی بعد از جنگ با مارقین در شب بیست و یکم ماه رمضان سال چهلم هجری به دست یکی از افراد مارقین به شهادت رسید. شخصیت والایی چون حضرت علی بالاتر از آن است که ابن ابی الحدید معتزلی یا احمدبن حنبل و یا جرج جرداق مسیحی او را تمجید کنند، پس همان بس که پیامبر اسلام خود در بیانات بی شماری به توصیف چهره واقعی و ذکر فضایل او پرداخته است. اما آنچه در این تحقیق سعی شده بیشتر مورد بررسی قرار گیرد ، فعالیتهای مختلف سیاسی ، قضایی و علمی امام علی در دوران خلفای سه گانه و خط بطلان کشیدن بر این قضیه که امام در طول این مدت دوری از حکومت خانه نشین بودند و هیچ دخالتی در سرنوشت جامعه اسلامی و مسلمانان نداشتند . بلکه برعکس اثبات این موضوع که حکومت در طول این بیست و پنج سال از نظر علمی و سیاسی و قضایی دست نیاز به سوی امام دراز کرده بود ، به طوری که جملاتی مثل لولا علی لهلک عمر از جملات معروفی بود که در آن دوران بسیار شنیده می شد . به هر حال مهم آن است که در مدت بیست و پنج سال خلافت خلفای سه گانه ، مرجع و ملجأ واقعی مسلمانان وجود مقدس حضرت علی بود و روش و منش ایشان ، فصل الخطاب و معیار سنجش حق و باطل بود ، اگر چه ایشان ظاهراً بر مسند خلافت نبودند . لازم به ذکر است که نوع این تحقیق بنیادی بوده و مطالب به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است .

بدون تردید نام گذاری سال 1392ش توسط مقام معظم رهبری به «حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی» معطوف به شرایط و تحولات سیاسی اقتصادی کشور در این سال است. طرح حماسه اقتصادی نشان دهنده اهمیت اقتصاد در کنار سیاست در تفکر راهبردی ایشان است. ایشان با اذعان به سختیهای اقتصادی که در سال 1391ش بر ملت ایران بار شد، با این نام گذاری ضرورت توجه به اقتصاد را در برهه حساس کنونی یادآور شد. هرچند سالهای قبل نیز محور شعارهای ایشان اقتصاد بوده است. انقلاب ما امروز در نقطه عطفی از تاریخ سی و چند ساله اش واقع شده و برای رسیدن به سعادتی که ایران به عنوان ام القرای جهان اسلام مدعی پرچم داری آن است، گام اول رسیدن به خود کفایی و عدم وابستگی به سران استکبار است. تردیدی در این نیست که با تکیه بر مبانی اقتصادی اسلام و عمل به رهنمودهای مقام معظم رهبری که تبیین کننده نظام اقتصادی اسلام است، همه موانع ایجاد شده پیش روی توسعه اقتصادی رفع خواهد شد و شاهد خلق حماسه اقتصادی توسط دولت و ملت خواهیم بود.

عنصر «اجتهاد» در فقه، خصیصه ای است همچون سایر خصایص اسلام که جلوه منحصر به فردی به آن بخشیده است. «اجتهاد» موتور محرکی است که توانسته است شریعت اسلام را همگام با زمان و مکان، مشکلات و معضلات، نیازها، سوالات و شبهات به پیش ببرد.وجود مجتهدان و ضرورت اجتهاد در هر عصر و زمانی مورد تأکید فراوان دین بوده و در مواجه با مشکلات جز با احیای اجتهاد نمی توان شریعت اسلام را در بستر زمان و مکان به حرکت در آورد.اجتهاد، به شریعت باروری و حاصلخیزی عطا می کند و به آن برای رهبری زمام امور زندگی، در جهت اهداف و مقاصد شارع، قدرت سرشاری می بخشد بدون این که از حدود و حریم الهی تجاوز کند و یا حقوق انسانی را پایمال نماید. البته دریافت چنین مطلبی، هنگامی میسر است که اجتهاد صحیح، با تمام شرایط، از اهل خود و در محل خود صادر گردد و هیچ عصر و زمانی خارج از اجتهاد نیست.

از ویژگیهای کشور پهناور، متمدن و کهن ایران، برخورداری از تنوع قومی است. اقوامی همچون کرد، بلوچ، فارس، عرب، ترک، ترکمن، لر، گیلکی، قشقایی و ... که هریک دارای آداب و آیینهای ارزشمند و پر جاذبه ای بوده و غنای فرهنگ ملی را موجب شده اند. شناخت آداب و رسوم اقوام ایرانی در شرایط فعلی که دشمن به ارزشهای ملی و مذهبی تهاجم آورده و بنا دارد با تکنولوژی و ابزار رسانه نسل جوان را از هویت ملی دور نماید، بسیار حائز اهمیت است. این مقاله در پی بررسی و تبیین آداب و رسوم دینی و مذهبی یکی از اقوام مسلمان ایرانی به نام ترکمنها است. ترکمنها غالباً در استان گلستان سکونت داشته و تقریباً 33 درصد جمعیت استان را تشکیل می دهند. آنان پیرو مذهب حنفی هستند و در مناسبتهای مذهبی همچون اعیاد فطر و قربان یا ماه مبارک رمضان و ... برنامه های خاصی را با آداب و رسوم مخصوص به خود برگزار می کنند، که بسیار معنوی و جذاب است.