جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده فارسی:پژوهش حاضر قصد دارد به روشن سازی معانی گوناگون مفهوم صبر که از مفاهیم بنیادی اخلاقی، تربیتی قرآن مجید است، بپردازد و سپس دلالت های فلسفی و تربیتی آن را استنتاج کند. از این رو، مساله اصلی این مطالعه چیستی مفهوم صبر در قرآن مجید و دلالت های فلسفی و تربیتی آن است. با توجه به مساله کلی فوق، سوال های پژوهش عبارت اند از: 1. صبر در قرآن، بر کدام معانی دلالت دارد؟ 2. دلالت های فلسفی مفهوم صبر کدامند؟ 3. دلالت های تربیتی مفهوم صبر کدامند؟ به منظور پاسخگویی به پرسش های بالا از روش تحلیلی ‐ استنتاجی استفاده شده است. بنابراین، مطالعه حاضر در زمره مطالعات فلسفی و با رویکردهای بنیادی محسوب می شود. این مطالعه نشان می دهد که مفهوم صبر در قرآن بر معانی متعددی مانند شکیبایی در هنگام مصیبت، پایداری در عبادت و اطاعت خداوند، استقامت در ترک گناه، سازگاری در مناسبات انسانی، عجله نکردن در گفتار و کردار، شکیبایی در دستیابی به معرفت، شکیبایی در دستیابی به حقیقت و استقامت در راه حق دلالت دارد. از سوی دیگر، این تحقیق نشان می دهد که به لحاظ فلسفی افزون بر حیطه ارزش شناسی، مفهوم صبر از دو جنبه انسان شناسی و معرفت شناسی نیز قابل بررسی است. به علاوه، استنتاج های تربیتی حکایت از آن دارند که مفهوم صبر را باید هم در اهداف آموزش و پرورش و هم در دیگر اجزای برنامه درسی مورد توجه قرار داد. همچنین مفهوم صبر هم در آموزش و پرورش رسمی و هم غیررسمی کاربرد دارد.

کودکان و نوجوانان جزء سرمایه های ملی هر کشوری به شمار می روند. استفاده کردن از برنامه های رسمی و غیررسمی در چگونگی تعلیم و تربیت آنها، سیاست هایی است که مسوولان آنها را در راس برنامه های خود قرار می دهند. نپذیرفتن روش های آموزش مستقیم از سوی فراگیران در بیشتر مواقع، پایداری و ماندگاری بیش از حد آموزش های غیرمستقیم موجب روی آوری کشورها به استفاده از تمام ظرفیت های آموزش غیرمستقیم در تعلیم و تربیت کودکان شده است. ادبیات کودکان و نوجوانان به عنوان یکی از ابزارهای تربیت غیررسمی علاوه بر تامین نیازهای جسمی، روحی و عاطفی تاثیرات دیگری نیز در آنها برجای می گذارد. استفاده از ادبیات در تقویت خواندن و نحوه به کارگیری آن در ایجاد آرامش روحی و روانی و به کارگیری آن به عنوان وسیله ای برای کسب تجربیات جدید راهکارهایی است که مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. استفاده از ادبیات در شکل گیری باورهای دینی در کودکان و نوجوانان بخش پایانی این نوشته را تشکیل داده است.

فارابی، موسس فلسفه اسلامی که به عنوان معلم ثانی پس از ارسطو شناخته می شود، از فیلسوفان برجسته جهان اسلام است. نظریات فارابی در مباحث اخلاقی و ارزش شناسی مبنای اندیشه فیلسوفان و حکیمان پس از او در بحث اخلاق و تربیت اخلاقی قرار گرفته است. در این مقاله، ابتدا دیدگاه ارزش شناسی فارابی در موضوعات اساسی ارزش های اخلاقی تبیین و سپس دلالت های آن برای تربیت اخلاقی در خصوص اهداف، اصول و روش ها استنتاج می گردد.از دیدگاه فارابی، ارزش ها از معقولات ثانویه فلسفی است. او ارزش های اساسی را مطلق می داند. به نظر وی، غایت اخلاق، تحصیل سعادت است. وی سعادت را به دو بخش دنیوی و اخروی تقسیم می کند و سعادت دنیوی را مقدمه سعادت اخروی می داند. بر اساس دیدگاه ارزش شناسی فارابی، مهم ترین اهداف تربیت اخلاقی عبارت است از: شناخت و ایمان به خدا، تقرب به خدا، سعادت، تفکر و تامل،‌ تعقل و اعتدال. برخی از اصول و روش های به دست آمده از این دیدگاه به صورت اصل (روش ها) عبارت است از: استمرار در تغییر اخلاق و رفتار (محاسبه نفس- ضد)، تدریجی نمودن پرورش اخلاقی (سیر کمالی در واگذاری وظایف اخلاقی- تمرین و عادت)، تحول در نگرش (تصحیح معیار ارزش گذاری- توجه به امتحان الهی) و . ...

هدف مقاله تبیین نگاه تربیتی به روابط عاطفی همسران در آموزه های دینی است و روش پژوهش حاضر، توصیفی - تحلیلی می باشد. بر این اساس، برخی از آموزه های دینی در قلمرو توانمندی های زوجین در زمینه روابط عاطفی آنان، توصیف محتوایی شده و آثار تربیتی روابط عاطفی موثر میان همسران بررسی شده است. نتیجه بررسی ها گویای آن است که از جمله مهم ترین توانمندی های عاطفی همسران در سطح شناختی و نگرشی، مثبت نگری و حسن ظن و داشتن نگرشی نعمتی به وجود همسر و در سطح رفتاری و عملکردی، برخورد محبت آمیز با همسر و داشتن رابطه زناشویی مناسب و لذت بخش است. توانمندی های عاطفی بیان شده، در صورت شکوفا شدن می توانند تاثیرات عمیقی بر روابط عاطفی همسران داشته باشد و در نتیجه آثار تربیتی مثبتی از جمله خوش اخلاقی، قدرت کنترل خشم، پرهیز از مراء و جدال و تقویت رابطه با خدا و عشق به پروردگار را بر هر یک از آنها، بر جای بگذارد.

با توجه به روند افزایش سریع جمعیت در دهه های اخیر و در نتیجه تمایل بیشتر به بهره برداری از منابع و نیز مصرف بیشتر، تدوین الگوی مصرف متناسب با وضع جامعه و افراد آن، امری ضروری به نظر می رسد. در دین اسلام برخلاف برخی نظریات غربی، مصرف به خودی خود اصالت نداشته و بلکه در جهتی قرار گیرد که انسان را به سوی اهداف غایی خلقتش سوق دهد. با توجه به نگاه همه جانبه ای که اسلام به مساله مصرف دارد، می توان بر اساس متون اسلامی، دستورالعمل جامعی برای اصلاح الگوی مصرف تدوین نمود. در این مقاله تلاش شده است تا با درنظر گرفتن جامعه دینی، به عنوان جامعه هدف، و با تحلیل اسنادی قرآن کریم و روایات معصومان (ع)، مجموعه ای از مبانی، اصول و روش های اصلاح الگوی مصرف استخراج شود. که در نهایت پنج مبنا، یازده اصل و بیست روش در رابطه با اصلاح الگوی مصرف به دست آمده بدین شرح:مبانی: نیازمندی، عزت و استقلال، ایمان، اندیشه ورزی، تفاوت افراد و جوامع مختلف؛اصول: نیازسنجی، آینده نگری، اعتدال، زهدورزی، جهان را عرصه نعمت های خدا دیدن، مسوولیت، آخرت گرایی، دیگرگرایی، توجه به تعقل و تفکر، فرهنگ سازی، تذکر، توجه به اقتضائات فردی و اجتماعی؛روش ها: اولویت بندی، مدیریت منابع، رعایت میانه روی در مصرف، قناعت، شناخت سنت های الهی، ادای حقوق شرعی، امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح انگیزه ها، محدود و مشروط نمودن مصرف، انفاق و ایثار، آگاه سازی، استفاده از تجربیات دیگران، الگوسازی، یادآوری محرومیت ها، توجه به کفو و شان هر فرد و جامعه.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.