جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«ایران اسلامی»، به معنی خاصی که در این مقاله آمده، می تواند بانی تحول در جامعه شناسی از «حیث موضوعی» و در علوم انسانی از «حیث معرفتی» باشد. تحول موضوعی در جامعه شناسی، ناظر به حوزه هایی نظیر جامعه شناسی انقلاب، جامعه شناسی دین، جامعه شناسی توسعه، جامعه شناسی سیاسی و مسائل و آسیب های اجتماعی است. اما تحول معرفتی در علوم انسانی به موضع و راه حلی برمی گردد که در قبال معضل «بی طرفی در معرفت» اتخاذ خواهد کرد و همچنین به راهکار فرازآمدن بر «انگاره غالب» به طوری که خود دچار محدودیت های انگاره ای نگردد. این تحول همچنین از «غایات» احتمالا متفاوتی که برای کسب معرفت دارد و از جهت گیری های معرفتی نهفته در «ذخایر اندیشه ای» مسلمانان تاثیر خواهد پذیرفت.

مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل بین کشوری به گونه شناسی اندیشه های مطرح در مورد به رسمیت شناسی هویت زنان در کشورهای اسلامی پرداخته است. در این کشورها علی رغم تسلط فرهنگ اسلامی رویکردهای نظری متنوع و متناقضی درباب زنان شکل گرفته است. با توجه به نظریه هونت، اندیشه به رسمیت شناسی در کشورهایی ارزش مطالعه دارد که از یک سو توسعه جنسیتی و توانمندسازی جنسیتی آن ها بالاست و از سوی دیگر تحت تاثیر ساختار سیاسی، گروهی از زنان از جانب حکومت، با تحقیر، انکار یا اختلال در به رسمیت شناسی مواجهند. نظر به آنچه گفته شد، دو موضع نظری: 1) اندیشه به رسمیت شناسی هویت زنان اسلام گرا در کشورهای اقتدارگرا- سکولار 2) اندیشه به رسمیت شناسی هویت زنان تجددگرا در کشورهای اقتدارگرا- شریعت گرا قابل شناسایی است. نتایج این تحقیق نشان می دهد در شرایطی که کشورهای مصر، مراکش و تونس بستر مناسبی برای شکل گیری فمینیسم اسلامی است، کشورهای ایران، لبنان، بحرین، الجزایر و امارات بستر مناسبی برای شکل گیری فمینیسم مدرن و پسامدرن است. همچنین در کشورهایی نظیر قطر، کویت و عربستان به دلیل شکاف میان توسعه انسانی و توسعه جنسیتی امکان شکل گیری جنبش زنان برای به رسمیت شناسی وجود ندارد.

مقدمه: استفاده از آزمون های سایکوفیزیکی برای سنجش عملکرد ثانویه ذهنی، از جمله توجه انتخابی در افراد سالم و بیمار تکنیکی پرکاربرد در حوزه روان شناسی و به خصوص روان شناسی عصب شناختی به حساب می آید. آزمون «کاوش نقطه» یکی از آزمون هایی است که برای سنجش توجه انتخابی در گستره ای از اختلالات افسردگی و اضطراب کاربرد فراوانی دارد. مبنای این آزمون، استفاده از واژه ها به عنوان محرک های روان شناختی است که به دلایل زبانی و فرهنگی محدودیت هایی ایجاد می کند. در این مطالعه، نسخه تغییریافته ای از این روش با جایگزینی کلمات با چهره های هیجانی ابداع شد و روایی و اعتبار آن مورد بررسی قرار گرفت.روش: نسخه تغییریافته آزمون کاوش نقطه در گروه نمونه ای شامل 40 آزمودنی سالم و بزرگسال مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان دهنده اعتبار بالای محرک های تصویری مورد استفاده در این آزمون و همچنین اعتبار پاسخ آزمودنی ها در برابر عکس ها بود. به علاوه، نمرات به دست آمده در مورد توجه، ارتباط معنی داری با سطح سواد و جنسیت آزمودنی ها نداشت که نشان دهنده توان این آزمون در سنجش توجه انتخابی، مستقل از متغیرهای جمعیت شناختی بود.نتیجه گیری: آزمون به کار گرفته شده در این پژوهش اعتبار قابل قبولی برای پژوهش های بین فرهنگی دارد و استفاده از آن به سایر پژوهشگران توصیه می شود.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بازی درمانگری کودک محور گروهی در کاهش نشانه های برونی سازی شده در کودکان پیش دبستانی اجرا شد.روش: پس از غربالگری اولیه 120 کودک پیش دبستانی در سه مهد کودک با استفاده از فرم فهرست رفتاری کودک(CBCL) ،10  کودک که بالاترین نمره را در مقیاس برونی سازی شده این فهرست به دست آورده بودند، به عنوان نمونه اصلی پژوهش انتخاب شدند. مربیان این کودکان نیز پیش از شروع مداخله، فرم گزارش معلم (TRF) را تکمیل کردند. سپس گروه نمونه در قالب گروه های دونفره، 16 جلسه بازی درمانگری را در مدت 8 هفته دریافت کرد. مادران این کودکان در پایان جلسه های چهارم، هشتم، دوازدهم و شانزدهم بار دیگر فرم CBCL را تکمیل کردند و مربیان نیز بار دیگر به تکمیل فرم TRF پرداختند.یافته ها: تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر نشان داد که بر اساس ارزیابی مادران، نمره مقیاس برونی سازی شده کودکان و زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه، به طور معنی داری کاهش یافت. مقایسه میانگین های نمره های TRF در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون نیز حاکی از کاهش معنی دار مشکلات برونی سازی شده کودکان بود. تفاوت میانگین نمره های پس آزمون اول و دوم و نیز پس آزمون سوم و چهارم در مقیاس برونی سازی شده و هر دو زیرمقیاس رفتار پرخاشگرانه و نادیده گرفتن قوانین معنی دار بود.نتیجه گیری: بازی درمانگری کودک محور روش موثری برای کاهش مشکلات رفتار برونی سازی شده از کودکان به حساب می آید و به نظر می رسد که این شیوه بر رفتارهای پرخاشگرانه تاثیر بارزتری دارد. افزون بر این بیشترین بهبود در فاصله جلسه های نخست و جلسه های پایانی مشاهده می شود و روند کاهش مشکلات در جلسه های میانی کمتر محسوس است.

جامعه شناسی در دو قرن گذشته تلاش کرده است تا از الگوی تبیینی واحدی در این رشته علمی برخوردار شود. لیکن این تلاش ها با موفقیت همراه نبوده است. امروزه تردید وجود دارد که این رشته به دلایل گوناگون از امکان تحقق چنین هدفی برخوردار باشد. طرح نظریه مدرنیته چندگانه نقش کلیدی در پیدایش این تردید داشته است. بر اساس این رویکرد نظری، مدرنیته غربی تنها راه تحول اجتماعی در شرایط کنونی نیست، بلکه یکی از راه های نوسازی اجتماعی است.این مقاله درصدد طرح مبانی نظری به منظور آغاز تلاش برای تعیین حدود و امکانات مطالعات جامعه شناختی در ایران است. طبیعی است که مطالعات اجتماعی در ایران باید از چارچوب های خاص خودش برخوردار باشد. به منظور رسیدن به این چارچوب، نخست پنج ویژگی جامعه شناسی از دیدگاه غیراثبات گرایانه تعیین شد. علم جامعه شناسی بر این اساس از خصلت جهانی، گفتمانی، بازتابی، عصری و ایدئولوژیک و سرانجام روایتی برخوردار است. سپس بر اساس این پنج ویژگی، چهار حوزه دگرگونی اجتماعی، هویت اجتماعی، ایدئولوژی پژوهشی و روشن فکرپژوهی به منزله محورهای اصلی مطالعات مسائل اجتماعی در ایران تعیین شدند.

مقدمه: هدف این پژوهش، تعیین تاثیر غنی سازی روابط بر بهبود کیفیت روابط زناشویی زوجین بود.روش: این پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل است. 36 زوج از مراجعان به مرکز جامع پزشکی و مشاوره اصفهان در سال ۱۳۸۷ در دو گروه آزمایش (20 نفر) و گواه (16 زوج) به طور تصادفی قرار گرفتند. متغیر مستقل غنی سازی روابط بود که در 8 جلسه روی گروه آزمایش انجام شد؛ در گروه گواه هیچ مداخله ای صورت نگرفت. ابزار پژوهش پرسش نامه سازگاری زناشویی(RDAS)  بود. برای تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس استفاده شد.یافته ها: غنی سازی روابط بر بهبود نمره کل کیفیت زناشویی زوجین (P<0.05) و ابعاد آن شامل توافق زناشویی (P<0.01)، رضایت زناشویی (P<0.01) و انسجام زناشویی (P<0.01) موثر بوده است. طبق نتایج پیگیری پس از یک ماه، بین گروه آزمایش و گواه در میزان کیفیت روابط زناشویی و ابعاد آن تفاوت وجود دشت (P<0.001) و اثر غنی سازی بعد از یک ماه باقی مانده بود.نتیجه گیری: مهارت های غنی سازی روابط، کیفیت روابط زناشویی را افزایش می دهد.

یکی از پیش فرض های جامعه شناسان تاثیرپذیری تفکر و دانش بشری از شرایط اجتماعی هر دوره است. مقاله حاضر به بررسی موانع رشد جامعه شناسی در خاورمیانه تحت تاثیر شرایط سه حوزه ساخت سیاسی و حکومت، اقتصاد و حوزه اجتماعی ـ فرهنگی طی سده اخیر می پردازد. درباب حکومت و ساخت سیاسی، ظهور حکومت های اقتدارگرا و ایدئولوژیک شدن قدرت سیاسی از دهه 1960 به بعد و خیزش اسلام سیاسی در دهه 1970 مهم ترین موانع سیاسی فراروی رشد جامعه شناسی بوده است. در حوزه اقتصاد، برون زابودن توسعه اقتصادی و مسائل ناشی از آن و تمایل سیاست گذاران به پیشبرد مدرنیزاسیون فارغ از مدرنیسم اجتماعی موانع اصلی بوده و درباب حوزه اجتماعی ـ فرهنگی ضعف جامعه مدنی، فقدان حوزه عمومی قدرتمند و حل نشدن مشکل تعارض میان سنت و مدرنیته در حوزه اندیشه و جامعه از جمله موانع اصلی رشد جامعه شناسی در کشورهای خاورمیانه بوده است.

مقدمه: با توجه به پذیرش حجاب به عنوان یک از احکام مهم و اساسی برای بانوان در دین مبین اسلام و نقش آن در استقلال فکری، سیاسی و اجتماعی جامعه، این تحقیق با هدف مقایسه دیدگاه جوانان و میانسالان درباره حجاب برتر 84 صورت گرفت.روش: این مطالعه از نوع مطالعات زمینه یابی مقطعی است. 823 نفر از جوانان و میانسالان مراجعه کننده به مراکز درمانی یکی از دانشگاه های علوم پزشکی تهران در سال ۱۳۸۴ جامعه آماری مطالعه را تشکیل دادند. ابزار مورد استفاده، پرسش نامه محقق ساخته بود. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS ۱۵ و روش های آماری فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار و آزمون مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: تفاوت معنی دار (p<0.01) بین دیدگاه جوانان و میانسالان نسبت به ضرورت رعایت حجاب توسط بانوان، میزان آشنایی با شرایط پوشش صحیح اسلامی، بهترین نوع پوشش برای بانوان جامعه، ایجاد محدودیت در فعالیت های زنان در صورت استفاده از چادر وجود داشت.نتیجه گیری: توجه بیشتر به فرهنگ اصیل اسلامی و سرمایه گذاری در فعالیت های فرهنگی و هویت واقعی بخشیدن به شخصیت زن مسلمان در جهت شناخت و پذیرش ارزش های اسلامی و انتقال صحیح آن به نسل آینده لازم و ضروری است.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین سبک های دلبستگی و نگرانی های مربوط به وزن در دختران نوجوان انجام شد.روش: این مطالعه توصیفی - همبستگی روی نمونه 322 نفری از دانش آموزان ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی مقاطع اول، دوم و سوم دبیرستان های شیراز که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند، انجام گرفت. پس از یک بررسی مقدماتی و تعیین قابلیت اعتماد و اعتبار ابزارها، اجرای اصلی به ترتیب با استفاده از پرسش نامه ویژگی های فردی آزمودنی، دلبستگی بزرگسالان هازان و شیور؛ نسخه جدید (1993)، پرسش نامه نگرانی های مربوط به وزن کیلن، پرسش نامه افسردگی بک و نیز اندازه گیری قد و وزن برای به دست آوردن شاخص توده بدنی صورت گرفت. برای تحلیل داده های پژوهش از تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی شفه استفاده شده است.یافته ها: دختران دارای سبک دلبستگی ناایمن (اجتنابی و اضطرابی / دوسوگرا) در مقایسه با دختران دارای سبک دلبستگی ایمن، نگرانی مربوط به وزن بیشتری داشتند. بین میانگین نمرات نگرانی مربوط به وزن افراد دارای سبک دلبستگی اضطرابی / دوسوگرا و اجتنابی تفاوت معنی دار وجود نداشت. تعامل سبک دلبستگی و شاخص توده بدنی میزان نگرانی به وزن اثر معنی داری نداشت.نتیجه گیری: شناخت سبک های دلبستگی می تواند به عنوان متغیر معمی برای پیش بینی نگرانی مربوط به وزن و از سویی آسیب پذیری نسبت به اختلالات تغذیه نقش مهمی ایفا کند

در این مقاله با طرح مفهوم «انگاره اجتماعی» و «نظریه اجتماعی» و بیان نسبت میان آن ها تلاش می شود تاریخ اندیشه اجتماعی معاصر ایران مورد بازخوانی انتقادی قرار گیرد. آنچه اندیشه اجتماعی دوران معاصر ایران را از پیش از آن متمایز می سازد، واردشدن تاملاتی نظام مند درباره «امر اجتماعی» است که بسیار متفاوت با اندیشه های اجتماعی پیشین در تاریخ اندیشه ایران بوده و به همین اعتبار از آن با عنوان «نظریه اجتماعی» نام برده می شود. نظریه اجتماعی حدود یک سده پیش، از غرب و توسط اندیشه ورزان ایرانی و از راه ترجمه وارد فضای بیناذهنی ایرانیان شده است؛ فضایی که مختصات آن با کمک مفهوم «انگاره اجتماعی» ترسیم خواهد شد. در این مقاله تلاش می شود تا به نسبت میان نظریه اجتماعی و انگاره اجتماعی معاصر ایران پرداخته شود.نظریه اجتماعی محصول لحظه ای است که امر اجتماعی موضوع تفکر واقع شد و از این رو است که در توضیح نظریه اجتماعی توجه به این لحظه ضروری است؛ انگاره اجتماعی شیوه ای است که توسط آن افراد جامعه خود را در تاریخ جای می دهند تا انتظارات معطوف به آینده، میراث سنت های گذشته و ابتکاراتشان را در زمان حال به یکدیگر پیوند بزننددوران معاصر تاریخ ایران، دوران مواجهه انگاره اجتماعی ایرانیان با انواع نظریه های اجتماعی سنت های مختلف غربی است. نظریه هایی که در کوشش برای توضیح دادن امر اجتماعی زمان مند غرب تدوین شده اند توسط اندیشه ورزان ایرانی وام گرفته می شوند تا امر اجتماعی اکنون ایران را به فهم درآورند. این وام گیری با قطع ارتباط میان حیات ذهنی و حیات اجتماعی، توهم توضیح و تبیین حیات اجتماعی را ایجاد کرده و در این مقاله به پیامد این وام گیری که در قالب اندیشه اجتماعی معاصر ایران قابل پیگیری است، برای انگاره اجتماعی معاصر ایران پرداخته می شود. بازخوانی انتقادی این اندیشه می تواند با به دست دادن توضیحی از وضعِ حال اندیشه اجتماعی به طور خاص و انگاره اجتماعی به طور عام، راه را برای گذار به تدوین نظریه اجتماعی ناظر بر امر اجتماعی اکنون ایران هموار گرداند.