جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

معناشناسی «امام حق» در آیات قرآن

نویسنده:

فتحیه فتاحی زاده، فریده امینی

نوع منبع :

مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها,

کلیدواژه‌های اصلی :

امام شناسی , آیات امامت , هدایت قرآن , امام حق بعد از رسول الله(ص) , امام حق

کلیدواژه‌های فرعی :

شفیع , خلافت , خلافت الهی , اهل بیت(ع) , خلیفه امام , ولی (اسماء افعال الهی) , صراط الله , شهید , صراط , اصطلاحنامه علوم قرآنی , دعوت به اسلام , رسول , نظام معنایی قرآن , هم نشینی با امام ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

شیخ مفید: محمد بن محمد بن نعمان‏ , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , عبدالله جوادی آملی , محمدتقی مصباح یزدی

چکیده :

مفهوم «امام حق» از مهمترین مفاهیم قرآنی است که از دیرباز مورد توجه مکاتب مختلف فقهی، کلامی، عرفانی، تفسیری، روایی و تاریخی بوده است. تاکنون با رویکرد معناشناسانه به آن پرداخته نشده است. گرچه کاربرد واژه «امام» در معنای پیشوای حق در قرآن کریم 5 مرتبه است اما می توان گفت اکثر آیات قرآن کریم در خدمت پرورش انسان کامل است. این پژوهش با استفاده از روش معناشناسی به تبیین مفهوم «امام حق» و استخراج مولفه های معنایی آن از قرآن کریم پرداخته است؛ زیرا معناشناسی به دلیل به کارگیری نگاه تحلیلی و موشکافانه به متن، برای دستیابی حقیقی به مفهوم واژگان، روشی مناسب است. با بررسی رویکرد هم زمانی در 5 آیه ای که مفهوم «امام حق» در آنها به کار رفته، روشن شد که «امام حق» در کاربرد وحیانی بر محور هم نشینی با مفاهیم جعل، هدایت و دعوت و بر محور جانشینی با مفاهیم خلیفه، آیه، کلمه، امه، صراط در یک حوزه معنایی قرار می گیرد. کشف مولفه های معنایی «امام» سبب آشکار شدن معارف نهفته در باطن آیات و نشان دادن اندیشه نظام مند قرآن کریم است.

صفحات :

از صفحه 51 تا 72

مشخصات اثر

عنوان :

اهداف تربیت دینى از منظر قرآن کریم

نویسنده:

عبدالرضا ضرابى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی قدس‌سره,

کلیدواژه‌های اصلی :

تربیت دینی , تعلیم و تربیت در قرآن , اخلاق اسلامی و دینی , تربیت , اصطلاحنامه علوم قرآنی , تربیت دینى

کلیدواژه‌های فرعی :

تربیت اجتماعی , حیات دینی , حیات طیبه , اقامه عدالت اجتماعی , هدایت تکوینی , هدایت درونی , هدایت قرآن , حیات اخروی , خلق آدم (ع) , تربیت فردی , تعریف دین (مسائل جدید کلامی) , سعادت اخروی , طهارت , رذایل اخلاقی , فضایل اخلاقی , تقوا , طاعت , تربیت اجتماعی دینی , عزت جامعه اسلامی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , عبدالله جوادی آملی , ناصر مکارم شیرازی

چکیده :

بیشتر زبان شناسان تربیت را با عنایت به ریشه رب یرب یعنى پروردن، سرپرستى و رهبرى کردن، رساندن به فرجام، نیکو کردن، و به تعالى و کمال رساندن تعریف کرده اند. در تعریف دین نیز مانند سایر حقایق مربوط به ارزش هاى حیات معقول انسانى اختلاف نظریه هایى وجود دارد که معمولا ناشى از شرایط ذهنى و اطلاعاتى است که تعریف کنندگان درباره مختصات آن دارند. آیت اللّه جوادى آملى معناى دقیقى از دین ارائه داده است. ایشان دین را مجموعه عقاید، اخلاق، قوانین و مقرراتى مى داند که گاهى همه این مجموعه حق و گاهى همه آن باطل و زمانى مخلوط از حق و باطل است. اگر مجموعه حق باشد آن را دین حق، در غیر این صورت آن را باطل، یا التقاطى از حق و باطل مى نامند. تربیت دینى نیز بنا بر جهان بینى اسلامى، تربیتى است که رفتار فرد را در برابر خدا، جامعه، خود او و طبیعت بر معیارهاى دینى منطبق سازد و بر اساس قواعد دینى تنظیم کند. تربیت که از اهداف بسیار مهم خلقت است مانند هر کار دیگرى، نمى تواند بدون هدف باشد. به رغم اینکه اهداف مختلفى براى تربیت دینى بیان شده است، اما مى توان در یک جمع بندى به این نتیجه رسیدکه هدف غایى تربیت اسلامى آن است که افراد در مسائل فردى، اجتماعى و مسائل مربوط به کلان انسانیت، کاملا مطیع خداوند باشند. در این مقاله پس از تبیین مفاهیم تربیت و دین و مقوله تربیت دینى، اهداف مد نظر قرآن درباره تربیت دینى بیان شده است.

صفحات :

از صفحه 53 تا 65

مشخصات اثر

عنوان :

تفسیر علمی قرآن کریم

نویسنده:

جعفر تابان

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

انسان پژوهی دینی,

کلیدواژه‌های اصلی :

جامعیت قرآن , هدایت قرآن , تفسیر علمی قرآن , اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

آیا قرآن مشتمل برهمه‌ی علوم و وظیفه‌ی مفسّر استخراج آنها ازقرآن است؟ در پاسخ به این پرسش سه دیدگاه مطرح شده است. برخی قرآن را حاوی همه‌ی علوم اعمِّ از تجربی، عقلی، اخلاقی و ... دانسته‌اند. از این منظر باید کوشید و این علوم را از قرآن استخراج نمود. براین اساس، برخی کوشیده اند دستاوردها‌ی علوم گوناگون را با مضامین آیات قرآنی تطبیق دهند. دستهای دیگر بر این باورند که قرآن کتاب هدایت، تربیت و به کمال رساندن انسان، در تمام زمینه‌های فردی و اجتماعی است؛ بنا بر این نباید تفصیل و جزئیات همه‌ی علوم را از قرآن انتظار داشت. از این منظر، هرگونه تلاش برای تطبیق آیات با یافته‌های علوم بشری کاری ناموفق است و حتی ممکن است به انحراف و گمراهی منتهی شود. در این کتاب آسمانی اصول و احکام لازم برای رشد و شکوفایی انسان و برنامه‌ی سعادت او آمده است و از این جهت کاستی ندارد. بعضی نیز در عین حالی که قرآن را کتاب هدایت و رستگاری می‌دانند، معتقدند که گاهی برای روشنگری در رسیدن به اهداف یاد شده، در قرآن به پاره‌ای از مسائل علوم تجربی اشاره شده است. نوشتار حاضر پس از نقد و بررسی نظریّه‌ی اول، دیدگاه سوم را تقویت کرده است بنا بر این از برخی آیات قرآن مطالبی از قبیل کرویّت و حرکت زمین به ذهن میرسد؛ گر چه تفصیل مباحث مربوط به این گونه علوم را هرگز نمی‌توان در آن جویا شد

صفحات :

از صفحه 163 تا 180

مشخصات اثر

عنوان :

تأثیر ایمان و عمل صالح در هدایت علمى بشر با تکیه بر تفسیر المیزان

نویسنده:

مهدى قاسمى فیروزآبادى

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني قدس‌سره,

کلیدواژه‌های اصلی :

هدایت تکوینی , هدایت قرآن , هدایت , تفسیر المیزان (کتاب)

کلیدواژه‌های فرعی :

ضلالت , فطرت(کلام) , هدایت تشریعی , اهل بیت(ع) , گناه , قرآن , عقل(منطق) , تقوا , طاعت , ایمان , هدایت عملی , هدایت علمی خاص , هدایت علمی عام , ضلالت علمی تکوینی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

محمد بن یعقوب کلینی , علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , علامه مجلسی: محمدباقربن محمدتقی مجلسی

چکیده :

هدایت علمى، از اقسام هدایت الهى بوده و از عوامل متعدد افزایشگر و کاهشگر برخوردار است. علامه طباطبائى در تفسیر المیزان، به مناسبت آیات فراوان، به ذکر ابعاد این بحث و بخصوص، بررسى عوامل تأثیرگذار در هدایت علمى پرداخته است. در نوشتار حاضر، که برگرفته از این منبع تفسیرى گرانقدر مى باشد، با روش تحلیلى توصیفى به بررسى اقسام هدایت الهى و نقش ایمان و عمل صالح در هدایت علمى، همراه با تنظیم منطقى، و تبیین لازم پرداخته است. در قرآن کریم هدایت الهى، داراى دو قسم تکوینى و تشریعى است. هدایت تکوینى نیز، خود، به هدایت علمى و عملى تقسیم مى شود. هدایت علمى، همان توفیق درک و فهم معارف حق، و هدایت عملى، توفیق پیروى و التزام عملى نسبت به این معارف است. هدایت علمى نیز دو گونه است: عام و خاص. هدایت علمى عام، از راه عقل، فطرت و امثال آن، و هدایت علمى خاص، از طریق ایمان و عمل صالح، قابل تحصیل است.

صفحات :

از صفحه 39 تا 51

مشخصات اثر

عنوان :

سنت های تربیت ساز در المیزان

نویسنده:

عبدالرضا ضرابی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

مشخصات اثر

عنوان :

آیا هدایت قرآن برای متقین است و در این صورت آیا اشکال دور وارد نیست؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی

پاسخ تفصیلی:

در آیات متعددی از قرآن کریم، جنبه هدایت گری این کتاب مقدس[1] را مخصوص متقین دانسته است[2] که گویا این شبهه پدیدار می شود، اگر کار قرآن هدایت گری است، متقین که هدایت شده اند و اساساً هدایت هدایت شدگان چه فایده ای دارد؟ قرآن زمانی کتاب هدایت است که بتو بیشتر ...