جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهاین پژوهش در صدد تبیین ماهیت، آثار و احکام عقود دینی می باشد.همان گونه که می دانیم در کتب حقوقی راجع بهعقود ضمان ، حواله ، رهن و کفالت که مبتنی بر یک دین می باشند مفصلاً توضیح داده شده اما هدف ما در این تحقیقبررسی خود این عقود نمی باشد بلکه با مطالعه هر یک از این عقود و تجزیه و تحلیل ماهیت، آثار و احکام آن هامی خواهیم به این نتیجه برسیم که چه تعداد از احکام و آثار به دست آمده اختصاصی این عقود و چه تعداداز آن هامشترک بین این عقود می باشند. به این معنی که اگر با یک عقد نامعین مواجه شویم که ماهیتاً بر پایه یک دین استوارشده آیا الزاماً باید تحت عنوان یکی از این عقود مطرح شود یا اینکه مستقلاً می تواند یک عقد دینی باشد که آثار واحکام خاص خودش رادارد.این پژوهش در صدد آن است که با بررسی و تجزیه و تحلیل عقودی که مبتنی بر یک دیناست همچون حواله ، ضمان ، رهن و کفالت بر آثار و احکام مشترک بین این عقود دست یابد تا درصورتی که جامعهحقوقدانان بایک عقد نامعین به غیر از عقود مذکور روبه رو شد، بتواند آثار و احکام مشترک عقود دینی را برآن بارکندوالزاماً نیازی نباشد که آن را تحت عنوان ضمان ، حواله ، رهن و کفالت مطرح کند . در این پژوهش مطالب به روشتوصیفی و همراه با تجزیه و تحلیل منابع مورد نظر جمع آوری و تدوین گردیده است . همچنین تجزیه و تحلیل مطالببا استفاده از منابع موجود و مطالعات کتابخانه ای و شیوه استدلال و استنباط حقوقی که مبانی آن در دانش اصول استنباطتبیین شده است ، صورت گرفته است. در آخر همان گونه که مورد نظر نگارنده بود ، آثار و احکام مشترکی میان عقوددینی به دست آمد که از جمله آن ها می توان به برائت مدیون اصلی واشتغال ذمه مدیون جدید در برابر طلبکار ، یگانگیدین مدیون جدید با دین مدیون اصلی و ..... اشاره کرد که در همه عقود دینی مشترک می باشد. همچنین به پاره ای ازآثار و احکام برخوردیم که صرفاً اختصاص به یکی از این عقود داشته ودر سایر عقود دینی به چشم نمی خورد .واژگان کلیدی : دین ، عقود دینی ، ضمان ، حواله ، رهن.

به گفته قرآن کریم ، اهل کتاب ازآمدن پیامبر اسلام خبر داشته اند و ظهور آن حضرت ودینش امر غیر منتظره ای برای آنها نبوده است .اما به رغم چنین اطلاعاتی پس از ظهور اسلام روابط آباء کلیسا ورهبران دین یهود با پیامبر اسلام وآیینش منصفانه نبود . در این پزوهش به تبیین و تحلیل مواضع سیاسی پیامبر اسلام با یهود ومسیحیت پرداخته وعقاید و فعالیت آنها مورد بررسی قرار گرفته و روشهای آنها برای رویارویی با اسلام تشریح گردیده است . همچنین بررسی مواضع پیامبر دردوره بعثت وهجرت بصورت جداگانه در نظر گرفته شده است . دربررسی های به عمل آمده ، مشخص گردید اهل کتاب با وجود اینکه به کتب آسمانی پیامبران الهی خود اعتقاد داشتند و اوصاف پیامبر (ص) در کتابهایشان آمده بود ، ایشان را انکار کردند وحتی برای انکار این واقعیت کتب خویش را تحریف کردند.پیامبر اکرم (ص) تصدیق کننده پیامبران قبل از خود می باشد که با رفتاری مسالمت امیز وبا نشان دادن چهره حقیقی وصحیح از دین مقدس اسلام در طول رسالت خود سعی در جذب و هدایت مسیحیان ویهودیان به سوی دین اسلام داشتند.البته ، نمونه های برخورد تند وغیر قابل انعطاف نیز در سیره عملی پیامبر وجود دارد، اگر بخواهیم ملاکی برای این رفتارهای پیامبر ارائه دهیم ، می توانیم بگوییم آنجا که اساس وبنیان دین هدف گرفته شود واقدامات مخالفان در مقابل اصول تغییرناپذیر دین اسلام وبه منظور از بین بردن آن باشد ، رفتار پیامبر (ص) متعصبانه وانعطاف ناپذیر است ودر غیر این موارد مدارا بوده است که ریشه برخوردها در تحریف کتب آسمانی آنها وعقاید نادرست آنها می باشد.

از آن جا که رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی و تکامل ابعاد انسانی به صورت کامل، انحصاراً با آموزه های اسلامی ممکن است و با توجه به نیاز قشر جوان کشورهای اسلامی به شناخت دین و فرهنگ اسلامی در استحکام فکری، عقیدتی، شخصیتی این قشر در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان اسلام و با عنایت به نقش پایه‌ای سنین کودکی در شخصیت افراد و علاوه بر آن مناسب بودن این سنین برای آموزش مفاهیم دینی به دلایلی چون آمادگی فطری کودک در پذیرش دین ، توصیه ائمه معصومین در آموزش این مفاهیم به کودکان ، ویژگی‌های مناسب سنی مانند صفای ذهن و دل کودک ، اطاعت‌پذیری کودکان از والدین و... در این نوشته به موضوع آموزش مفاهیم دینی به کودکان پرداخته شده است. در این راستا بعد از شرح مختصری از روش‌های آموزشی به کودکان مانند روش موعظه ، داستان سرایی ، بازی ، دیداری- تقلیدی و روش ایجاد عادت ، حدود آموزش هر کدام از مفاهیم دینی اسلامی به کودکان بررسی شده که در نهایت با بررسی آموزه‌های دینی ، توصیه و حسن تأکید دین در آماده نمودن کودکان از لحاظ فکری – عقیدتی با آموزش مقدماتی اصول دین (در حدود مشخص و با روشهای متناسب با کودک) ، آشنا نمودن مقدماتی کودکان با فروع دینو اخلاقیاتو تعدادی از احکام ، تخلق کودک به اخلاق نیکو و عادت دادن او به انجام مقدماتی فروع دین و رعایت احکامی مشخص و معین ، متناسب با فهم و سن کودک بدست‌ آمده که با روش‌های آموزشیِ بیان شده تطبیق گردیده است.

یکی از انواع داستان، داستان تاریخی دینی است که در ادبيات هر ملتی، مملو از قهرمانانی است که هر یک در وجهی از شخصیّت خود، نمونه‌ای اعلی در میان مردم هستند و از این بابت، اسوه‌هایی مناسب برای تأثیرپذیری و سرمشق قرار گرفتن یا عبرت گیری کودکان و نوجوانان به شمار می‌روند. به همین سبب بررسی آثار روایی با بن‎مایه‌های داستانی- شامل حکایت، قصه، داستان و نمایشنامه- با محوریت شخصیّت‌های دینی برای کودکان و نوجوانان خلق شده، موضوع این تحقیق است. از آنجا که پس از انقلاب اسلامی و به‌خصوص در سال‌های اخیر، با توجه به سیاست‌های اتخاذ شده از سوی دولت، حجم این گونه آثار به طور چشمگیری زیاد شده است؛ به ناچار دوره‌ای 5 ساله -از 1380 تا 1385-انتخاب و آثاری که برای بار نخست بین این سال‌ها تألیف شده است، بررسی گردید. بدین منظور ابتدا تمامی آثار دینی کودک و نوجوان- با محوریت شخصیت‌های دینی- که برای نخستین بار در این سال‌ها به چاپ رسیده بود، بر اساس فهرست کانون پرورش فکری، استخراج شد که تعداد آن‌ها به 1220 کتاب رسید؛ از این تعداد، 478 کتاب مربوط به آثار داستانی است که 408 اثر تألیف(به زبان فارسی) و بقیه ترجمه بوده است. سپس طبقه‌بندی جدیدی از داستان‌های دینی کودک ارائه گرديد و با بررسی آثار در دو سطح ساختار و محتوا، کاستی‌های این آثار در بخش داستان‎پردازی و جذب مخاطب به دست آمد. برخی از نتایج به دست آمده به شرح زیر است: اکثر این آثار در اولي‎ترين اصول ظاهري كتاب آرايي حتي در بخش فهرست برگه نويسي و تنظيم شناسنامۀ کتاب دارای نقص هستند؛ به عنوان نمونه گروه سنی در اغلب این آثار درج نشده است. به علاوه در برخی از آن‎ها غلط‌های املایی و دستوری به چشم می‌خورد. نبودن تنوع موضوعی به‎خصوص در بخش داستان‌های قرآن و داستان‌های زندگی بزرگان؛ ناآگاهی مؤلف از علاقه‌مندی‌های مخاطب و متناسب نبودن موضوع داستان با گروه سنی مخاطب از دیگر کاستی-های این آثار محسوب می‌شود. استفاده از لحن و زبان نامأنوس به‎خصوص در ترجمۀ سخنان ائمه(ع)؛ استفاده از واژگان جدید و آیات و احادیث، بدون حرکت گذاری و ذکر معانی و استفاده از تصاویر نامناسب و نازیبا از جذابیت اغلب اين كتاب‌ها كاسته است.بررسي‌ها نشان مي‌دهد هدف اصلی مؤلفان از خلق این آثار، آشنا نمودن کودکان با سیره و اخلاق بزرگان دین و ارائۀ الگوهای رفتاری مناسب به این گروه‌های سنی بوده است، نه خلق يك سلسله آثار ادبي داستاني كه هدف خود را در لفافه بيان و القا می‌كنند و طبيعتاً تأثير عميق‎تري دارند. بیشترین الگوسازی‌هاي اين داستان‎ها مربوط به چهارده معصوم(ع) است و به ایمان، صداقت، صبر و مقاومت، عدالت، اطاعت نکردن از طاغوت و بخشندگی این بزرگان اشاره دارد.

موضوع این تحقیق دوستی با اهل کتاب می باشد، دین اسلام برای ارتباط گرفتن با اهل کتاب ضوابطی دارد که رعایت آنها موجب حفظ قدرت و عزت مسلمانان خواهد شد. کوشش نگارنده در این تحقیق بر این بوده است که با استفاده از آیات قرآن به تبیین چگونگی روابط مسلمانان با اهل کتاب بپردازد. از آنجا که در نظر بود این موضوع از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار گیرد از تفاسیر به عنوان منبع استفاده شده است. این تحقیق از پنج فصل تشکیل شده است، فصل اول دربردارنده ی کلیات معمول میباشد، فصل دوم به واژه شناسی اهل کتاب و مصادیق آن و معرفی اجمالی یهود و نصاری پرداخته است، فصل سوم در زمینه برخورد اهل کتاب با مسلمانان در عصر پیامبر (ص)می باشد. فصل چهارم و پنجم به تفکیک به ممنوعیت رابطه دوستی با یهود و نصاری و آثار و عوامل روابط دوستانه با آنها پرداخته است و در فصل آخر ضمن ارائه خلاصه ای از مباحث فصول قبل به این نتیجه میرسد که هرچند قرآن کریم مسلمانان را از برخورد مسالمت آمیز و رعایت عدالت در برخورد با اهل کتاب منع نفرموده است اما درعین حال اجازه نمی دهد که با آنها روابط دوستی صمیمی و نزدیک برقرار نمایند، چراکه این کار هویت اسلامی آنها و کیان جامعه اسلامی را در معرض خطر و آسیب جدی قرار میدهد.

امروزه در محافل دانشگاهی و در حوزه های علوم انسانی، بحث در مورد علوم انسانی اسلامی و بومی بصورت جدی مطرح و پیگیری می شود. از اهداف این جریان می توان در مورد امکان و یا عدم امکان تاسیس علوم انسانی بومی مبتنی بر مولفه های تاریخی وفرهنگی این کشور نام برد. در ذیل این مجموعه می توان از امکان ایجاد و تاسیس جامعه شناسی اسلامی با توجه به تعدد دانشمندان اجتماعی مسلمان در ادوار گذشته کشورمان نام برد. در این بین می توان از فارابی به عنوان موسسس فلسفه اسلامی و کسی که در زمینه اجتماعی دارای کتب متعددی مانند « آراء اهل مدینه فاضله » و « سیاست المدینه » است، نام برد. در زبان و گفتمان فارابی ما با واژه گان اجتماع و انسان روبرو می شویم. در اندیشه فارابی مفهوم اجتماع،پیوند نزدیکی با معرفت شناسی و هستی شناسی زمانه خود که مبتنی بر طبیعیات ارسطو است، دارد، در حالی که جامعه شناسی مدرن مبتنی بر دستگاه مفهوم پردازی است که مختص دوران حاضر می باشد. ادعای این موضوع که فارابی نیز مانند دیگر موسسان جامعه شناسی غرب، جامعه شناس است کاری ایده ئولوژیک است. امکان تشکیل جامعه شناسی بومی، بر مبنای اندیشه اندیشمندان مسلمان در صورتی امکان پذیر است که این تاسیس مبتنی بر تذکر واصطکاک با بدنه اصلی و مولفه های اساسی تجدد و مدرنیته صورت پذیرد.

ترجمه و نقد و بررسی مدخل «پلورالیزم دینی و قرآن»،از مداخل دایره المعارف قرآن لیدن،موضوع این پژوهش می باشد. نویسندگان مدخل مذکور،به بررسی دیدگاه قرآن در ارتباط با تکثرگرایی دینی پرداخته اند.هدف از اجرای این پایان نامه بررسی صحت و سقم مطالب مدخلو پاسخگویی به شبهاتمطرح شده با رعایت اصول علمی و انصاف است. کوشش شده است ضمن ارائه ترجمه ای سلیس و روان ،مطالب مدخل بر اساس ترتیب ارائه شده از سوی نویسندگان، نقد و بررسی شود.مولفان،در ابتدای کار به معناشناسی واژگان استعمال شده توسط قرآن کریم در حوزه دین پرداخته اند،اما در بررسی مفردات قرآنی ،آنچنان که باید عالمانه عامل نکرده اند . آنان در مرحله بعدی بهبررسی گروههای دینی موجود در محیط زندگی پیامبر همت گماشته اند،در این قسمتنیز رعایت بی طرفی نشده و جانبداری آنان از مسیحیان و یهودیان کاملا آشکار است.در مهمترین بخش این مدخل تکثرگرایی دینی از دیدگاه قرآن مورد بحث قرار گرفته است، در موضوع یاد شده گرچه نویسندگان تا حدودی توانسته اند دیدگاه قرآن را در یابند اما در اینجا نیز بحث مطرح شده دارای اشکالاتی است.مهم ترین اشکال،فقدان یک بحث منسجم نظری در مورد دیدگاه قرآن است،مولفان مدخل بیش از آنکه در صدد بیان دیدگاه قرآن در مورد موضوع مورد بحث باشند،بیشتر بهحوزه رفتار مسلمین پرداخته اند.علاوه بر این، پلورالیزم دینیِ مبتنی بر نسبیت اندیشی معیار و اصل مسلم قرار گرفته و تعالیم قرآن با آن مقایسه شده و از این منظر اشکالاتی چند- که به پاسخ آنها پرداخته ایم- متوجه قرآن شده است.

ظهور قرآن کریم در شبه جزیره‌ی عربستان نه تنها بر رفتار و کردار مردم عرب تاثیر شگرفی داشت که حتی بارزترین ویژگی اعراب یعنی نظم و نثر آن‌ها را تحت الشعاع خود قرار داد. زبان و بیان معجزه گر قرآن حتی بر رسول گرامی اسلام(ص) و اولیای دین اثر گذارد و در سبک به کارگیری اسلوب‌ها و نمادها طرحی نو افکند. کتاب «اللغه العربیه فی رحاب القرآن الکریم» به قلم دکتر عبدالعال سالم مکرم، نویسنده پرآوازه معاصر عرب در فصل‌های هفتگانه، خواننده را با تاثیر شگفت قرآنبر زندگی دینی، اجتماعی، سیاسی و به ویژه بر علوم و معارف آشنا می‌سازد. نویسنده در فصل اول با عنوان قرآن و زبان به تأثیر شگرف قرآن بر پیشرفت لفظ و معنای زبان عربی می پردازد. فصل دوم با عنوان قرآن و علم به تأثیر قرآن بر علوم اسلامی مانند قرائت، تفسیر، اصول فقه، فقه و... اختصاص یافته است. فصل سوم که به قرآن و علوم مادی نامبردار است به دعوت قرآن به اندیشه در آفرینش و اشاره‌های قرآن کریم به علوم طبیعی می‌پردازد. فصل چهارم که پیشرفت زبان عربی طی نهضت علمی نام دارد، به جهات گوناگون پیشرفت علمی این زبان بعد از فتوحات اشاره کرده است. نویسنده انعطاف پذیری در بیان و معنا، تحول صوتی، اجتماعی و عقلی و ابتکار اصطلاحات جدید در ساخت زبان عربی را به عنوان نشانه‌های این پیشرفت بیان کرده است. جنبش زبان و اثر آن در نهضت علمی فصل پنجم این کتاب است. حفظ زبان عربی با نقطه گذاری و اعراب گذاری، بیان واژه‌های غریب زبان عربی و قرآن و حدیث، جمع زبان عربی در لغت نامه‌ها وحفظ آن از تلفظ اشتباه از مباحث این فصل است. تاثیر کلمات عجمی در زبان عربی، کلمات معرب شعر جاهلی و قرآن و دیدگاه دانشمندان در این باره در فصل ششم آمده است. فصل هفتم با عنوان انتشار زبان عربی در جهان به روند انتشار این زبان در مصر،آفریقا،ایران، اروپا و جهان اسلام معاصر، مشکلات فراروی گسترش زبان عربی و راهکارهای برون رفت از آن می‌پردازد. در این پژوهش علاوه بر ترجمه نقدهایی نیز آمده است که بیشتر ناظر به مواردی است که با آرا و مبانی شیعه ناسازگار است.

امروزه یکی از مسائل مهم و مورد توجه جامعه بین المللی، مسأله حفظ و رعایت حقوق زنان و مراعات تساوی حقوق زن و مرد و عدم تبعیض بر اساس جنسیت است. در همین راستا، دولت ها و سازمان های بین المللی کنوانسیون ها و اسناد بین المللی مهمی را در جهت احقاق حقوق زنان تدوین نموده اند؛ کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان یکی از این اسناد می باشد.نگارنده در نوشتار حاضر، که به روش کتابخانه ای و با بیان توصیفی_ تحلیلی می باشد، تلاش کرده که مبانی فکری کنوانسیون در دفاع از حقوق زنان را بیان نماید و نیز مبانی و اصول دینی رادر این مسأله مورد بررسی قرار داده است و وجوه افتراق و احیاناً تعارضات این دو دیدگاه را در مبانی و به تبع آن در مواد مشخص نموده است.و برخی از مهمترین مبانی کنوانسیون را: 1- اومانیسم2- عقل خودبنیاد(عقلگرایی)3- سکولاریسم4-فردگرایی5-لیبرالیسم بر می شمارد و بیان می کند که این مبانی مذکور با نگرش اسلام درباره انسان و کرامت او( خلیفه اللهی)، و جایگاه وحی در تکمیل عقل در درک و حل مسائل، و نقش دین در قانونگذاری و همچنین رابطه فرد و جامعه، در برخی جهات متعارض می باشند.و نیز، به بررسی برخی مواد کنوانسیون که بر اساس دیدگاه تشابه محوری تدوین شده و با احکام فقه امامیه و به تبع آن قوانین جمهوری اسلامی ایران از جمله مباحث مربوط به ازدواج؛ طلاق، حضانت، دیه، قصاص، قضاوت و... مغایرت دارد، پرداخته است.یافته های پایان نامه چنین است: هرچند کنوانسیون دارای نکات مثبتی در دفاع از حقوق زنان می باشد اما؛ 1- تفکرات و مبانی که بستر طرح کنوانسیون می باشند با مبانی دینی در برخی جهات ناسازگار و متعارضند.2- کنوانسیون- با توجه به مواد آن- رسالت خود را یکسان سازی و برقراری تشابه کامل حقوق و تکالیف بین زن و مرد می داند، که این یکسان سازی، از منظر خاستگاه عدالت محور فقه امامیه- با توجه به نظام آفرینش و تکوین- مردود است. و این دلایل از جمله دلایل عدم الحاق کشور مسلمان ما به کنوانسیون می باشد.

انسان برای حفظ ثبات و آرامش جسمی و روحی خود باید نیازهای طبیعی خویش را بشناسد و به آن‌ها پاسخ مناسب دهد. یکی از نیازهای فطری و طبیعی بشر که خستگی جسم و روح را از بین می‌برد، تفریح است. نیازهای جسمانی انسان غالباً آشکارتر و نیازهای روحی وی علی رغم حساسیت ویژه شان پنهان می‌باشند. تفریح سالم و مناسب یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند بخشی از نیاز‌های روحی انسان را پاسخ مناسب دهد و به بازیابی توان و تجدید قوای جسمی انسان کمک کند. بر اثر تفریحات سالم حالت مثبتی در انسان ایجاد می‌گردد که او را سرشار از شادمانی و نشاط می‌سازد، همین شادمانی است که انسان را در ایفای نقش خویش در زندگی فردی و اجتماعی پویاتر و کارآمدتر می‌کند. با توجه به چنین نقشی که تفریح در زندگی انسان دارد و از سوی دیگر طرز تلقی بعضی از افراد نسبت به دین اسلام که آن را دین غم و اندوه می‌دانند لازم دانستیم تا در پژوهش حاضر به بررسی جایگاه تفریح در زندگی فردی و اجتماعی از دو منظر روان‌شناسی و اخلاق اسلامی بپردازیم.