جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
صفحه اصلی کتابخانه
> جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در
عنوان
پدیدآورنده
توصیفگر
موضوع
ناشر
زبان
نوع منبع
رشته تحصیلی
مقطع تحصیلی رساله تحصیلی
تاریخ
محل
جستجو در متن
همه موارد
برای عبارت
و
یا
بجز
عنوان
پدیدآورنده
توصیفگر
کلیدواژه
ناشر
زبان
نوع منبع
رشته تحصیلی
مقطع تحصیلی رساله تحصیلی
تاریخ
محل
جستجو در متن
همه موارد
شامل عبارت
باشد
و
یا
بجز
عنوان
پدیدآورنده
توصیفگر
کلیدواژه
ناشر
زبان
نوع منبع
رشته تحصیلی
مقطع تحصیلی رساله تحصیلی
تاریخ
محل
جستجو در متن
همه موارد
شامل عبارت
باشد
و
یا
بجز
عنوان
نویسنده
توصیفگر
کلیدواژه
ناشر
زبان
نوع منبع
رشته تحصیلی
مقطع تحصیلی رساله تحصیلی
تاریخ
محل
جستجو در متن
همه موارد
شامل عبارت
باشد
و
یا
بجز
عنوان
نویسنده
توصیفگر
کلیدواژه
ناشر
زبان
نوع منبع
رشته تحصیلی
مقطع تحصیلی رساله تحصیلی
تاریخ
محل
جستجو در متن
همه موارد
شامل عبارت
باشد
تنها فرادادههای دارای منابع دیجیتالی را بازیابی کن
نوع منبع:
کتاب
تمام موارد
فرمت:
تصویر
تمام موارد
مرتب سازی بر اساس
عنوان
نویسنده
جنس منبع
محل
ناشر
تاریخ تغییر
و به صورت
صعودی
نزولی
وتعداد نمایش
5
10
15
20
30
40
50
فرارداده در صفحه باشد
جستجو
*برای جستجوی عین عبارت , عبارت مورد نظر را درون گیومه ("") قرار دهید . مانند : "تاریخ ایران"
خروجی
چاپ نتایج
Mods
Dublin Core
Marc
MarcIran
Pdf
اکسل
انتخاب همه
19841
تعداد رکورد ها : 315726
عنوان :
رابطه توحید افعالی و اختیار از دیدگاه امامیه
نویسنده:
حسن موسوی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
امامیه
,
علوم انسانی
,
توحید (به لحاظ صفت) Divine unity (کلام)
,
جبر و اختیار(کلام)
,
توحید افعالی(کلام)
,
توحید نظری
,
کلام
,
اراده الهی
,
امر بین امرین
,
قضا و قدر
,
توحید(الهیات بالمعنی الاخص))
,
توحید افعالی(الهیات بالمعنی الاخص)
,
کلام
,
توحید(اخلاق اسلامی)
,
توحید افعالی (اخلاق)
,
آموزه دینی
,
religious doctrines
,
religious doctrines
کلیدواژههای فرعی :
امر بین امرین ,
01- لا جبر و لا تفویض بل أمر بین أمرین ,
چکیده :
قرآن کریم، آیاتی وجود دارد که تمام افعال، حتی افعال اختیاری انسان را به خداوند نسبت میدهد؛ این آیات مستمسک برخی از گروههای کلامی جبرگرا مانند اشاعره قرار گرفته است. از سوی دیگر، آیاتی در قرآن وجود دارد که انسان را فاعل کارهای خود و مسئول اعمال خود دانسته، و افعال انسان را به خود او نسبت میدهد؛ بر این اساس، عدهای مانند معتزله قایل به تفویض شدهاند. اما همانگونه که امام رضا( فرموده است، قایل به جبر گرفتار کفر، و قایل به تفویض گرفتار شرک است. امامیه در این زمینه، به تبعیت از اهل بیت(، امر بین الامرین را برگزیده است. در توضیح این رویکرد میتوان گفت با وجود تفاوتهایی که همه پدیدههای هستی با یکدیگر دارند، یا اختلافاتی که از نظر قرب و بعد نسبت به مبدأ هستی دارند، تمام آنها را یک حقیقت الهی در بر گرفته، و بر آنها حاکم است. این حقیقت الهی، در عین وحدت و بساطت، همه ابعاد عالم را شامل میشود، و در همین راستا، انسان نیز مسخر و مقهور حضرت حق، و محتاج به او میباشد. اما انسان بر اساس حکمت الهی، موجودی مختار آفریده شده، و چون اختیار انسان در طول اراده الهی است، این اراده و اختیار، با توحید افعالی منافاتی نخواهد داشت. بهعبارت دیگر، بر اساس تشکیک در وجود میتوان اختیار انسان را با توحید افعالی جمع کرد. حوادث همانطور که با اسباب نزدیک و متصل به خود، نسبت عملی دارند، با سبب وجود این اسباب نیز نسبت عملی دارند. پس اختیار همانند اصل وجود ما، عینالربط به خدا بوده، و این مسأله مسلتزم جبر نیست. در افعال ارادی انسان، اراده او علت قریب و مباشر بوده، و خداوند متعال نیز علت بعید است. این دو علت در طول هم قرار دارند، و بدین ترتیب، انسان در عین وابستگی به خداوند، در انجام فعل خود مختار است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
حقیقت علیت از دیدگاه ملاصدرا و "تاثیر آن بر علم واجب الوجود به ماسوی" و "مساله جبر و اختیار"
نویسنده:
لیلی خیدانی
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم)
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
علیت
,
الهیات و معارف اسلامی و ادیان
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
چکیده ندارد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
جایگاه شریعت در عهدین و قرآن
نویسنده:
مهراب صادق نیا
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
عهد عتیق
,
علوم انسانی
,
10. شریعت/ Šarīʿa
,
قرآن
,
عهد جدید
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
قرآن
,
الهیات و معارف اسلامی و ادیان
,
الهیات و معارف اسلامی و ادیان
,
الهیات و معارف اسلامی و ادیان
,
الهیات و معارف اسلامی و ادیان
چکیده :
سه دین یهودیت ، مسیحیت و اسلام که به لحاظ جغرافیایی پیدایش و رشد و به دلیل آموزه های دینی پیوندهای عمیق و غیر قابل انکاری دارند ، و نیز به دلیل پیروان پر شمارشان می توانند جاذبه های فراوانی برای این گونه مطالعه ها داشته باشند . نوشته حاضر نگاهی است به یکی از بحث انگیزترین و در عین حال فراگیر ترین و نمایان ترین آموزه های این سه دین ، یعنی (( شریعت )) . این نوشته که به نام (( جایگاه شریعت در عهدین و قرآن )) ارایه می شود تلاش میکند تا جایگاه شریعت را در سه متن مقدس این ادیان بررسی کند ، روشن است که در این نوشته مراد جوهره شریعت است و نه احکام تشریعی و نیز بستر بحث متون مقدس عهدین و قرآن است و نه نظر فلاسفه و متکلمان این سه دین اگر چه ممکن است برای تایید بعضی از مطالب از نظر مفسران نیز بهره بجوییم.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
تبیین فلسفی عرفانی از مسئله ایمان به غیب
نویسنده:
ژاله مرادی
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
ایمان (فرجام شناسی)
,
کنش (عمل - فعل)
,
معرفت
,
ایمان
چکیده :
چکیدهمسأله ایمان، از مسائل مهم در آموزههای دینی است و در فلسفه و عرفان نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ در این پایان نامه پس از ارائه تعریف ایمان در تطابق دیدگاهها و بیانات فلاسفه و عرفا سعی شده است، براساس مبانیِ نظیر دارای مراتب بودن غیب و دارای مراتب بودن ساحتهای وجودی انسان و نحوه ظهور معرفت و ایمان در قلب، سیمایی از مراتب ایمان به غیب، ارائه شود و پس از آن، با اثبات روابط بین ایمان، علم و معرفت به مقوله عمل توجه شده و ضمن اثبات عدمِ ثبات و استقرار ایمان در قلب بدونِ مداومت بر عمل، تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر و شدت و ضعف یافتن هر یک، مورد بررسی قرار گرفته است.واژگان کلیدی: ایمان، غیب، معرفت، عمل، فلسفه، عرفان
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
مناظره امام رضا ? با مأمون پیرامون فرق بین اُمت و عترت با محوریت آیه« ثم أورثنا الکتاب...»
نویسنده:
اسماعیل پوراسکندری
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مناظره،گفتگو و میزگرد
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
امام علی بن موسی الرضا
چکیده :
هدف از این پژوهش فهم ودرک تفاوت بین امت وعترت با توجه به مناظره امام رضا ? با مأمون پیرا مون این مسئله است و از آنجا که امام به عنوان داناترین و باتقواترین فرد جامعه اسلامی مرجع دینی، علمی و سیاسی جامعه به شمارمیرود و بر همین اساس، بیش از همه، شایستگی لازم برای رهبری و مدیریت آن را داراست. طرح و بررسی جلوههای معرفتی و چگونگی مناظراتامامان شیعه ? در حوزههای گوناگون و قرار دادن آن در منظر ارباب معرفت، از یک سو، امکان داوری دقیق و درست را در این باب فراهم میسازدو از سوی دیگر، شیوهها و الگوهای مناسبی برای پاسخگویی به پرسش ها و چالش های پیش روی اسلام و گفتگو با پیروان دیگر ادیان و فرق دینی دراختیار ما قرار میدهد.پرسش اصلی این پژوهش که نگارنده در صدد پاسخ گویی به آن است چنین می باشد که آیا بین امت وعترت فرق است در صورت تفاوت ، وجوه این تفاوت چیست؟که تعاریفی چون اَُمت،عترت،آل و...با توجه به مناظره امام رضا ? با مأمون مورد بررسی قرار می گیرد در نهایت نتیجه حاصل از بررسی مناظره امام رضا ? در تفاوت بین اُمت و عترت آشنایی با سیره ائمه و نگاه آنها به مسأله فوق بوده است که نتایج ذیل از بررسی مناظره فوق به دست می آید 1- عترت افرادیبرگزیده از میان امت است 2- گزینش عترت توسط خدای بزرگ صورت گرفته است 3-علّت گزینش صلاحیت آنها جهت رهبری امت بعد از پیامبر ?است .واژگان کلیدی: امام رضا ? ، مناظره،امت،عترت
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
اختیاری یا جبری بودن ایمان و کفر، از منظر قرآن و روایات
نویسنده:
سیدحسن هاشمی مزرعهنو
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
زبان :
فارسی
کلیدواژههای اصلی :
جبر
,
اختیار
,
علوم انسانی
,
اختیار
,
ایمان (فرجام شناسی)
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
ایمان
چکیده :
اغلب مباحث مطرح شده در ذیل این موضوع، میان فرق مختلف کلامی، در ذیل تفسیر آیات قرآن بیان و طرح گردیده است. چرا که به نظر میرسد چالش اصلی را ظاهر متضادگونه برخی آیات، ایجاد میکند. متکلمین عموماًدر ذیل تفسیر آیات متعددی، وارد بحث از رابطه علم و اراده الهی با اختیار انسان و نحوه گزینش ایمان و کفر، گردیدهاند و هر یک مواضع و رویکردهای مخالفان خویش را به نقد کشیده و به اثبات دیدگاههای خویش پرداختهاند؛ با وجود قدرتمندی این نظریهپردازان در تبیین مواضع خویش، به دلایل گوناگون، ایشان نتوانستهاند تعریف صحیح و سازگار با تمامی اصول وحیانی اسلام، ارائه دهند. و در نتیجه دامنه این بحث به حوزه های دیگر مباحث قضا و قدر و .... نیز کشیده شده است.پویش اصلی این پژوهش، ارائه بیانی روان، درست و سازگار از میان مستندات دین پژوهی، از معنای اختیاری بودن ایمان و کفر، و درنتیجه پاسخ به شبهات این حوزه می باشد. در تبیین مسئله جبری یا اختیاری بودن ایمان و کفر، پس از تبیین معناشناختی کلید واژههای "ایمان"، "کفر"، "جبر"، "اختیار"، "تفویض"، از جنبههای مختلف، به تفاوت کارکردهای هر یک از این واژگان، در جایگاههای مختلف، اشاره گردیده است. چرا که تعیین کارکردهای متفاوت هر واژه در آیات و روایات، در ارائه الگوی نهایی، از اهمیت ویژهای برخوردار است.در ادامه به بررسیآیات و روایاتی، که با صراحت کافی به بیان عاملی از عوامل موثر در ایجاد ایمان و کفر و یا ثبوت آن دو اشاره میکنند، پرداختهایم. سپس علاوه بر طرح و نقد و بررسی آیات و روایات شبهه انگیز در این موضوع، به بیان دیدگاه امامان معصوم، در این زمینه، پرداخته و بر این دیدگاه و نظریه تاکید میکنیم.بر اساس این دیدگاه، "اختیاری بودن ایمان و کفر"ـ که عبارت است از: "اعتقاد و باور قلبی صادقانه" (ایمان) و یا هر نوع "عقیده و کردار منکرانه نسبت به طاعت خداوند" (کفر)، برترین گزینه انتخابی انسان و با تمایل وی و با پشتوانه قوا و استعدادهای خدادادیش تحقق مییابدـ قابل دفاع میباشد.در آخرین گفتار این پژوهش به بررسی آثار و پیامدهای اعتقاد به هر یک از نظریههای جبری یا اختیاری بودن ایمان و کفر پرداختهایم.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
معاد از دیدگاه عقل و قرآن با بررسی شبهات
نویسنده:
محمدتقی ناصری
نوع منبع :
رساله تحصیلی , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
معاد(کلام)
,
معاد جسمانی
,
قرآن
,
جسم مثالی
,
معاد(فلسفه)
,
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
قرآن
,
شبهات
,
عقل
,
عقل
,
صدرالدین شیرازی
,
محمد بن ابراهیم979-1050 ق.
,
محمد بن ابراهیم979-1050 ق.
,
آیات معاد
چکیده :
فصل اول:مشتمل بر مباحث مقدماتی تحقیق که عبارتست از واژهشناسی، بیان مسأله، سوالات اصلی و فرعی، فرضیهها، و بیان ضرورت و هدف تحقیق و...فصل دوم:به بررسی دیدگاههای پیرامون معاد اختصاص یافته و در نهایت دیدگاه معاد به صورت روحانی و جسمانی عنصری به عنوان نتیجه این فصل بیان شده است.فصل سوم:در طی سه مرحله، به اثبات امکان ذاتی و امکان وقوعی و ضروری بودن معاد ازدیدگاه عقل پرداخته شده و بر اثبات آن برهانهای زیادی مورد استناد قرار گرفته است.فصل چهارم:به بررسی معاد از دیدگاه قرآن اختصاص دارد.فصل پنجم:شبهات موجود پیرامون معاد ومطرح شده است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
بررسی دیوان آقاسی ( صوری و محتوایی )
نویسنده:
معصومه جبارزاده
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
محمد آقاسی –شعر آقاسی– بررسی صوری و محتوایی
چکیده :
آقاسی شاعر حقیقی زمان خود بود و روح اهورایی خویش را در زلال معرفت صفا داده بود،اشعاروی در عین سادگی و روانی بسیار شیوا و پرمحتوا بوده است. سخن از شعر که می شود غزل را در کنار مثنوی و قصیده را دوشادوش دوبیتی می بینیم، چنان استادانه روح حماسی را در قالب مثنوی گنجانده که وقتی مثنوی زیبای قهرمان نینوا را می خوانیم روح بزرگ حماسه سرای ایران (فردوسی) در یادها زنده می شود بی آنکه رنگ تقلید به خود گرفته باشد. مذهب و عقاید دینی نیز جای جای اشعار را در نوردیده و نشان? بارزی از تربیت دینی استاد می باشد.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
سازگاری درونی نظام فلسفی ابنسینا در مسئلهی نفس انسانی و بقای آن
نویسنده:
سیدهادی رضاییانمقدم
نوع منبع :
رساله تحصیلی
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
ابن سینا
چکیده :
چکیدهشیخالرئیس به بقای نفس انسانی پس از رهایی از بدن مادی معتقد است و بر این اساس معاد روحانی نفس را اثبات میکند؛ اما معاد جسمانی را ازآنجهت میپذیرد که شرع مقدس از آن خبر داده است. آنچه در تحقیقات فلسفی و دینی مخالفان و موافقان فلسفه مورد توجه جدی واقع شده است اثباتپذیری معاد جسمانی از منظر فلسفی است لکن این مطلب که قول به بقاء روحانی نفس و به تبع معاد روحانی آن با مبانی فلسفی شیخ در حوزهی مباحث نفس شناسی وی سازگار است یا خیر، مغفول واقع شده است. از نظر شیخ، نفس انسان قبل از تعلق به بدن همانند یک صفحهی سفید و نانوشته از هر گونه کمال نظری خالی است و سپس بر اثر تعلق به بدن دارای قوای ادراکی حسی و خیالی میشود در واقع این قوا به اعتبار مصاحبت نفس با بدن برای نفس حاصل میگردد. در مرحلهی بعد نفس با بکار گیری این قوا به کسب مدرکات حسی و خیالی پرداخته و بامطالعه و تکرار آنها آمادگی پیدا میکند تا صور عقلی را از عقل فعال دریافت کند. از نظر شیخ در تمام این مراحل هیچگونه تغییری در ذات نفس ایجاد نمیشود بلکه فقط اعراضی به آن اضافه میگردد. بر اساس تبیین فوق از استکمال نظری نفس و با رویکردی همدلانه میتوان تلاشهای شیخ را در دو محور اصلی ادراک داشتن و تشخص نفوس کامل، موفق ارزیابی کرد و مدعی شد که شیخ تصویر نسبتاً منسجمی در این خصوص ارائه میکند اما اضطراب و ابهامات کلمات شیخ در مورد نفوس ناقصه و نیز عدم انسجام آراء وی در این باب، مجموعاً تصویر ناهماهنگی را ارائه مینماید که تبیین شیخ از نفوس ناقصه و بقای آنها در دو محور ادراک و تشخص بعد از مرگ را ناموفق جلوه میدهد و نهایتاً در دام تعطیل و یا تناسخ گرفتار میشود.واژگان کلیدی: ابنسینا، نفس، عقل، خیال، بقاء، تعطیل، تناسخ، تجرد
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
عنوان :
نقش و جایگاه عقل در تحصیل معارف اعتقادی
نویسنده:
رضا رهنما
نوع منبع :
رساله تحصیلی
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
ایرانداک,
کلیدواژههای اصلی :
علوم انسانی
,
معرفت عقلانی
,
عقل
,
عقل
,
عقل
,
معرفت خدا
,
عقل(منطق)
,
معرفت
چکیده :
در طول تاریخ تفکر بشر دیدگاههای مختلفی پیرامون جایگاه عقل در کسب اعتقادات دینی وجود دارد. بعضی به عقل چندان بهایی نداده و دربارهی آن راه تفریط را پیش گرفتهاند و برخی نیز همچون فلاسفه انتظار زیادی از آن دارند و در مورد قدرت و محدودهی عقل راه افراط را طی کردهاند. اما حقیقت این است که داوری در مورد نقش عقل در کسب معارف دینی به سامان نمیرسد مگر این که حقیقت و تواناییها و محدودیتهای آن به صورت دقیق شناخته شود. این نوشتار در پی پاسخ به این سوال اساسی است که نقش اثباتی و سلبی عقل در قبال اعتقادات دینی چیست؛ بدین معنا که در چه حیطههایی میتوان اعتقادات دینی را به کمک عقل ثابت کرده و نشان داد و نیز چه محدودیتهای متوجه معارف عقلانی میباشد. برای رسیدن به پاسخی دقیق برای پرسش فوق، ابتدا میبایست تعریف صحیحی از عقل ارائه شود. با توجه به دریافت درونی انسانها به عنوان واجدان عقل و نیز تذکر آیات و روایات اسلامی به این نتیجه رسیدهایم که عقل نوری است که از جانب خداوند متعال داده شده و انسانهای عاقل به جهت واجد بودن آن، از مجانین، اطفال و... متمایز میشوند. به سبب آن درست از نادرست تشخیص داده میشود و در این تشخیص، فرقی میان حوزه نظری با حوزه عملی وجود ندارد. علاوه بر این عقل به انسان حکم میکند که خوبیها را اختیار کند و بدیها را ترک نماید لذا بر اساس آن عاقلان شایستگی مدح و ذمّ پیدا میکنند. این نور الهی معصوم بوده و در کشف کردنش دچار خطا نمیشود و البته حجیت ذاتی نیز دارد. اگرچه عقل معصوم میباشد با این حال به اعتراف قریب به اتفاق اندیشمندان و تصریح آیات و روایات اسلامی و نیز دریافت درونی همهی انسانها، دارای حیطهی کارایی مشخصی میباشد که خارج از این حیطه نه تنها نمیتواند سودمند باشد بلکه تکیه بر آن موجبات گمراهی صاحبش را فراهم میآورد. با در نظر گرفتن دو امر فوق یعنی «تعریف عقل و ویژگیهای آن» و «وجود محدودیت در ادراکات عقلی»، به بررسی نقش عقل در پنج مسئله «توحید، عدل، نبوت، امامت و معاد» و حیطهی کارایی آن در این مسائل پرداختهایم. نشان دادهایم که اصلیترین موضوع عقل در مسئله توحید، خروج از دو حد تعطیل و تشبیه است. به این معنا که عقل از توانایی اثبات «وجود صانع» و «نقص ناپذیری او» برخوردار است. نقص ناپذیری به این معناست که صانع متعال در عین عدم شباهت و سنخیت با مصنوعات، جامع جمیع کمالات میباشد. همچنین مهمترین محدودیت وی در این امر، کسب معرفت بالکنه و یا معرفت احاطی نسبت به خداوند متعال است. اثبات نمودهایم که تنها راه رسیدن به معرفت خداوند، اعطای آن از جانب خود او میباشد و حقیقتاً معرفت عقلانی راهی به سوی آن ندارد. سپس با تأکید بر مسئله نقصناپذیری صانع متعال، عدل او را ثابت کردهایم. بیان نمودهایم که هیچ گونه ظلمی به ساحت خالق متعال راه نداشته و افعال او همگی حکیمانه است. در مسئله نبوت و امامت، نشان دادهایم که «ضرورت وجود رسولان الهی» و «وجود ویژگیهایی خاص در آنان از قبیل ارتباط با غیب، علم و عصمت»، به عنوان اصلیترین حکم عقل به حساب میآیند. همچنین اثبات صحت ادعای رسولان الهی نیز در حیطه کارایی عقل میباشد. اما در طرف مقابل احکامی از قبیل «آگاهی از کیفیت نزول وحی» و «مقامات انبیا و امامان» در دایره فهم عقلانی قرار ندارند. در بحث معاد نیز ثابت نمودهایم «اثبات اصل وجود آن»، مهمترین حکم عقل میباشد در حالیکه وی از رسیدن به تفصیل جزئیات معاد از قبیل «مراحل آن»، «جسمانی بودن آن» و «مسئلهی خلود» عاجز است.
انتخاب :
مشخصات اثر
ثبت نظر
19841
تعداد رکورد ها : 315726
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت
×
ارسال نظر
نوع
توضیحات
آدرس پست الکترونیکی
کد امنیتی
*
*
با موفقیت به ثبت رسید