جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهنوشتاری که پیش رو دارید تفسیر روایی تطبیقی آیات 142 الی 158 سور? مبارک بقره است که به عنوان بخشی از طرح کلان تفسیر روایی قرآن کریم دردانشگاه علوم حدیث در صدد ارائ? تفسیری روایی، صحیح و روان از آیات مذکور می‌باشد.آنچه این کار را از تفاسیر روایی موجود متمایز ساخته، انجام بررسی‌های سندی بر روی روایات و بیان صحت و سقم آن‌ها از سویی و از سوی دیگر انجام عملیات فقه الحدیثی بر محتوای روایات می‌باشد. از نقاط امتیاز دیگر این کار،بررسی تطبیقی میان برآورد روایات شیعی مورد بررسی با روایات اهل سنت می‌باشد.تفسیر البرهان به عنوان تفسیر شیعی و تفسیر درّ المنثور به عنوان تفسیر اهل سنت، دو منبع اصلی تفسیری این تحقیق می‌باشند. البته شایان ذکر است که روایات شیعی موجود در این پایان نامه که از تفسیر البرهان اخذ شده است، از مصادر روایی اصلی و قابل اطمینان شیعی مصدریابی شده و سپس مورد بررسی‌های دقیق سندی قرار گرفته‌اند. از تفسیر درّ المنثور نیز تنها روایات نبوی اخذ شده است.در گام‌های بعدی در مسیر شرح و نقد روایات و در جهت ارائ? تفسیری صحیح و سلیس از آیات، در حدّ توان و لزوم، به کتب لغوی، تاریخی، تفسیری و شروح کتب روایی مراجعه شده است.آیاتی که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته‌اند از جهت موضوعی در دو دسته قابل تقسیم بندی می‌باشند: دست? اول، آیاتی که به موضوع تغییر قبله پرداخته‌اند (آیات 142 الی 152) و دست? دوم که به موضوع آزمایشات الهی و ثمرات صبر پرداخته‌اند، تنها آی? آخر به بیان لزوم انجام سعی بین دو کوه صفا و مروه پرداخته است (آیات 158 ـ 152). ذیل این آیات در مجموع 215 روایت نقل شده است که از این تعداد، 71 روایت شیعی و 144 روایت سنی می‌باشند. گونه‌های محتوایی این روایات بدین قرار است: 33 روایت از نوع ترسیم فضای نزول، 30 عدد لایه‌های معنایی، 28 عدد ایضاح مفهومی، 12 عدد استناد به قرآن، 11 عدد بیان مصداق، 2 عدد بیان حکمت و علت حکم. 4 روایت شامل دو گون? تفسیری بودند و 101 روایت که همگی منقول از اهل تسنن بود، تفسیری نبودند. 6 روایت شیعی و 20 روایت سنّی مورد نقد محتوایی قرار گرفتند. در بررسی سندی روایات شیعی، 17 روایت صحیح، 6 روایت موثق و 43 روایت ضعیف ارزیابی شد.فراوانی موضوعات در روایات بررسی شده در این تحقیق به شرح زیر می‌باشد: ذکر (51 مورد)، صبر (36 مورد)، قبله (29 مورد)، امت وسط و شاهدان بر خلق (24 مورد)، شکر (19 مورد)، جمع شدن یاران قائم (عجل تعالی فرجه) در زمان ظهور و نشانه‌های ظهور (18 مورد)، سعی صفا و مروه (18 مورد)، کلمه استرجاع (12 مورد)، مقام شهید (3 مورد)، مصداق آی? ?یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا? (3 مورد)، شناخت اهل کتاب نسبت به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) (2 مورد)

چکیدهنوشته حاضر در چهار فصل به نگارش درآمده که عبارتند از: فصل اول – کلیات، فصل دوم – عصر جاهلی که شامل جغرافیا شبه جزیره عربستان، اوضاع مکه، قبایل و طوایف و ادیان و مذاهب و ... نیاکان پیامبر و میلاد و کودکی پیامبر و دوران جوانی رسول خدا (ص) را دربرمی گیرد.فصل سوم- ظهور اسلام و بعثت که واقع بعثت پیامبر به روشنی تبیین شده است.فصل چهارم – دعوت نبوی در مکه است و مراحل دعوت پیامبر (ص) در مکه عبارتند از:1-

از زمان های گذشته، خطبه یکی از مهم ترین راه های ارتباطی بشر بوده، تا این که به عنوان یکی از هنرهای بیانی و کلامی به شمار آمد؛ که تلاش آن در این جهت است:تأثیر بر مخاطب، اقناع او،و پیش بردنش به سوی آن چه خطیب به دنبال آن است. بنابراین، خطیب جهت موفقیت در خطبه و رسیدن به هدفش که همان اقناع وتأثیر است؛ همه ی تلاشش را به کار می گیرد. و روشن است به کار گیری زیبایی های ادبی در این مسیر تا چه میزان اثر گذار است. در طول تاریخ خطبه های بسیاری به دلیل زیبایی های ادبی شان،علی رغم موضوع های سیاسی،اجتماعی ویا سایر موضوعات؛در شمار خطبه های ادبی و نثر فنی وادب شفاهی قرار گرفته اند.انتظار می رود این زیبایی های ادبی در خطبه غدیر وجود داشته باشد،که بر زبان پیامبر اسلام، فصیح ترین عرب زبانان جاری شده و آخرین و طولانی ترین خطبه ی اوست که در بردانده ی آخرین سفارشها و روشنگر راه سعادت و هدایت بشر است. این پایان نامه بر آن شد تا با روش تحلیل محتوا و استفاده از تحلیل گفتمان، به تحلیل این خطبه بپردازد، و ویژگی های ادبی و هنری آن را مطالعه نماید. این تحلیل بیانگر این است که، سخنران از همه ی سبک های ادبی و هنری، در ارائه ی این خطبه استفاده نموده و سخنرانی او کاملا با ویژگی هایی که ناقدان قدیم عرب برای یک خطبه ممتاز برشمرده اند؛مطابقت دارد.بنابراین می توان این خطبه را از بهترین نمونه های ادبیات شفاهی و نثر فنّی صدر اسلام به شمار آورد. این پایان نامه در پنج فصل به بررسی خطبه می پردازد، فصل اول مقدمه؛ و فصل دوم مبانی نظری پژوهش و روش تحلیل خطبه و فصل سوم؛ معنای لغوی و اصطلاحی خطابه و کارکرد آن را در جامعه بیان می کند.وبه بررسی انواع، موضوعو و یژگی های خطابه در دو عصر جاهلی و اسلامی می پردازد، بخش نهایی این فصل به بررسی موضوع و ویژگی های خطبه های پیامبر اختصاص دارد، که با معرّفی اجمالی خطبه ی غدیر و بررسی اسناد آن، این فصل پایان می پذیرد.فصل چهارم با استفاده از روش تحلیل گفتمان، پس از تبیین روش، خطبه را در ده قسمت، از لحاظ واژگان، موسیقی،سبک و مضمون تحلیل می نماید. و زیبایی های ادبی آن را بیان می کند. و پایان فصل چهارم، به بیان ویژگی های یک خطبه ی ممتاز، و تطبیق خطبه ی غدیر با این ویژگی ها؛ می پردازد.و پس از آن فصل پنجم، مهم ترین نتایج بررسی و تحلیل را بیان می کند.

در این پژوهش، آرای مذاهب را در قسمتی از کتاب نکاح بر اساس کتاب الخلاف شیخ طوسی تحلیل و بررسی می‌کنیم. مسائلی که در این پژوهش مطرح می‌شوند، عبارتند از: ازدواج کردن با زنان پیامبر اکرم (ص)، حکم ازدواج کردن، حکم نگاه کردن به همسر، ولایت، وصایت و شهود در ازدواج. هدف از این پژوهش کشف منابع استفاده‌شده توسط شیخ طوسی در نقل اقوال مذاهب، بررسی دلایل مورد استناد، تحلیل اقوال و دلایل مطرح‌شده در مذاهب است. روش پژوهش ترجمه، توصیف، تحلیل، مقایسه و گاهی نقد است و گردآوری مطالب به‌صورت کتابخانه‌ای است. از تمام بحث‌های ذکرشده در این نوشتار به این نتیجه می‌رسیم که اکثر اقوال نقل‌شده توسط شیخ طوسی در منابع متقدم دارای سابقه بوده و قابل‌شناسایی هستند و ادله‌ای همچون اجماع در بیان شیخ طوسی از مفهوم اجماع اصطلاحی خارج‌شده و به‌عنوان دلیلی بر اثبات حقانیت شیعه در برابر مذاهب دیگر استفاده می‌شود و اکثر اجماعات مطرح‌شده در الخلاف، در واقع قول مشهور هستند.

مصحف امیرالمومنین علی(ع) قرآنی بود که آن حضرت، پس از وفات پیامبر اکرم(ص) به جمع و تدوین آن همت گماشت . طبق مدارک و منابع فریقین اعم از روایات و گزارشات تاریخی ، اصل وجود چنین مصحفی ثابت و تردید ناپذیر است؛ با استفاده از همین گزارشات می توان به چگونگی تفاوت ساختاری و محتوایی این مصحف با مصحف موجود پی برد . آن چنان که از روایات بر می آید ، این مصحف ، قرآن صرف نبوده بلکه شامل ویژگی هایی چون مرتب بودن سور به ترتیب نزول قرآن ، بیان شأن نزول ،ناسخ و منسوخ ،تأویل و تفسیر و ... بوده است. اما با وجود این گزارشات که حجم اخبار آن درر منابع اهل سنت بیش از منابع شیعه است ،برخی از اهل سنت صحت و سقم اسانید و مضامین گزارشات در این باره را زیر سوال برده اند و سعی در انکار چنین مصحفی دارند . این دیدگاه و همچنین سخنان ناسنجیده گروهی از اخباریون شیعه چون محدث نوری و جزایری دستمایه داوری گروهی از اهل سنت در اتهام تحریف قرآن به شیعه شده است .این گروه که عموما از تیره وهابیون می باشند بااستمساک به دعاوی گروهی چون محدث نوری در فصل الخطاب ونعمت الله جزایری در منبع الحیاه مدعی شده اند که برخی شیعیان با پذیرش وجود چنین مصحفی ،قائل به تحریف شده اند. محدث نوری نیز بدون غوردر صحت وسقم اسانید روایاتی که به آن ها استدلال کرده، بهانه به دست این گروه داده است. چنین رویکردی به همراه اختلاف نظر در مورد ویژگی مرتب بودن سور بر طبق نزول قرآن، اهمیت پرداختن به این موضوع را نشان می دهد.واژگان کلیدی: مصحف امام علی(ع) ،روایات،فریقین(شیعه و سنی)‌،ترتیب نزول،وهابیون،اخباریون شیعه

ضرورت وجود حکومت، به مثابه سازوکار برقرارى نظم و انضباط اجتماعى، استقرار امنیت و اداره جامعه هیچ‌گاه محل تردید نبوده است و جوامع کوچک و بزرگ براى برآورده شدنِ این نیازها همیشه داراى حکومتى هرچند ساده و ابتدایى بوده‌اند. محققان و فقها و مفسران به استناد شمارى از ویژگیهاى دین اسلام بر ضرورت وجود حکومت در جامعه اسلامى استدلال کرده‌اند.سیره اجتماعى و سیاسى پیامبر اکرم نیز خود بهترین گواه بر اهمیت و ضرورت وجود حکومتِ شایسته در جامعه اسلامى است. آن حضرت پس از دو بار بیعت با روسا و نمایندگان قبایل مدینه به این شهر مهاجرت کرد و زمینه تأسیسِ حکومت را در آنجا فراهم ساخت. ولایت و سرپرستى ده ساله پیامبر بر جامعه مسلمانان، شیوه‌اى جدید براى اداره جامعه‌اى بود که پیشتر به شکل قبیله‌اى اداره می‌شد و در واقع، اولین حکومت اسلامى بود. آن حضرت به اقتضاى ولایتِ سیاسى خود، که از جانب خداوند به او واگذار شده بود، به کارهاى مهمى می‌پرداخت که از شئون حکومت به شمار می‌روند. بسیارى از نویسندگانِ اسلام‌شناس غربى هم به تحقق دولت اسلامى در عصر پیامبر اکرم و وجود نظام سیاسى در اسلام اذعان دارند پایه دولت اسلامى پیامبر اسلام، اعتقادى بود نه سیاسى یا قومى و مهم‌ترین هدف حکومت او دفاع از عقیده و پاسداشت آن بود.

مطالعه اوصاف مرگ و قیامت در آیات و روایات با محوریت خطبه غرّاء نشان می‌دهد که عالم برزخ یکی از مراحل حد فاصل بین مرگ و قیامت است. مهم‌ترین اهوال برزخ عبارتست از: شدائد قبر، سوال و جواب قبر، وحشت و تنهایی قبر، پاداش و عذاب برزخی، احباط و تکفیر گناهان در برزخ از طرف دیگررستاخیز در تعابیر قرآنی و روایی به یوم الحشر، یوم الجمع، یوم التغابن، یوم نفخ صور، و ... نام‌گذاری شده است. صراط یکی از عرصه‌های هولناک آخرت می‌باشد و آن پلی است که بر روی جهنم کشیده شده است و تا کسی از آن نگذرد وارد بهشت نمی‌شود. و صراط مستقیم که تنها راه رسیدن به کمال است، همان تبعیت از خدا و رسول (ص) و ولایت معصومین (ع) در دنیا است. از عوامل موثر در ورود به جهنم می‌توان به سهل‌انگاری در نماز، اعتقاد نداشتن به روز قیامت، عدم توجه و رسیدگی به گرسنگان اشاره کرد. از عوامل موثر در ورود به بهشت می‌توان به پیروی از فرمان خدا و پیامبر اسلام (ص) و ائمه اطهار (علیهم السلام)، صبر، عمل صالح و تقوا اشاره کرد.یادآوری مرگ، برزخ و قیامت در تعالیم اسلامی به منظور تأکید بر عبرت و تذکر و تنبه از فرجام دردناک پیشینیان و تکذیب کنندگان حق است. کلید واژه ها: مرگ، برزخ، قیامت، حشر، نفخ صور، عبرت، خطبه غرّاء

عبارت " ان النساء نواقص الایمان" در خطبه 80 نهج البلاغه و برخی دیگر از روایات با سوالات و ابهاماتی همراه بوده است. این دست از روایات، مشترک بین جوامع اهل سنت و شیعه است، با این تفاوت که در جوامع اهل سنت از اسناد متعددی برخوردار است و اعتبار آنها از جهت سند بیشتر است. تردید در اصل صدور، ضعف سند، تعلیل نامناسب، بسیط بودن ایمان و عدم حجیت خبر واحد در غیر احکام شرعی از جمله اشکالات مخالفان روایات کاستی ایمان زنان است. این در حالی است که فراوانی گزارش مضمون این روایات در متون شیعه و سنی، اطمینان نسبی به صدور آن را پدید می آورد. مراد از ایمان، اعتقاد درونی به خداوند متعال است که انجام عبادات یا ترک آن، در افزایش یا کاهش آن اثر گذار است. مراد از نقصان، ضعف و کاستی است و نشانگر کاستی ایمان زن نسبت به مرد است،که جبران آن برای زنان ممکن می باشد. غرض از بیان این نقصان، توجه دادن به نقطه‌ضعف زنان در این زمینه است.

ادبیات مذهبی یکی از گونه‌های پرکاربرد در ادب عربی است. یکی از زیرمجموعه‌های مهم این گون? ادبی، مدایح نبوی است که از نظر کمیت و کیفیت در ادب عربی در خور توجه است. اشعاری که در مدح و منقبت، نعت و ستایش و وصف و ثنای حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی9، مهتر آدمیان و سرور جهانیان سروده شده باشد مدایح نبوی خوانده می‌شود. که مقارن با ظهور اسلام و بعثت حضرت رسول در شبه جزیره عربستان آغاز می‌شود.پژوهش حاضر ترجمه و شرح پنج قصیده از شاعرانی به نام عبدالرحیم برعی، ابن نباته مصری، شهاب محمود حلبی و ابواسحاق ابراهیم قیراطی در باب مدایح نبوی است. این پژوهش در واقع ترجمه و شرح جزئی کوچک از کتاب «المجموع? النبهانی? فی المدایح النبوی?» می‌باشد. این کتاب را یکی از عالمان و ادیبان فاضل عرب، شیخ یوسف نبهانی بیروتی، گردآوری کرده است و بخشی از مدایح نبوی در زبان عربی را در آن گنجانده است، این بخش چهار مجلد بزرگ شده و در بیروت به چاپ رسیده است.مهم‌ترین مفاهیم، درون‌مایه‌ها و مضامین این اشعار وصف ویژگی‌های ظاهری حضرت رسول9، استناد به آیات قرآنی و احادیث نبوی، اشاره به وقایع صدر اسلام، جنگ‌ها، وصف کعبه و توصیف عظمت و شکوه بارگاه نبوی، اشاره به معجزات پیامبر و کرامات ایشان و وصف خصوصیات اخلاقی چون، جود وکرم و بزرگواری های حضرت می‌باشند. این قصاید چون برای تکسب نبوده وجنبه کسب ثواب و اجر اخروی دارد و شاعران از پیامبر طلب شفاعت دارند، از خلوص، ذوق و عاطفه‌ای صادق برخوردارند. شایان ذکر است که شاعران خواستار این امر هستند که مورد توجه معنوی و روحانی حضرت رسول قرار گیرند و به لقب شاعرالنبی مفتخر گردند. لذا سعی کرده‌اند که واژگان و ترکیب‌هایی والا را به کار گیرند و صور بلاغی را در ابیات بگنجانند و در واقع هنر شعری خود را در قالب مدح حضرت رسول به کار برند از این جهت واژگان و ترکیب‌هایی که مورد استفاده قرار گرفته است در بعضی جاها ساده و روان می‌باشد و در بعضی ابیات پیچیده و دشوار می‌گردد.پژوهش حاضر مبتنی بر طرحی بوده، این طرح بر این اساس بنا نهاده شده است که در سه جهت به ترجمه و شرح ابیات هر قصیده می‌پردازیم، این سه جهت عبارتند از: 1. ترجمه قصاید 2. شرح‌نویسی 2. توضیحات جانبی، این کار و پژوهش مقدمه‌ای است برای کارهای دیگر پژوهشگران آینده تا فارسی‌زبانان را با مدایح نبوی به زبان عربی آشنا کنند.

دراین رساله به بررسی برابری جنسیت و دین که دو شرط از شرایط قصاص نفس می باشند پرداخته شده است . منظور از برابری دین این است که قاتل و مقتول باید در شرط دین با هم برابر باشند تا قصاص صورت گیرد براساس این شرط مسلمان به واسطه کشتن کافر ، کشته نمی شود. اما اگر مقتول کافر ذمی یا معاهد باشد ، قاتل او تعزیر می شود و دیه ذمی را غرامت می دهد. که در این مورد اختلاف است . برخی گفته اند : اگر مسلمان به کشتن اهل ذمه عادت کرده باشد ، پس از رد کردن مقدار زائد دیه او، قصاص می شود. خود کفار نیز در میانشان قصاص حکمفرماست و مرد ذمی به واسطه کشتن مرد یا زن ذمی کشته می شود. فقهای امامیه اجماعا معتقدند که مسلمان در برابر کافر به قصاص نمی رسد ، خواه کافر ذمی باشد یا غیر ذمی . توجیه عقلی و منطقی قابل قبولی نیز برای تفاوت گذاشتن بین زن و مرد در امر قصاص وجود ندارد . روایاتی هم از طریق عامه و شیعه از پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) و سیره عملی آنها نقل شده که هر یک از زن و مرد که مرتکب قتل عمد دیگری بشوند ، قصاص می گردند ، اکثر فقهای اهل سنت نیز همین نظر را دارند. که درفصل سوم در دو گفتار به طور مفصل بحث شده است و نظرات فقهای شیعه و سنی در مورد شرط جنسیت و دین آورده شده است .همچنین نظرات و گفتگوهایی که بین آیت الله صانعی و پژوهشنامه متین واقع شده در فصل پنجم نقل شده است و نظر ایشان در تایید گفته ها بیان شده است .