جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برهان جهانشناختی از مهم‌ترین براهین اثبات وجود خدا به شمار می آید که فیلسوفان و متکلمان بر اساس مبانی فکری خود آن را بررسی کرده اند. هسته مرکزی این برهان از دیدگاه فیلسوفان، امکان و وجوب و از دیدگاه متکلمان، حدوث و قدم است. این مقاله این دو برهان را توضیح می دهد و مبانی آنها را بیان می کند، آنگاه به دیدگاه فیلسوفان و متکلمان درباره معیار نیازمندی معلول به علت پرداخته، دیدگاه فیلسوفان و متکلمین را با توجه به معنای امکان و حدوث و واجب و قدیم به یکدیگر نزدیک می سازد. سرانجام این دو برهان را نقد و بررسی می کند و سپس دیدگاه صدرالمتألهین را در این مورد بیان می دارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 169 تا 197

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ایمان گرایی خاستگاه و رویکرد آن در تفکر ویتگنشتاین

نویسنده:

محمد اکوان

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تحلیل نقدی استنادات قرآنی در نظریة معاد جسمانی آقاعلی مدرس

نویسنده:

محمد رضا ارشادی نیا

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اصطلاحنامه علوم قرآنی

چکیده :

نظریه‌پردازی فلسفی بر وفاق متون دینی، و تفسیر مبتنی بر موازین عقلی از آن متون، از مقاصد عالیۀ حکمای متعالیه و سنت مستمر آنان در پهنۀ حکمت‌پردازی است. پس از صدرا، در همۀ ادوار این مهم دنبال شده و آقاعلی مدرس نیز از این توانایی بهره‌مند و مقید به این سیره است. او در نظریۀ ویژه‌اش در بارۀ معاد جسمانی، به آیاتی چند استناد جسته‌است. محوریترین متنی که او به آن عنایت ویژه دارد، این آیۀ کریمه است: «قل یحییها الذی انشأها اول مرّة و هو بکل خلق علیم» (یس۷۹). به نظر وی این آیه کافی است تا اثبات کند معاد بدنی با گردآوری اجزای عنصری بدن در دنیا و سوق آنها به آخرت برای پیوستن به روح، صورت میگیرد. وی در عین حال با استناد به آیه 62 سورۀ واقعه، دیدگاه اشاعره را دربارۀ معاد عنصری نمی‌پذیرد، زیرا آنها به برگشت روح به دنیا گرایش دارند. آیات دیگری که بدون هیچ شرح، مورد استناد ایشان است، آیۀ 104 سورۀ انبیا و آیۀ 27 سورۀ روم می‌باشد که از تنظیر مبدأ و معاد، نظریۀ خود را قابل اثبات می‌داند. این حکیم متعالی تا آن‌جا که برای استوارسازی مبانی معاد بدنی، به متون مقدس استناد می‌جوید، همان آموزه‌های صدرایی را دنبال می‌کند، اما در صدد است از مبانی متعالی، رهیافتی جدید و متغایر با رهاوردهای حکمت متعالیه ارائه دهد و همین قصد، او را به «حکیم مؤسس» مشتهر ساخته ‌است. برای اطمینان از توفیق وی در وفاق‌طلبی رهیافتش با آموزه‌های قرآنی، باید با عیار ارزیابی، تلاش تفسیری وی را در کیفیت انطباق نظریه‌اش با آیات واکاوی کرد. در این راستا، کریمۀ محوری (یس79)، با تدبر مجموعی در آیات قبل و بعد آن، که در شبهه‌زدایی از معاد جسمانی و پاسخ به مُنکِر آن وارد گشته، انطباق تام نظر آقاعلی مدرس را بر مفاد آیات، محل تردید قرار می‌دهد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 9 تا 34

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقد و بررسی نسبی‌گرایی اخلاقی از منظر علامه طباطبایی

نویسنده:

عبد الله صلواتی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

درباره علامه طباطبایی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

علامه طباطبایی در المیزان، روایتی از نسبی‌گرایی اخلاقی را مطرح کرده، به نقد و بررسی آن می‌پردازد؛ نسبی‌نگری‌ای که به هیچ اصل اخلاقی جهان‌شمولی باور ندارد و اخلاق را تابع اهداف و شرایط متغیر اجتماعی و فرهنگی می‌داند. پرسش پایة این جستار این است: علامه طباطبایی چگونه و بر پایة چه پایگاه فکری‌ای نسبی‌نگری اخلاقی را نقد می‌کند؟ دستاورد پژوهش حاضر این است که علامه سه نوع مغالطه را در ادعای نسبی‌گرایان تشخیص می‌دهد که عبارت‌اند از: 1. مغالطة خلط میان اصل اخلاقی و امور ناظر به واقع؛ 2. مغالطة خلط میان اطلاق مفهومی (=کلیت) و اطلاق وجودی (= دوام)؛ 3. مغالطة‌ خلط میان امر عینی و فرضی. همچنین، به نظر می‌رسد: پایگاه فکری علامه طباطبایی در نقد نسبی‌گرایان اخلاقی، شهودگرایی اخلاقیِ مُستنَد به فطرت است؛ شهودگرایی‌ای که از سوی عقل و نقل، تأیید و تفسیر و تبیین شده است و نقل و عقل در حل تعارض میان شهودات متعارض به ما کمک می‌کنند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 35 تا 58

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مقایسۀ‌ نظریۀ فطرت عقل با انسان معلق در اندیشۀ‌ سینوی

نویسنده:

مهناز امیرخانی ، زهره توازیانی ، ملیحه پورصالح امیری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

انسان معلق , انسان معلق در فضا , فطرت عقل , فطرت عقل

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

کاربرد علم حضوری و شهود نزد ابن‌سینا از اهمیت درخور توجهی برخوردار است؛ به همین دلیل، نظریۀ انسان‌ معلقِ وی نمونۀ بارز کاربرد مقام شهود محسوب می‌شود. متناظر با این نظریه می‌توان از نظریۀ دیگری یاد کرد که به نظریۀ فطرت شهرت دارد. شباهت دو نظریۀ یادشده در این مقام و استفاده از الفاظ مشابه مبنی بر توجه به مقام، فی نفسه نگارندگان را به مقایسۀ تطبیقی میان این دو نظریه برانگیخته‌است. نتیجۀ اجمالی این تحقیق، تقدم نظریۀ انسان معلق بر نظریۀ فطرت، آن ‌هم در یک ارتباط طولی، از حیث مبانی و لوازم و ملاک‌های این دو نظریه است. در مجموع می‌توان گفت که نظریۀ انسان معلق، در اثبات جوهریّت نفس، به حیطۀ نفس‌شناسی و نظریۀ فطرت، در مقام تمایز میان بدیهیات یقینی با سطح عامه، به حوزۀ معرفت‌شناسی مربوط می‌شود. تأمل در ملاک ادراکات نفسی نشان می‌دهد که ملاک فخر رازی، مبنی بر وسط یا عدم وسط در تشخیص قضایای اوّلی و غیراوّلی، بر ملاک ابن‌سینا تقدم معرفتی دارد. بدین ترتیب می‌توان مبناگروی سخت‌گیرانۀ فخر رازی، علامه حلی و خواجه نصیرالدین طوسی، مبنی بر تعیین اولیات به عنوان تنها قسم بدیهی و موجه به خود، را با ارجاع به مقام انفسی و ادراکات مقام نفس و پسانفس مدلل کرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 59 تا 83

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عدالت و جنسیّت در آرمانشهر افلاطون: بررسی نگرش افلاطون درباره زنان

نویسنده:

زهرا توفیقی ، علی اکبر عبدل‌آبادی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

چکیده :

مفسّران آثار افلاطون تفسیر واحدی از نگرش وی دربارۀ زنان به دست نداده‌اند؛ زیرا در بررسی آثار افلاطون با قطعاتی ناسازگار، پیچیده و پراکنده در این باره روبه‌رو شده‌اند. از یک سو، افلاطون برای زنان حقوق اجتماعی محدودی قائل بود و آنان را موجوداتی ناتوان و حقیر می‌دانست. از سوی دیگر، او در چینش آرمانشهر خود برای رسیدن به عدالت، نقش‌های اجتماعی مهمّی برای زنان همچون مردان قائل بود و نیز آنان را از حیث استعداد و طبیعت با مردان یکی می‌دانست. آنچه در این میان اهمّیّت دارد و ما در این مقاله در جست‌وجوی آنیم، انگیزه و هدف افلاطون از پرداختن به این موضوع است؛ خاصّه اینکه ما رویکردی وحدت‌گروانه در اخلاق‌شناسی و سیاست‌شناسی افلاطونی را شاهدیم که مبتنی بر آرای مابعدالطّبیعی اوست. به این ترتیب، در این مقاله، از چشم‌اندازی تاریخی‌ـ‌اجتماعی به دورة یونان باستان، نظرگاه‌های فلسفی افلاطون دربارۀ زنان و تفسیرهای متفاوتی را که در روزگار ما از آنها شده است، بررسی می‌کنیم. در پایان، به این نتیجه می‌رسیم که افلاطون سعادت جامعه را در عدالتی می‌دید که در همة انسانها، بدون در نظر گرفتن جنسیّت و توانایی آنان، صورت واحدی دارد؛ و، ازاین‌رو، دغدغة او بالا بردن حقوق اجتماعی زنان نبوده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 207 تا 233

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

پیامبراکرم(ص) چرا و چگونه حضرت على(ع) را در کودکى به عنوان وزیر و وصى و خلیفه خود برگزید؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

همان طور كه قبلاً ياد آور شديم شيعه بر تنصيصى بودن مقام خلافت اعتقاد دارد و بر اين باور است كه امامت پس از پيامبر از جهاتى بسان نبوت است; همان گونه كه پيامبر را بايد خدا معرفى مى فرمايد، وحى وى نيز بايد از جانب او جل و علا تعيين گردد و تاريخ زندگانى بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ایمان امام علی(ع) , سبق ایمان علی علیه السلام

کلیدواژه‌های فرعی :

فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام , فضایل علی بن ابی طالب , سفارش پیامبر(ص) درباره علی(ع) در بیعت الاولی , اخذ کننده سنت پیامبر (ص) , پیامبر (ص) و علی (ع ) , آموزش امام علی توسط پیامبر , فضایل حضرت علی (ع) ,

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

حضرت على(علیه السلام)در چند سالگى به پیامبر ایمان آورد و آیا اسلام آوردن کودکى ده ساله پذیرفته است؟

نوع منبع :

پرسش و پاسخ

پاسخ تفصیلی:

بعضى مطرح كرده اند كه آيا ممكن است على(عليه السلام) نخستين مردى باشد كه اسلام را پذيرفته، در حالى كه آن حضرت هنگام پذيرش اسلام كودكى ده ساله و نابالغ بوده است. براى پاسخ به اين پرسش، مناسب است قسمتى از گفتگوى مأمون خليفه عباسى با چهل تن از علماى اهل بیشتر ...

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

امامت , احقیت علی به خلافت , ایمان امام علی(ع) , سبق ایمان علی علیه السلام

کلیدواژه‌های فرعی :

فضائل علی , کم سن بودن امام علی , فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام , فضایل علی بن ابی طالب , حدیث یوم الدار , ایمان امام علی(ع) , فضایل حضرت علی (ع) ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

عبدالحسین امینی

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر