جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«جَواهرُ المَطالب فی مَناقب الإمام علی بن أبی طالب (ع)» اثر شمس‌ الدین محمد بن احمد باعونی دمشقی (درگذشت ۸۷۱ ق) عالم اهل سنت، با موضوع مناقب و فضائل امام علی (ع) با تکیه بر منابع اهل سنت است. کتاب، چنانکه مؤلف در فهرست عناوین مشخص کرده، در ۸۰ باب تنظیم شده، و هر باب به موضوعی خاص و یا منقبتی ویژه از امام علی (ع) اختصاص دارد و چند باب آخر به گوشه‌ هایی از زندگانی حسنین (ع) پرداخته است. باعونی در مقدمه کتاب، با بیانی ادیبانه سخن می‌گوید. بررسی نسب، نام و قیافه ظاهری امام در ابواب اولیه کتاب صورت گرفته و در ادامه، هر یک از مناقب علی (ع) یا مقاطع زندگی وی در یک باب بررسی شده که حجم هر باب، از یک صفحه تا چندین صفحه است. جلد دوم این کتاب شامل عناوین: الباب الواحد و الخمسون فی خلافته علیه السلام و ما اتّفق فیها و صوره ما وقع، الباب الثانی و الخمسون فی نکث طلحة و الزبیر بیعته علیه السلام، الباب الثالث و الخمسون فی ذکر وقعة الجمل و ما کان فیها و ما آلت إلیه مختصرا، الباب الرابع و الخمسون فی أیّام صفّین، و ما اتّفق فیها من الوقائع و المحن و ما آل الأمر إلیه، الباب الخامس و الخمسون فیما کان من تحکیم الحکمین و ما کان منهما بعد ذلک، الباب الخامس و الخمسون فیما کان من تحکیم الحکمین و ما کان منهما بعد ذلک، کلّ ذلک نذکره علی طریق الاختصار و اللّه المستعان و تا باب الباب السادس و السبعون ادامه می یابد، می باشد.

«الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)» نام مجموعه کتاب‌ هایی است در ۳۵ جلد که توسط سید جعفر مرتضی عاملی در شرح زندگانی حضرت محمد (ص) نوشته‌ است. نویسنده از بیست سالگی شروع به مطالعه و تحقیق در مورد سیره نبوی کرده و حاصل مطالعات خود را به تدریج منتشر ساخته‌ است. نویسنده در این کتاب‌ ها به بررسی اثرات مسئله منع حدیث در درستی حقایق تاریخی و نقش تازه‌ مسلمانان اهل کتاب در تاریخ اسلام می‌ پردازد و روش‌ های سیره‌ نگاری را بررسی و اسلوب خود را تشریح می‌ کند. جلد سی و دوم این کتاب به بررسی چگونگی نزول سوره مائده و نیز بیماری پیامبر و احادیث ایشان می پردازد.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی (ع)» می پردازد. در این نوشتار که هشتمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از برخی سوره‌ های قرآن در مورد فضایل و شایستگی‌ های امام علی نقل و شرح داده شده است. نویسنده در ذیل این آیات نیز روایاتی نیز در توضیح، تفسیر و تاویل آنها نقل کرده که در آن‌ها مقام و منزلت والای معنوی امام علی (ع) نزد خداوند متعال، اثبات برتری آن امام بر سایر صحابه رسول خدا (ص)، مساوات امام علی (ع) با پیامبر اسلام در آیه مباهله، شرح و تفسیر آیه برائت، نسب نورانی امیرالمومنین و عدم مقایسه امام علی (ع) با سایر مردم بیان شده است.

کتاب «فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبي طالب (ع) فی القرآن الکریم » نوشته سعيد أبو معاش، به شرح و بررسی آیاتی از قرآن کریم در شان و «منزلت امام علی» (ع) می پردازد. در این نوشتار که دهمین جلد از یک مجموعه ده جلدی است، آیاتی از سوره اعراف، انبیا، قصص، نور، حجرات، طه ذکر شده و روایاتی در تفسیر و تاویل این آیات که مربوط به فضایل و کرامات امام علی (ع) است نقل و شرح داده شده است. بیان نسبت بین امام علی و پیامبر (ص) و اخوت بین آنان، ارث بردن امام علی (ع) از علوم نبوی، اثبات امامت امام علی (ع) و خلافت آن امام مفاد اصلی این آیات و روایات است.

الفرقة الناجية، تأليف شيخ ابراهيم قطيفى، معروف به فاضل قطيفى از جمله آثارى است كه در خصوص تعيين فرقۀ ناجيه و اثبات نجات شيعۀ اماميه به نگارش درآمده است. از اين كتاب در منابع مختلف با عناوين ديگرى؛ همچون: اثبات الفرقة الناجية، بيان الفرقة الناجية، تحقيق الفرقة الناجية و الوافية في تعيين الفرقة الناجية ياد شده است. ظاهرا اين كتاب آخرين تأليف قطيفى و از كتاب‌هاى ديگرش معروف‌تر بوده است و نام مؤلف با اين كتاب تداعى مى‌شده است. مؤلف كتاب را بر يك مقدمه و سه فصل و يك خاتمه مرتب نموده است: مقدمه مشتمل بر دو بحث است: بحث اول در ذكر حديث افتراق و چگونگى جمع ميان نقل قول‌هاى متفاوت شيعه و اهل سنت از حديث افتراق است. بحث دوم در معناى اين حديث به همراه نقل و نقد كلمات محقق دوانى در شرح عقايد عضدى و نيز گفتارى دربارۀ معناى ايمان و شرايط آن مى‌باشد. فصل اول كه دربارۀ اميرالمؤمنين (علیه السلام) است، خود مشتمل بر سه مطلب است: مطلب اول در اين كه حضرت على (علیه السلام) وصى و جانشين پيغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است. مطلب دوم در اينست كه آن حضرت باب مدينه علم النبى(صلی الله علیه و آله و سلم) است. مطلب سوم، در اين كه امامت آن حضرت منصوص عليه و متعين است و در آن به ذكر حديث غدير و اشكالات وارد بر آن و پاسخ بدان‌ها پرداخته است و آن را با يك تذنيب و تتمه به پايان برده است. فصل دوم، دربارۀ عترت پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) است و مشتمل بر دو مطلب: مطلب اول در تطهير آنان از پليدى و گناهان ظاهرى و باطنى. مطلب دوم در اين كه اهل بيت پيامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) همانند قرآن واجب الاتباع هستند. فصل سوم، در بيان اين كه امامان دوازده تن هستند كه مشتمل است بر دو مطلب: مطلب اول در بيان اجمالى امامان دوازده‌گانه و مطلب دوم در بيان تفصيلى آنان. خاتمۀ كتاب نيز مشتمل بر دو تذنيب است: اول در ذكر اخبارى كه در خصوص نجات شيعه وارد شده است. دوم دربارۀ اعتقادات فرقۀ ناجيه. مؤلف سپس كتابش را با ذكر سه فايده خاتمه مى‌دهد و پس از آن مى‌گويد كه به دنبال مباحث قبلى دوست دارم احاديثى را نقل كنم كه علما به ندرت در يك مجموعه به آنها دسترسى مى‌يابند و آن گاه اين احاديث را كه تعدادشان هيجده تا است، نقل كرده و كتابش را به پايان مى‌برد. شيوۀ مؤلف در اين كتاب نقلى - كلامى است.

«نظرة إلى الغدير» مشتمل بر 1400 بيت از اشعار غديريّه از چهل تن از بزرگان دين و ادب و فهرست تفصيلى از موضوعات مطرح شده در كتاب «الغدير» علامه امينى (متوفى 1390ق) است. كتاب حاضر شامل يك مقدمه و دو باب است: باب اول نگاهى است به كتاب الغدير علامه كه در ضمن پنج فصل مطالب مختلفى با موضوع غدير و شاعران و اشعار غدير بررسى شده است؛ در باب دوم نيز فهرست مفصلى از مباحث مطرح شده در كتاب الغدير گزارش شده است. در مقدمه‌ى كتاب، كتاب الغدير و كتاب حاضر، توسط محقق كتاب به اجمال معرفى شده‌اند. نويسنده در فصل اول از باب اول به بحثى درباره شعر و شعراء در كتاب و سنت و نزد ائمه و اعلام دين پرداخته است. در فصل دوم، واقعه غدير معرفى شده است. در فصل سوم در بحثى مختصر عنايت خداوند و عنايت نبى(ص) و ائمه و عنايت و توجه تشيع و اهل سنت به اين حديث مورد توجه قرار گرفته است. در فصل چهارم، مفاد حديث غدير و به‌طور مختصر دلالت حديث غدير بر امامت اميرالمؤمنين(ع) بررسى شده است. فصل پنجم، مشتمل بر 1400 بيت و مختصرى از شرح حال 40 تن از شعرايى است كه درباره واقعه غدير شعر سروده‌اند. اولين شاعرى كه در اينجا به آن اشاره شده است، حضرت اميرالمؤمنين على(ع) است كه به عنوان فصيح‌ترين فرد عرب از لفظ «المولى» در حديث پيامبر «من كنت مولاه فعلي مولاه»، معنى «امامت مطلقه» را برداشت كرده است. از جمله شعراى معروف ديگرى كه در اين فصل از آنها نام برده شده عبارتند از: حسّان بن ثابت، حِمّانى افوه، ابوالقاسم زاهى، ابوفراس حمدانى، ناشى الصغير، صاحب بن عبّاد، ابن حجاج بغدادى، ابوالعلا سروى و ابوالفرج رازى. باب دوم كتاب -كه قسمت عمده كتاب را شامل مى‌شود- فهرست مفصلى از مباحث مطرح شده در الغدير است تا وسيله‌اى براى شناخت اجمالى كتاب الغدير و مطالب گوهربار آن باشد.

این کتاب نخستین ردیه مستقل بر منهاج ابن‌تیمیه، نوشته یکی از عالمان امامی‌مذهب قرن هشتم، است. نويسنده مي گويد پس از آنكه در سال 757 هجري قمري كتاب ابن تيميه كه رد بر كتاب منهاج الكرامه ابومنصور حسن بن مطهر است خواندم و متوجه شدم كه او حملات شديد بر شيعيان و اماميه كرده است. این کتاب، که به ‌تازگی احیا شده، با رویکرد اعتقادی به منهاج الکرامه ، سخنان ابن‌تیمیه را از ابتدا تا پایان دلایل امامت حضرت علی علیه السلام، با روش کلامی- حدیثی، بررسی و نقد می‌کند و ناصبی ‌بودن ابن‌تیمیه را دلیل بر مواضع تند وی در منهاج راجع به اهل بیت علیهم السلام می‌داند. "جلد سوم" مربوط به خلافت و امامت امیرالمومنین امام علی علیه السلام، مطاعن خلفا و غصب خلافت می باشد.

حديث الغدير و شبهة شكوی جيش اليمن، اثر سید محمد حسینی قزوینی است که در پاسخ به یکی از شبهات مطرح‌شده درباره حدیث غدیر و ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام)، به زبان عربی نوشته شده است. شبهه مذکور چنین است: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) حدیث غدیر را به‌منظور رفع کدورت از جیش یمن مطرح کرده است؛ چراکه آن ها از حضرت علی (علیه السلام) ناراحت بودند و به نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) گله و شکایت برده بودند، لذا پیامبر(ص) برای رفع این ناراحتی حدیث «من كنت مولاه فهذا علي مولاه» را مطرح کردند. "ساختار" کتاب، فاقد باب‌بندی و فصل‌بندی است و دارای ساختار مشخصی نیست. با تتبع در مطالب کتاب می‌توان گفت بعد از مقدمه، به طرق حدیث غدیر و اختلافات در متن حدیث، اشاره شده، سپس دلالت آن بر امامت امیرالمؤمنین (علیه السلام) مورد بحث قرار گرفته است. در ادامه ماجرای سفر حضرت علی (علیه السلام) به یمن و شکایاتی که از آن حضرت شده بازگو می‌شود و در پایان شش جواب به شبهه مطرح‌شده، ارائه گردیده است.