جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نام­ و لقب ازجمله عناصر دارای کارکرد بلاغی و ابزار قدرت در روایت فرق و مذاهب است که پیوسته توجه هواداران و مخالفان فرق و مذاهب را به خود جلب کرده است. بر پایه همین قاعده از نخستین روزهای پدیدارشدن آیین وهابیت تا کنون، محمد بن عبدالوهاب و هوادارنش خودمختارانه از نام­ها و لقب­های مدح­آمیز و مجاب­کننده­ای برای معرفی خود استفاده کرده­اند. «اهل‌سنت و جماعت»، «فرقۀ ناجیه و طایفۀ منصوره»، «دعوت اصلاحی»، «تابعان فقه حنبلی»، «سلفی» و «أثری» از جمله نام­ها و لقب­هایی است که وهابیان برای معرفی خود برگزیده­اند. این مقاله سعی دارد­ زمان آغاز، میزان رواج و هدف وهابیان از نام‌گذاری به نام­ها و القاب یادشده را بکاود و موضع منتقدان وهابیت را نیز یادآور شود.

وهابیان می گویند هر گونه یاری خواستن از غیرخدا (زنده یا مرده) در امور خارق‌العاده شرک است، آنها این پندار نادرست را به این روایت که پیامبر$ فرموده است: «اگر چیزی می‏خواهی، از خدا بخواه و اگر یاری می‏جویی از خدا یاری بجوی» مستند می‌کنند. درحالی‌که این روایت تنها اصل استعانت را برای خداوند ثابت می‌کند و هیچ‌گونه دلالتی بر شرک بودن هرگونه استعانت از غیرخدا در امور خارق‌العاده ندارد. اساساً استعانت از غیرخدا مادامی‌که غیراستقلالی و در طول استعانت از خداوند باشد شرک نیست. هم‏چنان که حضرت سلیمان % از یارانش برای انجام امر خارق‌العادۀ انتقال تخت بلقیس از یمن به اورشلیم در مدت زمانی بسیار کوتاه کمک خواست. علاوه بر این روایاتی وجود دارد که درخواست کمک از مخلوق در امور خارق‌العاده را تجویز می‌کند.

ساخت گنبد و بارگاه ازجمله مسائل مورد توجه مسلمانان، از صدر اسلام تا کنون، بوده است. وجود گنبد و بارگاه بر قبور انبیا، اولیا و بزرگان در طول تاریخ، گواه بر این مطلب است. این مسئله در میان مذاهب اسلامی بحث و بررسی شده است و نقاط اشتراک فراوان و اختلافات جزئی در نظرات آنان وجود دارد. در این تحقیق، با روش تطبیقی، دیدگاه مذاهب اسلامی دربارۀ ساخت گنبد و بارگاه بر قبور بررسی شده است و این نتیجه یافت شد که مذاهب اسلامی، اعم از مذاهب اربعۀ اهل‌سنت و مذهب امامیه، ساخت گنبد و بارگاه را به‌صورت مطلق نهی نکرده­اند و فقط در مسائلی، همچون گچ‌کاری و گِل‌کاری، حکم به کراهت داده­اند. حال‌آن‌که برخی از این مذاهب اسلامی، همچون امامیه و احناف، ساخت گنبد و بارگاه، برای انبیا و اولیا را نه‌تنها مکروه ندانسته‌اند، بلکه جایز و نیکو بیان کرده­اند.

تعبیر «من دون الله» از تعابیر پر تکرار قرآن در تبیین ملاک توحید و شرک است. اصرار قرآن بر کاربرد این تعبیر نشان از معیار بودن این کلمه برای بازشناسی توحید و شرک است. چیستی و جایگاه تعبیر «من دون الله» در تبیین توحید و شرک، موضوعی است که کم‌تر به آن پرداخته شده است. دقت در آیات قرآن با محوریت تعبیر «من دون الله» بیانگر آن است که تبیین وهابیت از این اصطلاح باطل است و ترجمۀ آن به مطلق غیرالله منجر به بروز پیامدهای شومی، همچون تکذیب برخی آیات خواهد شد. بر همین اساس، بهترین واژه برای تبیین این تعبیر و اصطلاح قرآنی به جای خداوند و در مقابل و برابر خداوند متعال مناسبت‌تر است.

کتاب الشعائر الحسینیة بین الأصالة و التجدید تقریر «ریاض الموسوی» از سلسله دروس آیت‏الله شیخ محمّد سنداست. این گزارش بر اساس نسخۀ انتشاریافته توسط «العتبة الحسینیة المقدسة» در سال1432ق موافق با سال2011م تهیه شده است.

کیفیت تعیین امام جامعۀ اسلامی و شرایط، آن یکی از مسائل پراهمیت در حوزۀ سیاست اسلامی است. از این‌رو، مقالۀ پیش‌رو به بررسی ابعاد مختلف امام هم‏چون: ضرورت وجود امام،‌ شرایط انتخاب امام و... از نگاه ابن‌تیمیّه پرداخته، درصدد بازخوانی اندیشۀ وی در این حوزه می‌باشد. او با تأکید بر اصل «انسان مدنیّ الطبع است» ضرورت وجود امام و راهنما برای هر جامعه‏ای، هرچند کوچک را توضیح می‌دهد. از این‌رو، شرایطی را در دو سطح «عمومی» و «خصوصی» برای امام مطرح کرده است که در این میان، اصل اساسی و شرط مهم، همراهی اهل شوکت با امام می‏باشد که دیگر شرایط را نیز تحت تأثیر قرار داده است. اگرچه همراهی اهل شوکت، به عنوان پوششی از سوی او بر اصل قهر و غلبه به‏کار برده شده است؛ اما او برای امام وظایفی مثل رعایت عدل در میان مردم و بازگرداندن امانت (دارای وجوه مختلفی نظیر: انتخاب والی اصلح، عدم فروش آیات خداوند به بهای اندک و...) تعیین کرده است و خروج مسلحانه علیه امام را نیز جایز نمی‌داند.

از نظر امـام خمینی) وهابیت فرقه‌ای ضدّاسلامی، سراپاخرافی، استعماری و تفرقه‌افکن است که برای از بین بردن تعالیم اسلام و محو قرآن از زندگی مسلمانان ساخته و پرداخته شده است. انتقادات امام خمینی) بر آیین وهابیت که غالبا در ضمن پاسخ به شبهات دگراندیشان ایرانی مطرح شده در قالب شیوه­ها و روش­های ویژه­ای ارائه شده است. امام خمینی) برای معرفی و یادآوری نام محمد بن عبدالوهاب و هواداران او، از شیوه رایج در اعطای القاب و عناوین مدح­آمیز همچون سلفی، سلفیه، اهل حدیث، اهل‌سنت استفاده نکرده­اند، ایشان اصرار دارند از واژه وهابی استفاده کنند. انتقادات امام خمینی بر وهابیان را در دو بخش انتقادات کبروی و نقدهای مصداقی قابل دسته­بندی است. بخش گسترده­ای از انتقادات امام خمینی) بر وهابیت معطوف به مفاهیم و مباحث کبروی است. امام خمینی) تصور وهابیان از مفاهیم بنیادین توحید، شرک، عبادت، تواضع، «ما لا یقدر علیه الا الله» و سجده را در تضاد با قرآن توصیف می­کند و با روش نقد تهاجمی خطاهای فکری وهابیان را تشریح کرده و پاسخ­های نقضی و حلی به آنها می­دهد. ایشان برای پاسخگویی به پندارهای وهابیان علاوه بر روش استدلال به قرآن، از شیوه ارجاع به عرف نیز بهره برده­اند.