جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وهابیان تصرف تکوینی اولیای الهی را چه در حال حیات و چه بعد از مرگ، منکرند و معتقدان به تصرفات اولیا و علم آنان در برزخ نسبت به دنیا را مشرک شمرده و بر این باورند که اگر تصرفی نیز توسط اولیا صورت گیرد، به اختیار خود ایشان نیست. این در حالی است قدرت تصرف اولیا وابسته به قدرت خداوند است. اگر کار خارق‌العاده‌ای از اولیا سر بزند، به ‌سبب اذن خداوند است؛ وگرنه اگر خداوند به کسی اذن ندهد، حتی کار عادی نیز نمی‌تواند انجام بدهد. گذشته از این، دلایل قرآنی و روایی و تاریخی نیز ثابت می‌کند که اولیا دارای تصرف در تکوین هستند و در برزخ نیز نسبت به دنیا علم دارند و کرامت آنها گذشته از عنایت خداوند، با اختیار و ارادۀ اولیا می‌باشد. همچنین کسانی که به توانایی و تصرفات اولیا اعتقاد دارند، در حقیقت، قدرت اولیا را متصل به منبع اصلی یعنی خداوند ‌‌می‌دانند و قدرت آنها را مستقل از خداوند ‌‌نمی‌دانند. با این وجود، شرک دانستن این اعتقاد، ادعایی واهی و بی‌اساس می‌باشد.

مکان­دار بودن خداوند، یکی از مصادیق صفات خبری است که ظاهرگرایان، از ظاهر برخی آیات و روایات برداشت کرده­اند. حدیث جاریه یکی از این روایات است که گروهی مانند جریان­ مدعی سلفی­گری، بر اساس ظاهر آن، در آسمان بودن خداوند متعال را برداشت کرده­اند. مسئلۀ اصلی برای نگارنده این مقاله، چگونگی استدلال عالمان متسلف، برای در آسمان بودن خداوند سبحان، بر اساس حدیث جاریه، بوده است؛ از این­رو، نظرات چهار عالم تأثیرگذار در این جریان (ابن­تیمیه، بن­باز، البانی و ابن­عثیمین) را به روش کتابخانه­ای و با جست­و­جوی عبارت «فی السماء» در تمامی کتاب­های آنان، جمع­آوری و سپس شیوه­ی استدلال آنها را تحلیل و نقد کرده ­است؛ پس از آن، برای اثبات خطای ظاهرگرایان در نپذیرفتن مجاز و تأویل، آیاتی از قرآن­کریم و روایاتی از پیامبر6 را ارائه داده که حدیث جاریه با آنها معارض است.

وهابیت و گروه‌‌‌های تکفیری همچون سایر عالمان مسلمان معتقدند در عصر حاضر، برخی از صفات مربوط به دوره جاهلیت در امت اسلامی رواج یافته و برخی از مسلمانان غرق در امور جاهلی شده‌‌اند؛ البته با این تفاوت که وهابیان با این بهانه، بسیاری از امور مشروع و صحیح نزد مسلمانان را افعالی جاهلی شمرده و حتی در مواردی نیز حکم به شرک بسیاری از آنها کرده اند. به عنوان نمونه: تکفیریان اعمالی مانند استغاثه و طلب شفاعت از اموات، توسل به دعای اولیای الهی و تبرک جستن به قبور صالحین را جزو افعال جاهلی و نواقض اسلام تلقی نموده‌‌اند؛ حال آن‌که مشروعیت بسیاری از این امور در آیات و روایات فریقین به اثبات رسیده است. همچنین بسیاری از مسلمانان و بزرگان اسلامی ملتزم به این امور بوده‌‌اند. در مقاله پیشِ رو پس از بیان برخی از مصادیق امور جاهلی نزد وهابیان، این دیدگاه مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.

جنبش مقاومت اسلامی فلسطین «حماس» از زمان شکل گیری در سال 1987 میلادی، تاریخ پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته و توانسته است از حرکتی جهادی به جنبشی جهادی سیاسی تبدیل شود. اوج تجربه های جهادی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حماس از ژانویه 2006 به بعد بود که عهده دار مناصب حکومتی فلسطین شد. در سال 2006 جنبش حماس در انتخابات پارلمانی با کسب بیش از 60 درصد آراء از صلاحیت تشکیل دولت فلسطین بر اساس قانون اساسی برخوردار شد این واقعه آغاز دورانی جدید در عرصه فعالیت جنبش حماس به شمار می رود. پدید اورندگان کتاب با پرداختن به نحوه شکل گیری حماس و تحولات داخلی آن، درصدد تبیین تجربه حکومت داری حماس در نوار غزه در عرصه های حکومتی، امنیتی، اقتصادی، رسانه ای، قضایی، تقنینی و اجتماعی است کتاب حاوی تجارب ارزشمند ورود این جنبش به عرصه حاکمیتی و سیاسی هست که می تواند الگویی برای گروهها، احزاب و جریانهای مقاومت و مخالف نظام سلطه باشد. از آنجا که کتاب در سال 1391 شمسی تالیف شده است و از آن زمان تاکنون حوادث و اتفاقات مهمی رخ داده است لذا شایسته هست نویسندگان اثر به تکمیل و به روز رسانی آن همت گمارند.

اصل موضوع تبرّک، از مسلّمات قرآن کریم و روایات معصومین( است. لکن برخی از موارد تبرک مانند تبرک جستن به اموات یا آثار منفصل از اولیاء خدا، از سوی وهابیان نه تنها مردود شمرده شده بلکه گاه شرک اکبر انگاشته شده است؛ این درحالی است ‌‌‌که آنچه از منابع اسلامی برمی‌آید، صحت تبرک جستن به مقدسات اسلامی است؛ چه ان امر مقدس زنده باشد، چه مرده، و چه متصل باشد، چه منفصل. برای قاعده‌‌مند کردن موضوع تبرک شروطی لازم است که باید در آن لحاظ شود: شرط اول: تأثیر گرفتن شیء مبارک از خدا و به اذن خدا بودن آن است. ازاین‌‌رو اگر خود آن شیء را مستقل و در عرض خدا منشأ اثر بدانیم، بی‌تردید شرک در ربوبیت خداوند خواهد بود. شرط دوم: این است که دلیلی از کتاب وسنت برای متبرک بودن به صورت خاص یا عام وجود داشته باشد تا شخص با توجه به آن دلیل بتواند عمل خود را به شرع نسبت دهد. بنابراین اگر شیء متبرک را در عرض قدرت خدا بدانیم، دچار شرک ربوبی شده‌ایم و اگر هیچ نوع دلیلی بر تبرک جستن یا مقدس بودن آن شیء وجود نداشته باشد، تبرک جستن به آن، باطل وانتساب دادن آن به شرع، بدعت و حرام است.

توحید ربوبی یعنى باور به اینکه تنها خداوند متعال است که می­تواند، مستقل و بدون نیاز به هیچ‌گونه اذن و اجازه‌اى، در تمام شئون مخلوقات و کلّ جهان هستی تصرف کرده و آ‌نها را تدبیر و اداره نماید. وهابیت برای زیر سوال بردن ایمان سایر مسلمانان، آنان را با مشرکان زمان جاهلیت قیاس نموده و مشرکان را موحد ربوبی معرفی نموده‌اند؛ در حالی­که پذیرش چنین امری، مستلزم تعارض­های جدی با مبانی عقلی و قرآنیِ پذیرفته­شده توسط وهابیت می­باشد. در این پژوهش، با بررسی دقیق آیات قرآن کریم و تحلیل عقلی، روشن می­گردد که پذیرش اعتقاد مشرکان به توحید ربوبی با اموری مانند وجود تلازم میان ربوبیت و الوهیت، و اختلاف میان اقرار و ایمان و فطری بودن سایر معارف دین، از جمله الوهیت در تعارض خواهد بود؛ بنابراین ادعای وهابیت، مبنی بر اینکه مشرکان موحد ربوبی هستند صحیح نیست؛ در نتیجه، قیاس مسلمانان با مشرکان نیز، قیاس منتجی نخواهد بود.

وهابیت در طول دهه‌‌های اخیر دخالت‌‌ها و جنایات فراوانی در یمن مرتکب شده است. مهم‌ترین جنایات وهابیت در سال‌‌های اخیر مربوط به حمله نظامی ائتلاف عربی به سرکردگی عربستان سعودی علیه مردم یمن است. این ائتلاف از سال (1394ش ـ 2015م) حملات ‌‌همه‌‌جانبه‌‌ای را علیه یمن آغاز کرده است. بر اثر این حملات، زیرساخت‌‌های یمن نابود شده، جاده‌‌ها، بیمارستان‌‌ها، مدارس و... تخریب گردیده است. این کشور فقیر عربی اکنون دچار بحران قحطی است و بیش از نیمی از مردم، با خطر گرسنگی و بیماری روبه‌رو هستند. کودکان بسیاری کشته شده و بیش از یازده‌‌میلیون کودک دچار سوءتغذیه هستند. این پژوهش، با روش توصیفی به ذکر جنایات وهابیت در یمن پرداخته است. با توجه به این‌که تاکنون پژوهشی مستقل درباره جنایات وهابیت در یمن صورت نپذیرفته، اهمیت این پژوهش بیشتر قابل درک است.