جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وهابیان با استناد به روایت «ان المیت لیعذب ببکاء اهله علیه»، نتیجه گرفته‌اند، گریه و عزاداری بر اموات، نه‌تنها جایز نیست، بلکه موجب مُعذّب شدن میت می‌شود. این سخنِ آنان، با تکیه بر دو عنصر «یعذب» و «بکاء» در این روایت است. این نوشتار با شیوه توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع معتبر اهل‌سنت، برداشت نادرست وهابیت از این روایت را آشکار ساخته است؛ بدین ترتیب که بکاء در این روایت، به‌‌معنای مطلق گریه نیست؛ بلکه مراد، نیاحه مذمومی است که با گلایه و شکایت از قضا و قدر الهی همراه باشد. در تفسیر «یعذب» نیز، وجود تعارض میان این روایت با آیه )و لا تزر وازرة وزر اخری(، باعث بروز بیش از 12 دیدگاه شده است که بیشتر این آراء، با پذیرش معنای «نیاحه» برای «بکاء» است؛ البته برخی نیز در معنای «یعذب» تصرف کرده و آن را به‌معنای «اذیت شدن» دانسته‌اند که به‌نظر می‌رسد، بهترین توجیه برای حل تعارض فوق، همین سخن است؛ در نتیجه، نمی‌توان این روایت را مستمسکی برای عدم مشروعیت عزاداری قلمداد کرد. عزاداری، گریه، نیاحه، وهابیت، سماع موتی

محمد سعید رمضان البوطی که از متفکرین معاصر اهل‌سنت می‌باشد، معتقد است که افضلیت پیامبر6 بر جمیع خلق، یکی از دلایل توسل مردم به ایشان می‌باشد. اما ألبانی که یکی از علماء و بزرگان وهابیت محسوب می‌شود، در کتاب التوسل انواعه و احکامه، بعد از تقسیم توسل به مشروع و غیرمشروع، توسل به انبیاء و اولیاء را غیرمشروع قلمداد کرده و با طرح اشکالاتی، ادله توسل به انبیاء و اولیاء را رد می‌کند. او معتقد است که ادعای البوطی، مبنی بر افضلیت پیامبر اکرم6 بر جمیع خلق، هیچ دلیل محکم قرآنی و روایی ندارد. البانی در حالی چنین ادعایی را مطرح کرده و افضلیت مطلق پیامبر6 را زیر سؤال می‌برد که برخی از آیات قرآن و همچنین روایات فراوانی از طریق عامه که بسیاری از آنها را البانی تصحیح کرده است، اثبات‌کننده افضلیت پیامبر6 بر جمیع مخلوقات می‌باشند. از آنجایی که البانی مدعی پیروی از کتاب، سنت و اقوال سلف می‌باشد، پژوهش حاضر بر آن است که با تبیین دیدگاه وی و ارجاع آن به کتاب و سنت و اقوال بزرگان عامه، صحت و سقم ادعای او، مبنی بر عدم دلالت آیات و روایات بر افضلیت پیامبر6 را مورد بررسی قرار دهد.

تفسیر وهابیان از خصائص خداوند، محوری‌ترین بخش از انگاره وهابیان در مباحث توحید و شرک ربوبی است. پیروان محمد بن عبدالوهاب، تفسیر خود از این مفهوم را در قالب تقسیم امور به "ما لا یقدر علیه الا الله" و "ما یقدر علیه غیرالله" عرضه کرده‌اند. اندکی تامل درباره تفسیر وهابیان از مفهوم خصائص خداوند، این نتیجه را به‌دست می‌دهد که این ایده، نه‌تنها منطبق با قرآن و سنت نیست، بلکه پیامدهای مصیبت‌بار و غیرقابل تجویزی مانند، نادیده گرفتن قدرت مطلقه خداوند بر امور ممکن، رواداری شریک برای خداوند در دامنه امور عادیه، متهم شدن وهابیت به التقاط و میل مادی‌گری و انکار کرامات خواهد داشت.

روایت قلیب بدر، از جمله روایت‌های صحیح نقل شده در منابع روایی اهل‌سنت است. این روایت پیرامون تکلم پیامبر گرامی اسلام 6 با مردگان جنگ بدر است؛ با آنکه روایت، صریح در شنوایی اموات است، اما عایشه و قتاده تابعی، هرکدام تأویلی نسبت به این روایت برای نفی انصراف حدیث بر سماع موتی بیان داشته‌اند. عایشه با استناد به آیه 80 سوره نمل، این روایت را دلیل سماع اموات نمی‌داند؛ بلکه تأویل به علم مردگان، به حقانیت کلام پیامبر6 کرده است؛ قتاده نیز با بیان اینکه، مردگان توسط خداوند زنده شده تا پیامبر6، کلام خود را از باب توبیخ و تصغیر برای آنها بیان نماید، روایت را تأویل می‌نماید. این تأویلات در مورد روایت قلیب بدر صحیح نمی‌باشد؛ چراکه در پاسخ به این تاویلات، پاسخ‌های نقضی و حلی وجود دارد. این ادله به‌صورت عنوانی و مختصر عبارت‌اند از: 1.سماع روح؛ 2.مراتب سماع؛ 3. عدم تناقض علم با سماع؛ 4. تشبیه قرآنی؛ 5. آیاتِ بیان‌گر سماع موتی؛ 6. تقدم نص بر تأویل؛ 7. رجوع عایشه از تأویل اثبات می‌شود؛

سماع موتی یکی از مسائل مبنایی در موضوع شفاعت و استغاثه است. برخی از سلفی‌ها، با زیر سوال بردن سماع اموات، زیر‌بنای اموری مانند شفاعت و استغاثه به اولیاء و صالحان را مورد خدشه قرار داده‌اند. مخالفان سماع، برای اثبات مدعای خویش، به برخی از آیات قرآن استناد کرده‌اند. از میان متاخرین، شمس‌الدین سلفی(افغانی)، یکی از کسانی است که بیشتر، به اثبات عدم سماع موتی بر اساس آیات قرآن پرداخته است. وی هشت آیه از قرآن را در اثبات مدعای خویش به‌عنوان مؤید می‌آورد که یا دلالت بر تشبیه کفار به اموات دارد و یا بیان معجزه‌ای است و یا اینکه دلالت بر عدم استجابت معبودان دارد. این مقاله درصدد است، با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی و با استناد به آیات قرآن‌کریم، به نقد دیدگاه مخالفان سماع بپردازد؛ در پایان این پژوهش نیز، روشن می‌شود که عدم سماع کفار که در آیات قرآن اشاره شده، به‌معنای ظاهری آن، یعنی شنیدن دلالت نمی‌کند؛ بلکه به‌معنای ثمره و غایت سمع و به‌معنای عدم هدایت‌پذیری آنان است.