جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اصطلاح «اهل­حدیث» در هند، به جماعتی اطلاق می‌شود که غیر مقلد هستند. تفکر اهل­حدیث ابتدا در قرن هشتم هجری، توسط شاگردان باواسطه ابن­تیمیه در هندوستان رواج پیدا کرد. در گسترش این تفکر در شبه­قاره، نام "نذیر حسین" و "صدیق حسن خان" بیش از بقیه ذکر می‌شود. این دو، در سال 1902م، برای انسجام بیشتر اهل­حدیث، اقدام به تأسیس گروهی به­نام «جمعیت اهل­حدیث» نمودند که امروزه این جمعیت، موفق به تأسیس شعبه‌های مختلفی در هند و پاکستان شده است. اهل‌حدیث هند هم‌اکنون در پوشش‌های مختلفی از جمله برگزاری کنفرانس، تأسیس مدارس، پخش کتاب و کمک به نیازمندان، فعالیت دارد؛ همچنین می‌توان ادعا کرد، آنها عقیده ابن­تیمیه را در نفی تقلید، زیارت قبور، توسل و استمداد از غیر خدا، قبول دارند؛ ولی در عصر حاضر، از تکفیر مسلمانان خودداری کرده و در این مورد خاص، علیه سلفی‌های تکفیری موضع می‌گیرند. هدف این مقاله، بررسی این دو دیدگاه و مطالعه در مشترکات و مفترقات آنها، به­­شیوه توصیفی است.

جهاد و استفاده از سلاح در دفاع از حریم اسلام، از جمله مسائلی است که در آموزه­های دینی، تاکید زیادی نسبت به آن شده است؛ تا جایی­که پیامبر گرامی اسلام، اصحاب را بر این امر ترغیب می­نمودند. امروزه سلفیه جهادی به ­عنوان گروهی که تنها راه انتشار اسلام را جهاد مسلحانه می­دانند، سعی در تطبیق عمل­کرد خود با نصوص شرعی دارد، و برداشت­های نادرست خود را از این نصوص ترویج می‌نمایند؛ از جمله روایات مورد تاکید و استناد گروه سلفیه جهادی در توجیه عمل‌کردشان، روایت سیف می­باشد که برداشت­های نادرستی را ذیل این روایت بیان کرده­اند. استفاده از سلاح برای دفاع از حریم اسلام، امری ضروری و مورد تایید دین و عقل است؛ اما تکفیری­ها می­گویند: این روایت بیان­گر آن است که بنابر فرمایش پیامبر، تنها راه انتشار اسلام، جهاد مسلحانه است و تنها در سایه شمشیر، دین گسترش می­یابد. برداشت دیگر تکفیری­ها این است که پیامبر در ضمن این روایت تصریح فرموده­اند که رزق­شان تنها از طریق جنگ و تصاحب اموال مغلوبین حاصل می­شود؛ در حالی­که با بررسی روایت روشن می­گردد که این روایت از جهت سندی مخدوش و نزد حدیث­شناسان غیر قابل اعتنا است؛ همچنین نسبت دادن انحصار گسترش اسلام با جهاد مسلحانه به پیامبر، ادعایی واهی و بی­اساس است؛ علاوه بر این، منحصر کردن روزی پیامبر6 از طریق جنگ و غنائم جنگی نیز، با روایات موجود و اسناد تاریخی هم­خوانی ندارد.

توسل به ذات اولیا و مقربان درگاه الهی، در طول تاریخ، از اعمال رایج میان مسلمانان بوده است. در این میان، عده­ای به مخالفت با این رسم دیرینه برخواسته و با تکیه به برخی دلایل، عمل مذکور را مورد انکار قرار داده­اند. این دلایل به دو قسم تقسیم می‌شوند: اولا، ادله­ای که توسل به ذات را وسیله و مقدمه شرک دانسته و از باب "سد ذرایع" با آن مخالفت کرده­اند. دوما، ادله­ای که توسل به ذات را از مصادیق بدعت دانسته­اند. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی اثبات می­گردد که توسل به ذات، نه مقدمه شرک است و نه از مصادیق بدعت می­باشد.

ناصر بن عبدالله قفاری از جمله وهابیانی است که با تالیف کتب متعددی مانند کتاب "اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه،" افترائات فراوانی را به مبانی تشیع وارد کرده است. او در این کتاب و در ذیل بحث، از دیدگاه شیعیان در مورد حجیت قرآن چند ادعا مطرح می کند که نگارنده در مقاله پیش­رو به نقد و بررسی دو ادعای او می­پردازد. اول اینکه شیعیان، حجیت قرآن را مشروط بر وجود قَیِّم و کلام ائمه خود می­دانند؛ چنان­که روایت «ان القرآن لایکون حجه الا بقیم»، بر این مسئله دلالت می­کند. ثانیا شیعیان، معرفت قرآن را مختص به ائمه خود دانسته و جایگاهی ویژه برای علمیت آنان قائل هستند؛ چنان­که روایات فراوانی در تجلیل مقام علمی امامان خود نقل کرده­اند. درباره ادعای اول قفاری باید گفت: تمامی پیروان مکتب اهل­بیت:، معتقد به حجیت ذاتی و استقلالی قرآن کریم هستند؛ لذا مراد از «أَنَّ الْقُرْآنَ لَا یَکُونُ حُجَّهً إِلَّا بِقَیِّم‏»، این است که اهل­بیت:، بعد از حضرت رسول6، عهده­دار تبیین و تشریح معارف قرآنی هستند؛ چراکه در قرآن موارد فراوانی وجود دارد که تبیین و تشریح آنها برای عموم مردم ضرورت دارد. در مورد ادعای دوم قفاری نیز باید گفت، مرجعیت علمی اهل­بیت:، (در تمامی مسائل علمی از جمله در تفسیر قرآن)، از مسائلی است که فریقین به آن اذعان داشته و شواهد فراوانی بر آن در کتب خود اقامه نموده­اند.

اندونزی به­عنوان بزرگ­ترین کشور مسلمان در جهان، با جمعیتی بالغ بر 260 میلیون نفر، سومین کشور بزرگی است که بر پایه دموکراسی عمل کرده و بزرگ­ترین اقتصاد را در میان کشورهای سازمان اسلامی دارا می­باشد؛ اما این پیشرفت‌های چشم‌گیر، با رشد جنبش‌های اسلام‌گرای تندرو، که به­عنوان تهدیدی جدی برای توسعه اندونزی به­حساب می‌آید، ‌همراه گشت. اسلام، نخست در سراسر اندونزی از سوی بازرگانان منتشر شد و گسترش صلح‌آمیز آن، موجب ایجاد سازمان‌های اسلامی مستقل و هم‌سو گردید که پایه­ای برای جامعه مدنی قوی ایجاد کرد. این روند تا زمانی­که برخی از مردم اندونزیِ محصل در عربستان و حاجیان این سرزمین، از مراسم حج در سال 1803م، برگشتند، ادامه داشت. دانش‌آموختگان و حاجیان برگشته از کشور عربستان، تحت تاثیرات افکار وهابیت و حاکمان آن سرزمین، اسلام غالب در سرزمین­شان را به­عنوان شرک و حتی ارتداد خواندند و از این‌رو، دست به اعمال خشونت‌آمیز زدند. البته نباید از نفوذ حاکمان عربستان در کشور اندونزی و همراهی برخی از مسئولین عالی­رتبه این دیار در راستای خشونت‌گرایی مردمان این سرزمین نیز چشم‌پوشی کرد؛ به­عنوان مثال، اکنون کشور عربستان، بیش از 150 مسجد در کشور اندونزی تاسیس کرده و کتب درسی آنها را نیز تدوین و هزاران کمک هزینه تحصیلی برای فارغ­التحصیلان در عربستان سعودی پرداخت کرده است. مقاله حاضر با بررسی ریشه‌های خشونت‌گرایی در کشور اندونزی به راه­کارهای اتخاذ شده در برابر این پدیده در ابعاد مختلف اشاره می‌کند و به تحلیل و تاثیر عمل­کرد مسئولین این کشور در کاهش و یا افزایش افراط‌گرایی اشاره کرده است.