جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«بَداء» اصطلاحی کلامی و به معنی ظهور اراده خداوند است و بر خلاف باور برخی که آنرا ابتکار شیعیان یا امامان شیعی دانسته اند، ریشه قرآنی دارد. منشأ وقوع «بَداء»، علم ذاتی و غیر قابل تغییر خداوند است و تنها در حوادث زمانی که مشروطند واقع می شود. «بَداء» هرچند با دلایل نقلی و عقلی قابل اثبات است ولی اعتقاد به آن مختصّ امامیه است و معتزله و اشاعره آن را مورد انکار قرار داده اند.

مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به بررسی فقهی مسئله کنترل جمعیت و تنظیم خانواده پرداخته و ضمن تفکیک مفاهیم کنترل موالید، پیشگیری و تنظیم خانواده از یکدیگر، نظریه های جمعیت شناختی و دیدگاه ادیان مختلف و اسلام را با ذکر ادلّه آنها مورد مقایسه قرار داده است. همچنین احکام اوّلیه و ثانویه موضوع، بررسی و اختیارات حکومت اسلامی و ولی فقیه تبیین گردیده است. در فصل پایانی به طور اختصار به احکام پیشگیری از بارداری پرداخته شده است. از نتایج حاصل از این تحقیق آن است که مسئله تنظیم خانواده و مهار موالید به دلیل اختلاف در عوامل فعال، اهداف و سیاست های هر یک متفاوت اند. والدین عامل فعال در تنظیم خانواده هستند، که آگاهانه قدم بر میدارند. درحالیکه عامل فعال در کنترل موالید، دولت است و آگاهی و عدم آگاهی خانواده ها در این زمینه اهمیّتی ندارد به هر روی آنچه در تنظیم خانواده مطلوب بهشمار میرود سلامت مادر است که باید با رعایت فواصل بین بارداری مورد دقت و رعایت قرار گیرد. ولی در کنترل موالید، سلامت اقتصادی جامعه مورد نظر است و سیاستمداران از هر راه ممکن مانند استفاده از داروها و ابزارهای پیشگیری و یا تأخیر در ازدواج سعی در اجرای آن دارند. اهم سرفصل های این پژوهش عبارتاند از کلیات؛ تعریف واژه ها شامل الف: تنظیم خانواده؛ ب: کنترل موالید؛ ج: پیشگیری موالید؛د: مقایسه بین مفاهیم؛ نظریات جمعیت شناسی شامل الف: طرفداران افزایش جمعیت؛ ب: مخالفان افزایش جمعیت؛ ج: جمعیت ثابت؛د: جمعیت متناسب؛ حکم ثانوی در مسئله.

ولایت از نظر لغوی به معنای دوستی، تصدی امر و صاحب اختیاری به کار می‌رود و در اصطلاح عرفانی عبارت است از قیام عبد به حق در مقام فنا از نفس خود. ولایت با حیثیت های مختلف تقسیماتی دارد که عبارتند از: ولایت تکوینی و تشریعی، ولایت عامه و خاصه، ولایت منفی و مثبت، ولایت بالذات و بالعرض، ولایت الهیه، بشریه و ملکیه، مطلقه و مقیده. تصرف به معنای دست در کاری زدن است. ولاء تصرف بالاترین مراحل ولایت است که مربوط به تصرفاتی است که در عالم طبیعت و نفوس انسانی صورت می‌گیرد. ولاء تصرف از شؤون انسان کامل است و شناختن انسان کامل بر مسلمین واجب است؛ زیرا حکم نمونه و الگو را دارد. مقاله حاضر پس از تبیین موارد پیشگفته، ولاء تصرف را به عنوان بالاترین مراحل ولایت با توجه به دو مقوله عبودیت و قرب به اثبات رسانده است.

كثرت‌گرایی دینی به معنای آن است كه ادیان بزرگ جهان برآیند برداشت‌های متغیر، دریافت‌ها و واكنش‌های گوناگون از حقیقت غایی و مرموز الوهی است. از نگاه باورمندان به كثرت‌گرایی دینی، حقیقت مطلق و رستگاری، در دین یا مذهبی ویژه منحصر نیست، بلكه میان جملگی ادیان و مذاهب گونه‌گون مشترک است و در نتیجه پیروان آنها از هدایت و نجات بهره‌منداند. این موضوع در نیمه دوم قرن بیستم در ایران نیز مطرح و رفته رفته به یكی از مباحث بنیادی تبدیل شد و اندیشمندان دینی را واداشت تا پیرامون آن قلم‌فرسایی كنند. برخی به گونه مطلق از آن پشتیبانی كردند و آن را همسو با دیدگاه اسلام دانستند و برخی نیز به گونه مطلق مخالفت كردند و آن را رویارو با اندیشه اسلامی دانستند. با درنگی افزونتر باید گفت: اسلام پیرامون این موضوع نگاهی دیگر دارد؛ در قلمرو حقیقت‌شناختی شمول‌گرایی را می‌پذیرد و در قلمرو نجات‌شناختی، كثرت‌گرایی را. حقانیت با نجات نسبت مستقیم ندارد.

در میان اصول اعتقادات، اصل اساسی و کلیدی، «اصل توحید» است که پایه پذیرش باورهای دیگر می باشد. با دقت در مباحث توحیدی، به این نتیجه خواهیم رسید که این باورها، گام به گام به پیش می رود تا به نقطه اوج آن که توحید عبادی است، برسد. توحید عبادی؛ یعنی اعتقاد به این که تنها خداوند، شایستگی پرستش دارد. این باور که ظهور آن در رفتارها و اعمال، «اخلاص» نامیده می شود، آثار و کارکردهای فراوانی دارد. این کارکردها در سبک زندگی انسان موحّد و نیز در سبک زندگی اجتماع توحیدی، تأثیرات آشکار و شگرفی خواهد داشت تا جایی که تمام زندگی، رنگ و بوی خدایی خواهد داشت و آدمی به مقام عبودیّتی که هدف از خلقت اوست، نایل می گردد. ما در این مقاله برای بررسی تأثیرات این باور در زندگی، به تبیین پانزده کارکرد فردی توحید عبادی و سه کارکرد اجتماعی آن می پردازیم که عبارت اند از: تربیت الهی، ترک منیّت ها، خودخواهی ها، سالم ماندن از گناهان، آرامش روان، فراموش نکردن یاد خدا، لطافت و رقّت قلب، خوف از خدا، حکمت و بصیرت، نزول رزق الهی و احساس غنا و بی نیازی، اجابت دعا و رسیدن به خواسته ها، قبولی اعمال، ثواب عظیم، برخورداری از شفاعت انبیاء، خدایی شدن، اقتدار اجتماعی و استکبارستیزی، وحدت و یکپارچگی و رفع بسیاری از نابسامانی های اجتماعی.

و اکثر آنها نیازمند فراگیری احکام و معارف دینی هستند. در شریعت اسلام هم تعلیم جاهل واجب است، لذا عالمان باید احکام و معارف دینی را به مردم بیاموزند. با بررسی ادله قائلین به حرمت و جواز به این نتیجه می‌رسیم که ادله قائلین به حرمت از قوّت کافی برخوردار نیست و دلائل فقهایی که به جواز فتوا داده‌اند، صحیح است.

رجعت یکی از عقاید شیعه دوازده امامی است و بسیاری از علمای شیعه برای اثبات آن ادعای اجماع کردهاند و برخی نیز رجعت را از ضروریات مذهب بر شمردهاند . ضرورت بحث از مسئله رجعت با حقانیت آن ارتباط دارد و همین بزرگ ترین انگیزه برای بحث و دفاع از آن را توجیه میکند.

عامّ و مطلق، دو وصف عارضی هستند که بر برخی از الفاظ حمل می‌شوند. محدوده عامّ اصولی، در الفاظی است که معنای طلب شمولیت در افراد را به صورت وضعی در خود جای داده است. در تعریف وصف مطلق، دو دیدگاه به‌طور کلّی قابل طرح است. دیدگاه اول، وضع را مؤثّر در افاده معنای اطلاق می‌داند و دیدگاه دیگر، مطلق را همان اطلاق کلامی می‌پندارد که مقدّمات حکمت، سرآغاز آن است. بر این اساس، مقاله حاضر با روش کتابخانه‌ای تبیین می‌کند که روش شناخت معنای عموم در عامّ اصولی، لفظی و روش شناسایی مطلق به وسیله اطلاق کلام در یک دیدگاه، لفظی- عقلی و در دیدگاه دیگر، به‌طور کامل، عقلی است. در این باب، بررسی شباهت‌های میان دو وصف عامّ و مطلق و نیز بیان وجوه تمایز آن دو و ثمره آن، به تقدّم عام بر مطلق در زمان تعارض عامّ و مطلق در یک حکم به دلیل تنجیزی بودن عام و تعلیقی بودن مطلق، حائز اهمیت است.