جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور مجلات > الهیات تطبیقی
  • تعداد رکورد ها : 187
نویسنده:
صدیقه ابطحی، مهدی دهباشی، غلامحسین خدری، هادی وکیلی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
کلیدواژه‌های اصلی :
حکمت متعالیه
چکیده :
حکمت متعالیه براساس مبانی نظری خود، یعنی اصالت وجود، تشکیک در مراتب هستی و حرکت جوهری موجودات، به عالی‌ترین وجه، انگیزه و هدف خلقت را توجیه کرده که در حدیث قدسی «کنز» آمده است. در مراتب تشکیکی وجود برای نفس ناطقه انسانی نشأتی وجود دارد که با اراده و اختیار این مراتب تکاملی را از مرتبۀ حس به عالم مثال و از عالم مثال به عالم آخرت طی می‌کند. مرگ، یکی از این مرحله‌های وجودی نفس است که از عالم محسوس به عالم مثال سوق پیدا می‌کند و سپس از عالم میانه (عالم برزخ) به عالم آخرت (عالم کمال) سیر می‌کند. صدرا در تبیین مرگ، آن را امری وجودی معرفی کرده و ازاین‌رو به امکان معرفت به آن قائل شده است. اهمیت و ضرورت این پژوهش توجیهی عقلی و آرام‌بخش بحران هویت و بی‌معنایی زندگی در جهان معاصر است که حیات معقول بشر را در معرض نومیدی و پوچ‌گرایی قرار داده است؛ بنابراین در نگرش صدرایی، مرگ بُعد ایجابی برای زندگی این جهانی دارد نه بُعد سلبی.
صفحات :
از صفحه 63 تا 78
مشخصات اثر
نویسنده:
اسماعیل سنگاری، محسن یعقوبی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
در بررسی دوره‌های مختلف تاریخ ایران، سده‌های اول تا سوم هجری به دلیل تحولات و دگرگونی‌های عمیق جامعۀ ایرانی، حضور گستردۀ اعراب در سرزمین‌های ایران‌شهر، مواجهۀ دو جهان‌بینی زردشتی و اسلامی و شیوه‌های مقاومت و پایداری جامعه نسبت به تسلط اعراب، اهمیت زیادی دارد. در این دوره، دین زردشتی از جایگاه غالب و مسلط گذشته تنزل یافت و دین اسلام با گسترش تدریجی جای آن را گرفت؛ بنابراین، صیانت از وحدت درونی جامعۀ زردشتی به دغدغۀ مؤبدان تبدیل شد که بازتاب آن را در متون آخرالزمانی زردشتی دیده می‌شود. بر اساس این، پایداری در برابر اعراب، جنبه‌های سیاسی و خشن ابتدایی خود را کنار گذاشت و در قالب حفظ یکپارچگی دینی و اجتماعی زردشتیان و تمرکز بر موضوع پایانِ جهان و رستگاری روحانی، به حیات خویش ادامه داد. در این چارچوب، بروز جنبش‌های ایرانی که عمدتاً در سده‌های دوم و سوم هجری بر ضد دستگاه خلافت رخ دادند و ماهیت غیرزردشتی داشتند، بدعت و چالشی خطرناک برای هویت اجتماعی زردشتیان تلقی شدند و متونِ آخرالزمانی زردشتی، آنها را نقد و نکوهش کردند. در این پژوهش تلاش شده است با شیوه‌ای توصیفی‌تحلیلی و با بهره‌گیری از شواهد مکتوب برجای‌مانده تا سدۀ یازدهم میلادی، تحولات جامعة ایرانی در سده‌های نخستین اسلامی از منظر جهان‌بینی زردشتی بررسی شوند.
صفحات :
از صفحه 1 تا 16
مشخصات اثر
نویسنده:
محمد سلطانی رنانی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
میرداماد، فیلسوف، متکلِّم، محدِّث و فقیه آغاز قرن یازدهم است. هرچند آثار اندکى از او در حوزۀ تفسیر متن باقى مانده، بررسى این مستندات در راه شناخت شیوه‌هاى تفسیری‌تأویلى رایج در میان اندیشمندان مسلمان مفید است. میرداماد از سویى در مقام محدّث و فقیه، در چهارچوب برآمده از لفظ و با دغدغۀ آشکارکردن مراد صاحب متن، دست به تفسیر مى‌زند و از سویى دیگر، باورها و اصول اندیشۀ فلسفى‌اش در تفسیر او از متن تأثیر تعیین‌کننده‌اى دارد؛ تا جایی که پاى از دایرۀ ظاهر و قراین سخن بیرون مى‌نهد و متن را براساس دریافت‌هاى فلسفى و حتى گاه ذوق عرفانى تأویل مى‌کند؛ البته گاه این تأویل‌ها با برآمد متن سازگاری ندارد. این چندگونگى در منش هرمونتیکى میرداماد چگونه و بر چه اساسی تحلیل می‌شود. با ارائۀ نمونه‌هایى از کتاب‌هاى میرداماد، این روش و منش، پیگیرى و بررسی مى‌شود. میرداماد گاه در مقام فقیه و محدّث در چارچوب برآمد وا‌ژگان، متن را معنایابی و تفسیر می‌کند و گاه متن را در مقام فیلسوف و عارف و بر پایۀ آموزه‌های فلسفی و ذوق عرفانی تأویل می‌کند؛ درنتیجه، رویکرد میرداماد نشان‌دهندۀ طیفی از دامنۀ تفسیر و تأویل در دانشمندان علوم اسلامی است. میرداماد در آثارش اندکی نیز به بررسی پدیده «فهم» پرداخته است.
صفحات :
از صفحه 15 تا 28
مشخصات اثر
نویسنده:
محمد علی دیباجی، حسن محسنی راد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
ماهیت علم واجب متعال، چگونگی علم قبل از ایجاد و نحوۀ علم او به متغیرات زمانی سه مسئلۀ مهم از مسائل علم خدا است. دربارۀ هر سه مسئله، هم در حکمت و هم در علم کلام بحث و گفتگو شده است. در این مقاله با تکیه بر اثر تازه منتشر شده از ملاشمسا – با نام حاشیۀ تعلیقۀ خفری بر شرح الهیات تجرید قوشجی در مباحث قدرت و علم الهی – و برخی آثار دیگر، پاسخ این متکلم و حکیم تنسیق شده است. همان‌طور که در مقاله آمده است ملاشمسا به علم واجب متعال به‌منزلۀ علم ذات به ذات، قائل است و این علم را علم حضوری اقوی و تفصیلی به معنای غیرمشهور آن می‌داند. او در مباحث خود به اشکالات مختلفی پرداخته که به دیدگاه ابن‌سینا در این مورد وارد شده و معتقد است بسیاری از افراد در تفسیر دیدگاه شیخ‌الرئیس دچار سوء فهم شده‌اند. او بر این باور است که با کمک نظریۀ او چنان تفسیری از دیدگاه ابن‌سینا به دست می‌آید که اشکالات سهروردی و خواجه نصیر به آن وارد نباشد یا در صورت طرح پاسخ داده شود.
صفحات :
از صفحه 29 تا 40
مشخصات اثر
نویسنده:
آیت الله حقیقی، مهدی زمانی، افلاطون صادقی، ناصر مومنی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ابن سینا: ابوعلی سینا
چکیده :
دو مسئلۀ مرگ و معاد نقش انکار ناپذیری در تبیین معنا برای زندگی دارند. این مقاله با روشی تحلیلی‌تطبیقی، ضمن تحلیل مواضع ابن‌سینا و ابن‌عربی در این باره، مواضع وفاق و خلاف گفتار آنان را می‌کاود. در نگاه هر دو، زندگی این جهانی انسان بدون باور به معاد و جاودانگی و وصول به سعادت ابدی، نه هدفی معقول، نه ارزش چشمگیر و نه کارکرد قابل دفاعی دارد. گرچه هر دو بر مسائلی چون نگاه خوشبینانه به مرگ، وابستگی تام حیات پس از مرگ به زندگی این جهانی، باور به دو بعد جسمانی و روحانی معاد اتفاق نظر دارند، جدای از اینکه ابن‌سینا با روشی عقلی و ابن‌عربی با تلفیقی از دو روش شهود و نقل آیات و روایات مسئله را می‌کاوند، در مسائل دیگری چون نوع تلّقی از معاد جسمانی، تبیین تناسب دو نشئۀ وجودی انسان، بحث خلود و برخورد با مسئلۀ هراس از مرگ، با دو نگاه متفاوت از جانب این دو اندیشمند مواجهیم.
صفحات :
از صفحه 1 تا 14
مشخصات اثر
نویسنده:
محمدرضا عابدی؛ حسین شهبازی؛ احمد فرشبافیان نیازمند؛ محمد مهدی پور
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
سلوک عرفانی، سیری انفسی و درونی در قلب عالم صغیر برای نیل به حقیقیت محض است. در مکاتب عرفانی این سیر در قالبِ مراحل و مقاماتی تبیین می‌شود. در این پژوهش، منازل سلوک در عرفان یهود و متصوفه اسلامی به‌صورت تطبیقی بررسی می‌شود تا به این پرسش بنیادی پاسخ داده شود که «جنبه‌های همسان و وجوه ناهمسان ساختارِ منازل سلوک در تصوف اسلامی و عرفان یهود کدام‌اند». روش کار مبتنی بر شیوۀ تطبیقی رنه ولک (مکتب آمریکایی) با تأکید بر وجوه اشتراک و اختلاف ساختاری و کلی است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند میان منازل سلوک در عرفان یهود و متصوفه سه وجه مشترک اساسی وجود دارد. تشابه تعداد مقاماتِ سلوک، نخستین وجه مشترک است. کارکرد نمادین سمبول‌واره‌های این مقامات مخصوصاً سمبول «قصر عرش» - یعنی آخرین منزل سلوک در قبّالا و صوفیه - نیز از موارد مشترک به دست آمد. همچنین در هر دو آیین، سالک با دوری از آلایش‌های نفسانی، مراحلی را طی می‌کند تا در فقر و فنای تصوف و ارابوت قبالا و مرکاوا به اتحاد الاهی یا همان دِوِکوت برسد. عمده‌ترین تفاوت، تجسم خداوند در آخرین مرحلۀ سلوک عرفان یهود، در قالب پیکرۀ انسانی است؛ حال آنکه در تصوف تجسم ذات باری‌تعالی به این شکل مطرح نیست.
صفحات :
از صفحه 49 تا 66
مشخصات اثر
نویسنده:
زهره برقعی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ابن سینا: ابوعلی سینا
چکیده :
هرچند کثرت گرایی دینی از مباحث جدید است و ابن سینا مستقیم به آن نپرداخته است ؛اما این مقاله بر آن است تا بر اساس آرای کلامی وفلسفی ابن­سینا مبانی کثرت گرایی دینی را مورد بررسی ونقد قرار دهد. ابن سینا از یک طرف با براهین متقن اثبات می­کند تمام ادیان الهی حاصل صعود پیامبرانبه عالم عقول­اند، بنابراین به نحوی معتبر وتا حدی از حقیقت بهره­مندند.از طرف دیگر وی برای اختلاف مراتب پیامبران استدلال­های عقلی متعددی می­آورد که بیان­گر آن است تمام ادیان در یک سطح نیستند و به یک میزان از حقانیت برخوردار نمی­باشند. هم چنین وی بر این باور است که با پیشرفت فکری و سیر تکاملی انسان، ادیان هم متکامل تر میشوند. با لحاظ این سه اصل می­توان نتیجه گرفت که کثرت گرایی دینی به معنای یکسان بودن همه ادیان در بهره­مندی از حقیقت ونجات بخشی قابل دفاع نیست، اما تفسیری از شمول­گرایی از آرای وی استنباط می­شود؛ از آنجا که نجات بخشی ادیان رابطه مستقیم با میزان حقانیت آنها دارد، ادیان به هر میزان که حق باشند به همان اندازه نجات بخش خواهند بود.
صفحات :
از صفحه 23 تا 34
مشخصات اثر
نویسنده:
زهرا علافچیان، محمدرضا شمشیری
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
چکیده :
بحث دربارۀ اراده و اختیار همواره از مباحث مهم فکری - فلسفی و حتی اعتقادی بوده است. نوشتار حاضر با بررسی تطبیقی این مسئله از دیدگاه دو اندیشمند شرق و غرب، ابوحامد محمد غزالی و باروخ اسپینوزا، در پی آن است تا ضمن توجه به تشابه‌ها و تفاوت‌های دیدگاه ایشان نشان دهد چگونه در ورای الفاظ معارض، مشترکاتی میان دوگونه از تفکر به دست می‌آید. در جستار حاضر، این موضوع با روش کیفی از نوع تحلیلی - توصیفی، با توجه به مبانی فکری و سلوک معرفتی این دو بررسی شده است؛ همچنین در این راه، موضع هریک دربارۀ اراده و اختیار انسان و خدا جداگانه و سپس در مقایسه با یکدیگر بررسی شده است. نتیجه آنکه غزالی با انکار قاعدۀ علیت و بیان نظریۀ کسب به جبر نسبی انسان قائل بود. اسپینوزا نیز با تأکید بر اصل علیت و وحدت وجود به نوعی به ضرورت رسید و انسان را موجَب دانست؛ البته اسپینوزا وجود اختیار و آزادی را یکسره در انسان نفی نمی‌کند. بنابراین هر دو به نوعی جبر نسبی را دربارۀ انسان پذیرفته‌اند. از سوی دیگر، این دو البته با انگیزه‌های متفاوت، خداوند را به معنی واقعی کلمه فاعل بالاختیار دانسته‌اند؛ در این حال در اندیشۀ غزالی خداوند دارای اراده است؛ درحالی‌که اسپینوزا به‌طورکلی هر نوع اراده را از ذات خداوند سلب کرده است.
صفحات :
از صفحه 1 تا 22
مشخصات اثر
نویسنده:
فروغ السادات رحیم پور، فاطمه عابدینی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF چکیده
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین
چکیده :
غزالی و ملاصدرا ازجمله اندیشمندانی‌اند که درصدد شناخت علت مرگ برآمده‌اند و در مباحث نفس‌شناسی خود به این موضوع پرداخته‌اند. مقالۀ حاضر تلاش دارد دیدگاه این دو متفکر دربارۀ علت وقوع مرگ و مبانی نفس‌شناسانۀ مرتبط با آن نزد هریک را مقایسه و ارزیابی کند تا روشن شود کدام مبنا در توضیح نظریۀ خود موفق بوده است. غزالی معتقد است نفس روحانیه‌الحدوث است؛ اما چون تجرد آن تجرد تام نیست، از مادۀ خود (بدن) تأثیراتی می‌پذیرد و در ذات خویش استکمال می‌یابد و هنگامی که به کمال نهایی رسید، بدن را که به‌مثابۀ ابزار اوست، رها می‌کند و به اصل خویش باز می‌گردد. این حالت، «مرگ» نامیده می‌شود و علت آن، ارتقا نفس است. نزد ملاصدرا نیز علت مرگ، ارتقا نفس است؛ اما به‌نظر او اگر به حدوث جسمانی نفس قائل نباشیم، نمی‌توان به حرکت جوهری، قائل شد. با تکیه بر این سخن صدرا، نظریۀ غزالی دربارۀ علت مرگ با مبانی خود او، توضیح‌پذیر نخواهد بود.
صفحات :
از صفحه 67 تا 78
مشخصات اثر
نویسنده:
مهدی گنجور، حسین عزیزی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
کثرت گرایی دینی(فلسفه دین)
چکیده :
یکی از مباحث بحث‌برانگیز کلام جدید در حوزۀ مهدویت‌پژوهی، مسئلۀ چگونگی رفتار و ارتباط امام زمان(عج) با پیروان سایر ادیان در دوران ظهور است. یکی از آن مسائل، «پلورالیسم هنجاری در سیره مهدی» است. متأسفانه از دیرباز، به دلیل سوءبرداشت و فهم قشری از برخی متون و روایات، باور به خشونت و برخورد تند امام عصر(ع) با نامسلمانان در اذهان تودۀ شیعیان نفوذ کرده و موجب بی‌رغبتی و هراس برخی زودباوران از درک آن روزگار پُرفضیلت شده است؛ ازاین‌رو، نوشتار حاضر با توجه به نیاز علمی جامعۀ امروزی به مباحث اخلاقی و با توجه به بحران معیار در رفتار با غیر هم‌کیشان، درصدد فهم منطقی از الگوی رفتار ارتباطی با پیروان سایر ادیان، در پرتو آموزه‌های مهدویت، برآمده و به سبک مسئله‌محور و روش تحلیلی‌توصیفی به تبیین مبانی، ادلّه و مؤلفه‌های این الگوی اخلاقی پرداخته است. در این مقاله، ادعا و استدلال شده است که طبق سیره و فرهنگ مهدوی، مناسبات ما با غیرمسلمانان باید مبتنی بر احترام و مهرورزی، آزادی و کرامت انسان، رعایت حقوق اقلیت‌ها، رفق و مدارا، تأکید بر اصول مشترک، همزیستی مسالمت‌آمیز، گفتمان عقلی و مذاکره علمی باشد.
صفحات :
از صفحه 35 تا 48
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 187