جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پس از آنکه حیات در روی زمین سر گرفت انسان با نیاز های متضاد و افکار متباین واحساسات مختلف به آن پا نهاد در حالی که تارو پود اورا با حقیقت طلبی و جستجوگری سرشته بودند. انبیا در طول تاریخ، انسان ها را متوجه این خلقت خدادادی می کردند وآنها را به تفکر دعوت می کردند واسلام در محیطی که بیشترین محتوای آن را خرافات بی پایه تشکیل می داد، داعیه برهان طلبی سرداد و کتاب آسمانی مملو از استدلالات منطقی و براهین علمی خود را بر آنان عرضه کرد و به رسول خود درکتاب خویش به آن فرمان داد وخانواده طاهره آن حضرت، نقل جدایی ناپذیر قرآن ، همواره درمناظرات خود با فرقه ها ومکاتب الهادی ، همچون قرآن از استدلالهای ساده عملی ومحسوس و به دور از پیچیدگی و ابهام، بهره جسته اند. قرآن کریم نه تنها دعوت به تفکر وتعقل کرده ولغزش گاه های اندیشه را یاد اورشده، بلکه خود در بر خورد با افراد وگروه های مختلف در زمینه مسائلی چون توحید، معاد و نبوت به احتجاج پرداخته است وعلاوه برآن احتجاجات ومناظرات بی مانند انبیاء(ع) را نیز ذکر کرده است و در تمامی این مواردکلام این خالق با شیوه خاص خود، یکی از وجوه اعجاز قرآن را به تماشاگذارده است. استدلالات قرآن کریم به گونه ای است که برای عوام و خواص قابل درک و فهم است. و بر خلاف فلاسفه تنها عقل را مورد خطاب قرار نداده و متناسب با ابعاد وجودی انسان از شیوه ها و زبان ها و ابزارهای مختلف مانند.........؟

هدف پژوهش : بیات آیات پیرامون مصادیق اخلاق حسنه با ارائه نظرها و دیدگاهها مفسران و همچنین ایراد روایات در مورد هر یک از آیات و بیان آنچه که انسان را از زشتیها دور می سازد و به خوبیها فرا می خواند. روش پژوهش : روش کتابخانه ای فیش برداری . نتیجه کلی: مکتب الهی و آسمانی انسان (بلکه همه ادیان آسمان) اخلاق را می ستایند بلکه هدف اصلی دین می دانند و مقصود حقیقی فرستادن انبیاء را همان تربیت بشر به اخلاق انسانی و ملکات و فضایل آدمیت می دانند چنانچه پیامبر اکرم (ص) می فرمایند (بعثت لاتم مکارم الاخلاق) من جز برای به اتمام رسانیدن حقایق اخلاقی برانگیخته نشدم

خداوند، انسان را آفرید و او را هدایت کرد، تا بتواند، در این مرحله از حیات دنیوی خود، بهترین نتایج را که همان مراتب بالای انسانیت است کسب نماید و دنیا از این رو با سختی ها و بلاعا عجین شده که انسان زودتر به این هدف خود، نائل شود. چرا که صبر بر این مشکلات فضیلتی است که انسان به وسیله این سلاح می تواند راه رشد و تعالی را زودتر طی نماید. در تمام مراحل زندگی، انسان برای رسیدن به هدفهای خود به صبرنیازمند است، زیرا هر جا که عامل سست کننده ای در سر راهش قرار بگیرد، تنها بوسیله پایداری و استقامت است که می تواند آن عامل را بی اثر و خنثی سازد. صبر کلید گشایش و منشأ پیروزی در همه کارهاست، صبر به معنای تسلیم شدن در برابر رویدادها و جریانات زندگی نیست، چرا که انسان باید تمام سعی و تلاش خود را برای برطرف شدن مشکلات و سختیها به کار ببرد و عاجز و درمانده نشود و در کنار تمام این کوششها، صبور بوده و خسته نشود و در این راه، سعی کند از اولیاء و بزرگان دین، به خصوص پیامبران و امامان که خود، نمونه ها و اسوه های صبرند الگو بگیرد و به شیوه های آنها در مقابله با حوادث زندگی تأسی نماید. انسان، چون موجودی اجتماعی است در مقام معاشرت با مردم در جامعه، محتاج صبر است و در تنشهای اجتماعی و برخوردهایی که ممکن است بوجود آید می توان از اصطکاک بین زن و شوهر و اختلاف با فرزندان، پدر و مادر و سایرین نام برد. صبر دارای مراتب و اقسامی است که انسانها در خور شأن و شخصیت خود، می توانند از آن مراتب بهره ببرند و در حد ظرفیت خود، دارای آن شوند. قرآن به انسان یادآوری می کند که خود را آماده پذیرفتن مشکلات دنیا نماید که از جمله مهمترین آنها به دوش کشیدن بار امانت الهی است و اشاره می کند که مؤمنان، چون دنباله روی راه پیامبران و اولیاء اویند، پس بیشترین سختیها را بعد از آنها می بینند و آزمایش می شوند زیرا برای رسیدن به بهشت باید بهای آنرا بپردازند که همان صبر بر مصیبت هاست و حد و انداز ه این صبر تاجائی که دلها به لرزه در آیند و یاری خداوند را طلب کنند. انسان صابر همیشه مشمول رحمت خداست، یعنی رحمت خداوند بر زندگی و حیات دنیوی و اخروی او احاطه دارد و به فرموده امیر مؤمنان حضرت علی ( ع) صبر، سرآغاز یاری خداوند است.

مقصود از اسرائیلیات، اخبار یهودیان است، لکن آن را به اخبار مسیحیان نیز تعمیم می دهند . در این پایان نامه در زمینه این موضوع مباحث زیر بررسی می شوند: تاریخچه تفسیر، تفسیر در دوران نبوی، تفسیردر دوره صحابه، معنای اسرائیلیات، تلاشهای نافرجام در کاهش ارزش قرآن، عوامل ورود اسرائیلیات به تفاسیر، شخصیتهایی که موجب ورود اسرائیلیات به فرهنگ اسلامی شدند، آیا نقد اسرائیلیات جایز است؟نمونه هایی از تفاسیر قرآن و موضع نویسندگان آنها درقبال اسرائیلیات.

معرّفی ادب دینی، فرهنگی و اجتماعی است. نویسنده در فصل اوّل با بررسی مفهوم ادب به جلوه های آن در اخلاق و سیره پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) اشاره می نماید و با نقل حکایاتی از قرآن و احادیث و شاعران به ترسیم زیبائی های آن می پردازد. وی در ادامه به ادب فردی و ادب با خدای تعالی اشاره می کند و در این باب از محاسبه و مراقبه نفس و سخن گفتن به روش نیکو با حالت تواضع و فروتنی و با نیّت دلسوزی و اصلاح سخن می گوید. در پایان به ادب گفتگو و ادب مناظره پرداخته و راهکار آن را براساس حکمت، موعظه و جدال احسن می شمرد، و بیان نمودهای عینی از زندگانی پیامبران همچون زندگی ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع)، یعقوب(ع) و یوسف(ع)، و موسی(ع) و خدا را بهترین سرمشق برای سالکان آن معرّفی می نماید.

آن چه این نوشتار در پی آن است تبیین نسلی که با دعا و نیایش انس بگیرد و دعا و نیایش را برای به دست آوردن دنیا و آخرت خویش بداند. در این زمینه عوامل متعدد و مباحث مختلفی مطرح است که بیان خواهیم کرد بنابراین ابتدا مختصری در زمینه دعا و نیایش و تعریف آن و بعد به بیان آیه های دعایی و مسائل مربوط به دعا و نیایش در قرآن می پردازم. در این فصل آثار و شرایط و آداب آن نیز بیان می شود. سپس دعا و نیایش در روایات ائمه علیهم السلام، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه را مطرح نمودیم از این طریق با دعاها و روایت ائمه علیهم السلام آشنا می شویم و به شیوه های آموزش دعا و نیایش در دین اسلام می پردازیم. که از آن جمله می توان آثار و فواید دعا و نیایش، آداب نیایش قبل از دعا، موقع دعا، بعد از دعا، شرایط اجابت دعا، موانع اجابت دعا و ... را نام برد. بعد به موضوع نماز به عنوان دعا و نیایش، استمداد از نماز، فلسفه نماز، نماز و نیایش در ادیان دیگر و چگونگی آن و نیز در آخر به بیان برخی داستانهای دعایی چه در قرآن و چه غیر آن پرداخته ایم. واژگان کلیدی: دعا، نیایش، دعاگو، قرآن، نهج البلاغه

این رساله، تحقیقی است پیرامون «اسلوب مدح و ذم در قرآن» که در چهار فصل تنظیم شده است. در فصل اول معنای لغوی مدح و ذم و قواعد مربوط به افعال مدح و ذم مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم به بررسی مدح صریح و غیر صریح در قرآن پرداخته وعلاوه بر اسلوب مدح به وسیله «نِعمَ»، مدح خداوند در جملات خبری، مدح در جملات استفهامی و تفصیل مشتمل بر مدح را مورد بررسی قرار داده است. فصل سوم به بررسی ذم صریح و غیر صریح در قرآن پرداخته و علاوه بر اسلوب ذم به وسیله فعل «بئس» و «ساءَ» ذم در جملات استفهامی وتفصیل مشتمل بر ذم رامورد بررسی قرار داده است. فصل چهارم به بررسی دیگر اسالیب مدح و ذم مانند: وزن «فَعُلَ»، «اسالیب»، «تعجب»، «نفی»، «استثناء»، «ندا»، «قسم»، «ترجّی» و «تمنی»، مدح شبیه به ذم، ذم شبیه به مدح و صفات مدح و ذم پرداخته است. منابع دسته اولی که در این رساله بکار رفته است شامل: لغت نامه (علی اکبر دهخدا)، تفسیر القرآن (ابن کثیر القریشی الدمشقی)، تفسیر روح الجنان (جمال الدین رازی)، مجمع البحرین (فخر الدین الطریحی)

موضوع این پژوهش اخلاق بنی اسرائیل از منظر قرآن است. هدف از آن بررسی عقائد باطل و رفتارهای ناشایست بنی اسرائیل از نگاه قرآن به منظور آشنایی با اخلاق آنها می باشد؛ چرا که بر اساس روایات اسلامی اگر مسلمانان مراقب نباشند به اخلاق ایشان گرفتار می شوند و سرانجام نامبارک آن ها را خواهند داشت. در این پژوهش از قرآن کریم، کتب حدیثی مثل بحارالانوار، تفاسیر مأثور مانند البرهان فی تفسیرالقرآن و غیر مأثور مثل مجمع البیان و المیزان، هم چنین دائرةالمعارف ها و برخی کتب مربوط به تاریخ بنی اسرائیل مانند تاریخ یهود ( از اسارت بابل تا امروز ) و تاریخ یهود ( از آغاز تا تجزیه امپراطور سلیمان ) و نیز نگاهی به ادیان زنده جهان استفاده شده است . روش کار در این پژوهش به صورت جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و دسته بندی آنها بوده است. حرکت تاریخی بنی اسرائیل پرفراز و نشیب است. آنها مدتی پس از نجات از چنگال فرعونیان صاحب حکومت شدند، اما حکومتشان دچار تجزیه و ویرانی به دست آشوریان و بابلیان گردید و این قوم به اسارت رفتند اما اندکی بعد آنها به موطنشان برگشتند و قدس را تجدید بنا کردند لکن این بار رومیان ، آنها را در سراسر عالم متفرق ساختند . همزمان با ظهور جریان نبوت میان این قوم عقائد باطل ایشان چون اعتقاد نادرست به خدا، پیامبران، فرشتگان، کتب الهی و ... انبیاء را آزار می داد و رفتار های ناشایستی چون عهدشکنی ، تجاوز به حقوق الهی و مردم و ... از ایشان سر می زد تا جایی که بر اثر اینگونه عقائد و رفتارها دچار غضب الهی در دنیا و آخرت شدند . متاسفانه مسلمانان نیز علی رغم هشدار های جدی روایی در رفتار، شباهتهایی با این قوم پیدا کردند مانند جریان جانشینی حضرت موسی (?) و پیامبر اکرم (?) ، موضع گیری در برابر آمران به معروف و ناهیان از منکر و ... بنابراین باید گفت ویژگی های اخلاقی این قوم ناشی از عقائد باطل ایشان به ویژه خود برتربینی و نژاد پرستی آنهاست . نتیجه این که مسلمین می بایست هشدار روایات را در مورد گرفتاری به اخلاق بنی اسرائیل جدّی بگیرند و با تمسّک به قرآن و عترت خود را از افتادن به دام اخلاق آنها حفظ کنند. واژگان کلیدی این پژوهش عبارتند از:ا خلاق، بنی اسرائیل.

این تحقیق با عنوان «نفوذ اسرائیلیات» در یک مقدمه و پنج فصل تنظیم شده است. در مقدمه به تبیین موضوع، پیشینه، ضرورت، روش و سؤال های اصلی و فرعی تحقیق پرداخته شده است. فصل اول به مفهوم لغوی و اصطلاحی واژه های اسرائیل و اسرائیلیات، جمع بندی معنای این دو واژه و تبیین عوامل چهارگانه اختصاص دارد: 1. حضور اهل کتاب در جزیرةالعرب قبل از اسلام. 2. ضعیف بودن فرهنگ عرب. 3. کینه یهود نسبت به اسلام. 4. حکومت اموی و نقش آن در اشاعة اسرائیلیات. در فصل دوم، عوامل و زمینه های پیدایش ورود اسرائیلیات مورد بررسی قرار گرفته است. فصل سوم، گستره اسرائیلیات را از دیدگاه تفاسیر مورد بحث و بررسی قرار داده است. فصل چهارم، برخورد با اسرائیلیات را مورد بررسی قرار داده است. این برخوردها عبارت اند از: 1. برخورد پیامبر اکرم| با اسرائیلیات: الف موضع گیری پیامبر اکرم| در برابر دل باختگان فرهنگ اهل کتاب، ب اقدام عملی پیامبر اکرم| برای از بین بردن آثار خرافات اهل کتاب، ج سفارش خصوصی پیامبر| به تمسک و مودت با اهل بیت اطهار^، د سفارش پیامبر اکرم| به مسلمانان در مورد عرضه روایات بر قرآن. 2. برخورد ائمه و اصحاب با اسرائیلیات: الف واکنش امام علی، امام رضا و امام حسن عسکری^، ب واکنش عبدالله بن عباس، عبدالله بن مسعود، اباذر غفاری و حذیفه یمانی، ج موضع گیری علمای فریقین، علامه طباطبایی، فخر رازی و علمای اهل سنت. در فصل پنجم، نمونه ها و شیوه نقد روایات اسرائیلی، بررسی نمونه ها و زیرمجموعه های آن بیان شده است که عبارت اند از: 1. مقاتل بن سلیمان، عبدالله بن عمرو بن عاص، تمیم داری، کعب الاحبار، ابن جریح.

کوشش نگارنده در این پایان نامه بر این بوده که با استفاده از آیات قرآن و روایات معصومان علیهم السلام و احیاناً اقوال و فتاوای علما، به سؤالاتی از این قبیل پاسخ دهد که: آیا اسلام، ناسخ ادیان پیشین است و هرگونه رابطه با پیروان ادیان گذشته را رد کرده و بنای جنگ با آنان را دارد؟ یا ادیان پیشین را تأیید کرده و روابط مسلمانان با پیروان آنان را مجاز می داند؟ و اگر به مسلمانان اجازه می دهد که با پیروان سایر ادیان الهی، رابطه دوستی برقرار نماید، حدود و ضوابط این روابط ، برچه مبنا و تا چه حدّ است؟ سپس، حدود روابط مسلمانان با پیروان ادیان دیگر و به تعبیر عام تری «کفّار» را بیان کرده و ضوابط آن را مشخّص کرده است. این پایان نامه، در یک مقدّمه و شش بخش - که دارای فصل هایی است - تألیف شده است. در فصل اوّل، تعریف «اهل کتاب» و بررسی واژه «اهل» در لغت و اصطلاحات ادبی مورد بررسی قرار گرفته و طبق تعریفات متداول، اهل کتاب را گروهی از پیروان انبیا که به کتاب آسمانی آن پیامبر، ایمان و اعتقاد داشته باشند، معرّفی کرده است. فصل دوم، درباره اهل کتاب در قرآن است که به تفحّص نگارنده، این واژه 32 بار در قرآن به کار رفته، گرچه در مصادیق آنها بین مفسّران، اختلاف است. فصل سوم به معرّفی اجمالی اهل کتاب پرداخته و ضمن معرّفی آنان، کتب، مراسم مذهبی، برخی انحرافات، مراسم ازدواج، و گروه ها و فرقه های هر مذهب، شرح داده شده است. بخش دوم در زمینه روابط اجتماعی اهل کتاب است. نگارنده، در این فصل به مسئله ازدواج با اهل کتاب و مشروعیت و عدم مشروعیت آن پرداخته و ضمن استناد به آیات قرآن و ذکر احادیث موافق و مخالف، اقوال فقهی مسئله را نیز بیان کرده و ضمن بیان ادلّه طرفین، یک جمع بندی کلّی بین این اقوال نموده است. در بخش سوم، درباره مسئله طهارت و نجاست اهل کتاب، بحث شده است این بخش، از مفصّل ترین بخش های پایان نامه بوده، دارای پنج فصل است. در فصل اوّل، تعریف طهارت و نجاست از نظر لغت و اصطلاح، بیان شده است. فصل دوم، درباره طهارت و نجاست در قرآن و حدیث و حدود هر یک در این دو دسته از ادلّه است. فصل سوم در این مورد است که: آیا مشرکان و کفّار، نجس اند یا نه؟ نگارنده، ضمن تعریف مشرک و کافر و ذکر اختلاف میان علمای مسلمان در این باب، بیشتر همّ خود را در نقض و ابرام مسئله در میان آیات و روایات، مصرف داشته و اقوال در این باب را در فصل چهارم با عنوان «طهارت و نجاست اهل کتاب از نظر علما» آورده و نظر مشهور و غیر مشهور بین فقهای را متقدّم و متأخّر را بیان کرده است و متذکّر شده که این اختلاف فتوا از چه چیزهایی ناشی می شود. فصل پنجم، درباره استعمال لفظ «نجس» در قرآن و حدیث است. وی استعمال این واژه را در قرآن، یک بار و استعمال واژه های مترادف آن را چند بار با آیات مربوطه، بیان کرده است و متذکّر می شود که در روایات نیز، در کتب قدیم و جدید حدیث شیعه، موارد زیادی از کاربرد واژه «نجس» و واژه های مترادف آن به چشم می خورد. در ادامه این فصل، مصاحبه ای با یکی از بزرگان مسیحیت در ایران شده که سؤالاتی درباره عقاید مسیحیان و صحّت و عدم صحّت این اعتقادات از ایشان شده و او نیز پاسخ هایی می دهد. فصل ششم، بیان دلایل طهارت اهل کتاب است که در این فصل، با بیان آیات قرآن و روایات فریقین و نقل اختلاف فتاوای علما و بیان منشأ اختلاف، به پاره ای از مسائل مربوط به روابط اجتماعی اهل کتاب (از قبیل: جواز ازدواج با اهل کتاب، حلّیت خوراک اهل کتاب برای رزمندگان، جواز رضاع، جواز تغسیل کتابی، و روش و سیره پیامبر و ائمه با آنان) اشاره شده و از همه این بحث ها یک نتیجه گیری کلّی شده است. بخش چهارم، درباره روابط اقتصادی و تجاری با اهل کتاب است. این فصل نیز شش فصل دارد. در فصل اوّل به بحث حلّیت یا حرمت طعام اهل کتاب از نظر علمای شیعه و اهل سنّت پرداخته شده است. فصل دوم، درباره دیدگاه قرآن در مورد طعام اهل کتاب است که به مناسبت، معنای واژه «طعام» در قرآن، مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل سوم نیز معنای طعام در لغت و عرف و دلیل عقل، شرح داده می شود. در فصل چهارم، محقّق، دلایل قائلان به تحریم ذبیحه اهل کتاب را بررسی نموده و ضمن آوردن آیاتی از قرآن و روایات معصومان علیهم السلام به عنوان دلیل حرمت و بیان ادلّه قائلان به حلّیت، جمع بین دو قول را نیز متعرّض شده است. در فصل پنجم، شرایط و ضوابط حلّیت طعام در اسلام و دستورالعمل اسلام در خصوص مأکولات و آشامیدنی ها بیان شده و حکم حیوانات حلالْ گوشت و حرامْ گوشت از نظر شرع مقدّس اسلام بیان شده و طریقه و ضابطه استفاده از حیوان حلال گوشت، شرح شده است. در فصل ششم، علّت تحریم طعام و ذبیحه اهل کتاب، همراه با حکمت تخفیف، بیان شده است. بخش پنجم نیز دارای شش فصل است: در فصل اوّل به جهانی بودن رسالت اسلام و سیره پیامبرصلی الله علیه وآله در رسالت و نامه نگاری ایشان به سلاطین، اشاره شده است. فصل دوم، درباره صلح جویی اسلام است و این که فلسفه تشریع جهاد در اسلام، چه چیزهایی است. فصل سوم، درباره شیوه های تبلیغی اسلام است که در مورد یکی از شیوه ها - که ازدواج پیامبرصلی الله علیه وآله با زنان اهل کتاب است - مطالبی بازگو شده است. فصل چهارم، بیان سیره عملی مسلمانان در هم زیستی مسالمت آمیز با اهل کتاب است. در فصل پنجم، ارتباط با اهل کتاب از دیدگاه قرآن بررسی شده که در این زمینه، آیات نفی و اثبات با فلسفه و علّت هر کدام، بیان شده است. در فصل ششم، پژوهشی درباره خودی و غیرخودی در قرآن شده که الگوهای قرآنی از آیات در مورد رابطه با بیگانگان آمده و شرایط قرارداد با آنان از نظر حکم شرع، بیان شده است. بخش ششم پایان نامه با عنوان «پاسخ مراجع معاصر به استفتای نگارنده در خصوص پاره ای از مسائل اهل کتاب» به انجام می رسد.