جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اهمیّت این تحقیق، از آن روست که یکى از مبادى شناخت و سنجش فرهنگ سیاسى قرآن به شمار مى‏رود. در نظر حجه‏الاسلام والمسلمین کورانى، اصطلاح سیاسى در قرآن کریم، کلمه یا عبارتى است که بُعد سیاسى در آن غالب یا آشکار باشد. بنابراین واژه‏هاى «ابرار و فجّار» اصطلاح سیاسى نیستند، امّا «اصحاب الیمین» و «اصحاب الشمال» سیاسى است. در پژوهش حاضر، بعد از بیان روش تحقیق در فرهنگ و اصطلاحات سیاسى قرآن، چند اصطلاح با توجه به آیات الهى تبیین و تحلیل شده است.

مقاله حاضر براساس رهیافت درون دینى تلاش مى‏کند به این دو پرسش پاسخ دهد: آیا مى‏توان به طرح مفهوم آزادى در قرآن پرداخت؟ چگونه مى‏توان با بهره‏گیرى از یک مدل نظرى خاص، به تحلیل مفهوم آزادى از دیدگاه قرآن پرداخت؟ بررسى آیات قرآن نشان مى‏دهد که از دیدگاه قرآن، انسان با برخوردارى از ویژگى‏هایى همچون جانشینى خداوند، فطرت الهى، شخصیت مستقل و آزاد، اختیار و اراده، عقل به عنوان فاعل آزادى (مؤلفه اول)، انسان‏هاى دیگر، امیال و هواهاى نفسانى و طبیعت به عنوان مهم‏ترین موانع آزادى (مؤلفه دوم) و توحید و عدالت، شناخت و تکامل انسان به عنوان بهترین اهداف آزادى (مؤلفه سوم) دانسته شده‏اند. در نتیجه مى‏توان گفت از دیدگاه قرآن، انسان براى رسیدن به رشد و تکامل باید از دخالت و سلطه انسان‏هاى دیگر، امیال و هواهاى نفسانى و طبیعت آزاد و رها باشد.

تعمق و ژرف‏نگرى در متون و کتب آسمانى به منظور دستیابى به قوانین زمینى از دیر باز مناقشات فکرى متعارضى را بر انگیخته است. این مناقشه در اسلام بین عقلگرایان و نقلگرایان رخ نموده است. گروهى (نقلگرایان) مدعى‏اند توجه و خطاب قرآن صرفا متوجه پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و‏آله و ائمه اطهار علیهم ‏السلام است، از این رو عقول غیرمعصوم، توان استنباط احکام از قرآن را ندارند. از سوى دیگر گروهى (عقلگرایان) معتقدند قرآن براى راهنمایى بشر نازل شده است، از این رو فقها و متخصصان قادرند احکام فردى و اجتماعى را از آن استنباط کنند.

پیش از این سوره اعراف را بر اساس مفاهیمى که ارائه مى ‏کند به سه بخش تقسیم کردیم. چارچوب نظرىِ بحث و تجارب پیامبران پیشین مباحثى بودند که در قسمت گذشته سوره اعراف مورد بررسى قرار گرفتند. اکنون به بخش سوم سوره اعراف یعنى تجربه قریشیان در مکه خواهیم پرداخت. توجه و التفات آیات این سوره به قریش به صورت مجموعه آیاتى متمرکز و منسجم صورت نگرفته، بلکه این التفات در سراسر سوره و ضمن تجارب پیامبران پیشین و فرجام امم به صورت اشارات پراکنده و مداوم محقق شده است. با جمع‏آورى و بررسى این آیات به عنوان خطاب الهى که تجارب پیامبران پیشین و تطور تحقق دین در طور تاریخ را مدّ نظر دارد ملاحظه خواهیم کرد که چگونه درون چارچوب فلسفه سیاسى ‏اى که مبناى حرکت پیامبر و یارانش است فلسفه تاریخ قرآن حضور دارد. در این‏جا سه دسته از آیات سوره اعراف را که مخاطب آنها قریش هستند، بررسى مى ‏کنیم تا پس از آن، التفات آیات مکى به قریش را در دیگر سوره‏هاى مکّى مورد توجه قرار دهیم.

مسئله اصلی و محوری در این پژوهش، تبیین دیدگاه ملاصدرا پیرامون موضوع احیاء در عالم آخرت و تفاوت آن در عالم دنیاست. روشن است که این موضوع، مقدمه و پیش‌نیاز موضوع معاد جسمانی است و اگر از جانب ملاصدرا پاسخ منطقی به نقد ناقدین داده شود، بسیاری از مشکلات موضوع معاد جسمانی نیز برطرف خواهد شد. با توجه به اینکه محور اصلی انتقادات وارده بر ملاصدرا، عدم انطباق نظریه احیاء ایشان با آیات قرآنی است، لذا پژوهش حاضر، ضمن بیان انتقادات به مقایسه احیاء در آیات کریمه قرآن و دیدگاه ملاصدرا پرداخته و در نهایت به این نتیجه رهنمون شده است که تحلیل عقلانی از احیاء در عالم آخرت، عود ارواح به ابدان و معاد جسمانی ملاصدرا کاملاً مطابق با آیات قرآن کریم است.

معاد از اصول مورد قبول ادیان الهی و معنا بخش زندگی آدمی است. میزان و شدّت اعتقاد به معاد رقم زننده سرنوشت انسان در تصمیم‌گیری‌های حساس و خطیر است. اهمیت این اصل اعتقادی تا آنجاست که قرآن کریم، نزدیک به 1200 آیه یعنی یک‌ششم قرآن، درباره رستاخیز دارد؛ و اعتقاد به توحید، بدون اعتقاد به معاد، نمی‌تواند تأثیر کاملی در جهت‌بخشی مطلوب به زندگی داشته باشد. علاوه بر اعتقاد به معاد در نوع جهان‌بینی فرد، معاد باوری از آنجایی نشان از به پایان نرسیدن حیان انسانی است، تأثیری عمیق بر ابعاد زندگی انسان و ازجمله بر آرامش و بهداشت روانی او دارد. این پژوهش به صورت توصیفی تحلیلی‌- تبیینی انجام‌شده، درصدد تشریح ابعاد اثرگذاری معاد در روان آدمی است. در این پژوهش، تأثیر معاد باوری در بهداشت روانی در دو ساحت فردی و اجتماعی بررسی شده است. از دیدگاه این پژوهش، کارکردهای معادباوری در بهداشت روانی فردی عبارت است از: 1. ایجاد آرامش روحی؛ 2. تقویت صبر و تحمل در برابر دشواری‌های زندگی؛ 3. تقویت انگیزه در انجام کارهای نیک؛ 4. پرهیز از اعمال ناشایست؛ 5. تعمیق بینش انسان نسبت به معنای زندگی؛ 5. پرورش فضایل اخلاقی؛ 6. تعدیل قوا و غرایز انسان و... . همچنین کارکردهای معاد باوری در بهداشت روانی اجتماعی، عبارت‌اند از: 1. تقویت روابط اجتماعی مطلوب؛ 2. ضمانت اجرا و رعایت حقوق و تکالیف فردی و اجتماعی؛ 3. ستم گریزی و مبارزه با ظالمان و... .

در این پژوهش مسئله معاد از دیدگاه قرآن و عهدین مورد بررسی قرار گرفته است اصل مسئله معاد مورد اتفاق تمام ادیان و شرایع آسمانی بوده و تنها جزئیات مسئله معاد مورد اختلاف است. در کتب مقدس یهود و مسیحیت بسیار کوتاه در مورد چگونگی معاد و کیفیت پاداش و عذاب و نیز چگونگی حشر انسانها بحث به میان آمده است .مسئله احیاء اموات و نیز مسئله بهشت و جهنم تقریباً بیشترین بحث را در کتب عهدین به خود اختصاص داده است . بر خلاف کتب عهدین در قرآن هم مسئله اصل و اثبات معاد و هم پرداختن به جزئیات بصورت گسترده مورد بررسی قرار گرفته است . در این رساله در حد امکان و به صورت مبسوط مسائل مربوط به معاد در قرآن و عهدین بحث گردیده است.

مسئله معاد یکی از اصول ادیان آسمانی است . همه ادیان آسمانی تصریح کرده‌اند که انسان با مردن (مرگ ) از بین نمی‌رود، بلکه فقط از این دنیای محدود به سرای دیگر منتقل می‌شود. آخرین دین آسمانی یعنی دین اسلام بیشتر از سایر ادیان بر این مسئله (معاد) تاکید ورزیده است . آیاتی که در قران کریم درباره مساله معاد آمده است ، دارای وجوه متفاوتی هستند. اگر این آیات با دقت و توجه کافی در نظر گرفته شوند، زندگی انسان را در این دنیا دگرگون می‌سازند. بنابراین انسان می‌تواند در این دنیا که به منزله مزرعه و کشتگاه می‌باشد، برای زندگی ابدی‌اش زاد و توشه فراهم آورد. در طول تاریخ اندیشه، فیلسوفان و دیگر دانشمندان تلاش‌های زیادی کرده‌اند تا مسئله معاد و سرای ابدی را تبیین نمایند. از میان همه آنها حکمت متعالیه یعنی فلسفه صدرا (ره)، تلاش بیشتری را صورت داده است . دیدگاه صدرا در این باره بسیار جالب توجه است . او اعتقاد دارد که فلسفه‌اش میان آموزش‌های آسمانی و تعلیمات عقلی را جمع نموده است . (تالیف بین نقل و عقل) صدرا در کتابهایش اصول مقدماتی را مطرح می‌کند تا این مسئله را به روشنی موجه سازد. اسفار اربعه یکی از مهمترین کتابهای اوست . او در جلد نهم اسار اربعه از دلایلی بحث می‌کند که به این باور می‌انجامد که آنکس که در سرای دیگر باز می‌گردد، خود انسان است . به عبارت دیگر خود انسان به عینه باز می‌گردد نه روح تنها و یا روح انسان با بدن دیگری غیر از بدنی که در این دنیا با آن زیسته است . صدرا (ره) آیات قرآن را در این مسئله به شهادت فرا می‌خواند. تلاش من در این رساله جمع‌آوری آیات قرآنی درباره معاد بوده است . انشاءا... خداوند مرا در این مقصود یاری کند.

تفاوت دیدگاه مفسران درباره جامعیت موضوعی قرآن کریم در تفسیر آن ها از آیات قرآن کریم مؤثر است به گونه ای که می توان با مراجعه به آثار تفسیری هر مفسّر، دیدگاه وی در خصوص قلمرو موضوعی قرآن را دریافت. در این پژوهش تلاش شده است با بررسی تحلیلی تفسیر نمونه، دیدگاه نویسندگان این اثر درباره جامعیت قرآن کریم در مقام عمل از تفسیر آیات مختلف استخراج شود. بر این اساس، دیدگاه صاحبان تفسیر نمونه به قرار زیر است: الف)قرآن کریم در عرصه علوم الهیات (تمامی ابعاد اصول و فروع دین) دارای جامعیت موضوعی است. ب) قرآن کریم در خصوص علوم انسانی فردی و اجتماعی همچون: روانشناسی، اقتصاد و... به بیان کلیات مورد نیاز برای سعادت انسان پرداخته است. ج) در قرآن کریم به علوم تجربی و فنی مهندسی همانند: بهداشت، نجوم و... به صورت محض پرداخته نشده و سخن گفتن از این مسائل تنها برای توجه دادن به آیات آفاقی پروردگار و شناخت بهتر مبدأ و معاد است. با توجه به نتایج فوق، در عرصه اسلامی سازی علوم علاوه بر تدوین کامل علوم الهیات بر اساس منابع اسلامی، می توان کلیات علوم انسانی، علوم انسانی و همچنین در برخی موارد، جزئیات این علوم را به طور کامل از قرآن استخراج کرد. لکن در حوزه علوم تجربی و فنی مهندسی نمی توان چارچوب علمی بر اساس قرآن تدوین نمود.

چکیده موضوع این تحقیق «نقد واعتبارسنجی عرفان قبالا(کابالا)ازمنظر قرآن کریم» است.این تحقیق دارای شش فصل است که در فصل اول به بیان کلیات ومفهوم شناسی پرداخته شد.در فصل دوم به مبدا شناسی وشیطان شناسی وارزیابی آن از منظر قرآن کریم همّت گماشته شد.درفصل سوم دیدگاه عرفان قبالا در مورد انسان وموقعیت اجتماعی زن ومردازمنظر عرفان قبالا وارزیابی آن از نظرقرآن کریم مطرح گردید. در فصل چهارم دیدگاه قرآن وعرفان قبالا درباره نبوت وپیامبران الهی وارزیابی آن ازدیدگاه قرآن کریم موردبحث قرار گرفت.در فصل پنجم مساله معاد از دیدگاه عرفان قبالا وقرآن کریم وجهه همّت قرارگرفت.فصل ششم نیز مطابق شیوه نامه ،به خلاصه ونتیجه گیری اختصاص داده شد.هدف این پژوهش مقابله با جنگ نرم وتبیین شرک آلود بودن عرفان کابالای یهود برای اقشار مختلف جامعه بخصوص جوانان است که گرایشی ناآگاهانه به سوی این عرفان کاذب دارند.نتایج حاصل از این پژوهش هویدا شدن شرک آلود بودن عرفان کابالاوتضاد مستقیم آموزه های آن با قرآن، موهوم وخرافه بودن ونیزجعلی بودن این عرفان کاذب می باشد..وهمچنین این پژوهش می تواند منبعی مناسب در جهت معرفت افزایی جوانان این مرزوبوم نسبت به عرفان های کاذب وعرفان کابالا باشد.نوع منابع مورد استفاده در این پژوهش ،تفسیر قرآن کریم ومصادر عرفان کابالا می باشد.کلید واژگان:عرفان قبالا،قرآن کریم،نقد وارزیابی،مبداء،انسان،شیطان،نبوت ،معاد.