جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

دعای عهد ، اگرچه به نام دعا نامیده شده است، اما در واقع پیمان نامهشیعهبا امام زمان (عج) می باشد. دعای عهد ؛ نغمه ای صبحگاهی است که انسان های خدا باور ، دین دار و متعهد به ولایت آل الله ؛ هر روزه بر دل وزبان جاری می سازند و اتصال و تعهد خود را در قبال قطب عالم امکان ؛ امام زمان (عج) تجدیدمی کنند . دعای عهد ، یادآور میثاق انسان با خداوند عزوجل در عالم ذر بوده و در بردارنده پیمانی است که جهت ثبات قدم شیعیان امیر المومنین حضرت علی(ع) و امامان معصوم (ع) از فرزندان ایشان به ویژه حضرت بقیه الله (عج)، هر روز تکرار می شود.این دعا، از امام صادق(ع) نقلشده و در کتب و منابع معتبر، ضبط گردیدهاست. دراین رساله ، کوشش شده که مبانی قرآنی و روایی این عهد نامه ،در بخشهای مختلف ومناسبی استخراج و تنظیم شود: اقرار به توحید و آشناییبا جلوه هایی از اسماء الهی (آغاز دعا)؛ صلوات فراگیر و بی پایان به امام هدایت شدهو هدایتگر ، تجدید بیعت خالصانه و مستحکم با ولی زمان (عج) ،اعلامآمادگی و تلاش مقدور تا پایان عمر در راستای فرمانبری از ایشان و حتی درخواست خروج از قبر در زمان ظهوربرای یاریامام زمان (عج) و.... همچنین توصیف بخشی از شرایط زمان قبل و بعد از قیام حضرت (عج) و برشمردن آرمانهای زمان ظهور ؛ از بخشهای اصلی این پژوهش می باشد، که همگی با آموزه های قرآنی و روایی انطباق کامل دارد.به علاوه ،دعای عهد همچون بسیاری از ادعیه ماثوره دیگر، دریایی گستردهو ژرف از معارف الهی است.بر هرشیعه آگاه و منتظر راستین ، فرض است که این دعا و معانی آن را دریابد و آرمان ها و برنامهزندگی خود را براساس آن ساماندهی کند.

در این پژوهش اثرات تربیتی توحید در دو بعد فردی واجتماعی انسان با تمرکز بر روی معارف قرآن کریم وتفاسیر به خصوص تفسیر شریف المیزان مورد بررّسی قرار گرفته است.بعد فردی آثار تربیتی توحید درجنبه‌ی فکری و عقلانی، روحی و روانی، اخلاقی و جسمی و در بعد اجتماعـی در چهار زمینه نظام خانواده، جنبه‌ی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مطرح می باشد.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی معناشناختی و مبانی تعقل و کرامت انسانی از دیدگاه قرآن و ائمه معصومین (ع) می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع تحلیلی است که جامعه تحلیلی تمام منابع مربوط به موضوع تحقیق و نمونه تحلیلی تمام مواردی است که محقق بضاعت علمی و موقعیتی برای دسترسی به آن را داشته است می باشد. و روش گردآوری اطلاعات نیز بصورت کتابخانه ای می باشد که با استفاده از روش کیفی و تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان داد که در قرآن کریم تعقل به معنای نیرویی است در انسان که به واسطه‌ی آن حق را می‌فهمد و عمل می‌کند. اما کرامت انسانی در قرآن کریم به معنای شریف و با فضیلت، بخشنده، باگذشت و نیکو آمده است و این معانی اگر چه ظاهراً با هم متفاوتند اما اصل تمام آنها شرف است. همچنین یافته ها نشان می دهد روایاتی که عقل را نور یا جوهری نورانی معرفی می‏کند، اشاره به ذات و حقیقت عقل دارد و روایاتی که موضع عقل را مغز (دماغ) دانسته، اشاره به شأن این جهانی عقل است که عقل، اگرچه ذاتا موجودی مجرد از مادی و روحانی است، برای تدبیر نفس و بدن در نشئه دنیا نیازمند به ابزار مادی است و مغز ابزار فعالیت علمی انسان در این دنیاست. اما کرامت در روایات به ‌معنای رفعت و بزرگواری یکی از موهبت‌های اختصاصی خداوند به انسان است. موهبتی که از دو بعد قابل بررسی است. یک بعد آن کرامت ذاتی، که اشاره به رحمت عام پروردگار دارد و دیگر کرامت اکتسابی است که خداوند بر انسان منت نهاد و زمینه رشد و تعالی را در نهادش به ودیعه گذاشت، تا بتواند از آن استفاده کند. هر کدام از دو مقوله تعقل و کرامت در قرآن و روایات دارای مبانی متعددی می باشند که از جمله مبانی تعقل می توان به خلقت ممتاز انسان، و موهبت الهی بودن تعقل اشاره داشت. از نگاه قرآن و معصومین (علیهم السلام) تعقل و کرامت دو بعد مهم از ابعاد وجودی انسان می باشند که منشأ پیدایش اصلی‌ترین گرایشات خاص حیات انسانی مانند حقیقت‌جویی، زیبایی‌دوستی، میل به خلاقیت و نوآوری، کشش به سوی عشق و عواطف انسانی می شود. برای دستیابی به این امر در نظام تربیتی باید اعتدال و توازن و تناسب را در پیش بگیریم و این ممکن نمی شود مگر در سایه توجه و تربیت بعد تعقل و کرامت انسان ها.

هدف این رساله در ابتدا تبیین حرمت خداوند که ریشه همه حرمت‌هاست و همچنین کتاب خدا، ملائکه و مکان‌های مقدس می‌باشد و سپس به تبیین حرمت انسان‌ها از قبیل معصومین علیهم السّلام، اهل ایمان، معلم و شاگرد، خویشاوندان، همسایه، همنشین، مهمان، محرومان و اقلیت‌های مذهبی می‌پردازد.برای وصول به این هدف به ابعاد مختلف حرمت‌داری از جهات عملی در قالب تسلیم محض در برابر خداوند و پیامبر ص و... و نیز از جهات گفتاری در قالب سلام، درود خداوند بر پیامبر ص و اهل ایمان و... پرداخته شده است. ضمناً به راه کار قرآن هنگام تضاد حرمت ها مثلاً ترجیح حرمت الهی بر سایر انسان ها و نیز لزوم رعایت عدالت و انتخاب جانب حق و لو این که به ضرر فرد باشد، نیز اشاره شده است.

پژوهش حاضر، تدبر و تأملی در معناشناسی واژه «قلب سلیم» و آسیب‌های آن، از منظر قرآن است که شناخت حقیقت و آسیب‌های سلامت قلب، نقش به سزایی در علم اخلاق و تربیت انسان دارد؛ زیرا قلب که مرکز عواطف درونی از منظر قرآن است، یکی از کارکردهای نفس انسان بوده و سلامت آن نسبی می‌باشد. هرچه جهت دهی این عواطف و کارکردهای قلب به طرف خداوند بیشتر گردد از سلامت بیشتری برخوردار گشته تا جایی که این سلامت در آن ثبوت پیدا کرده و به تمام معنا از آفات و نواقص خالی می‌گردد. در این صورت از منظر قرآن اصطلاح «قلب سلیم» به کار برده می‌شود.

تحقیق حاضردر موضوع بررسی امدادهای غیبی از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه صورت گرفته است؛ در زندگی بشر یک سلسله مددهای غیبی خاصی وجود دارد . امداد غیبی لطف خاصی است که طبق قانون خاص ، نه قانون عام طبیعت، شامل حال انسان ها می گردد . پیامبران آمده اند که ما را به اینگونه مددهای غیبی مومن نمایند . بهر حال بشر در زندگی خود ، اعم از زندگی فردی یا اجتماعی احیانا مشمول لطف ها و رحمتهای خاصی می شود که او را دستگیری می کند و از سقوط نجات می دهد .کمکهای غیبی گاهی به صورت فراهم شدن شرایط موفقیت است و گاهی به صورت الهامات و هدایتها و روشنیها و روشن بینی ها .در بسیاری از آیات و روایات ، یاری الهی را که مدد غیبی است مشروط می کند به اینکه خدمت و عمل و مجاهدتی در راه خیر عموم صورت بگیرد و مخصوصا در راه خدا باشد یعنی لله و فی الله باشد . علل و زمینه‌هایی در زندگی انسان وجود دارند که موجب می‌شوند انسان در زندگی از خداوند استمداد و یاری بطلبد. یکی از مهم‌ترین نیاز اجتماعی نیاز انسان به امداد و یاری خداوند در مواجهه با ستمگران و دشمنان است. در این تحقیق سعی شده است با روش تحلیلی- نظری و کتابخانه ای ، موضوع بصورت منظم بررسی و مورد تحلیل قرار گیرد؛ این تحقیق نشان می دهد اعتقاد و باور به امدادهای غیبی روح و جان انسان را تحت تأًثیر قرار می‌دهد و باعث اثرهای تربیتی سازنده در او می‌شود. بر اساس آیات قرآن برخی از آثار و نتایج اعتقاد و باور به امدادهای غیبی عبارتند از امیدواری در زندگی انسان، ایجاد روح توکل، از بین بردن و شکستن غرور و تکبر، تقویت ایمان و شناخت خداوند و شکر و سپاس از او و امنیت و نشاط معنوی.

این پژوهش با رویکرد توجه به منابع اسلامی در علم ارتباطات، به بررسی قرآن و استخراج هنجار‌های ارتباطات میان فردی از قرآن می پردازد. قرآن هنجار‌های قابل توجهی در حوزه ارتباطات میان فردی بیان کرده است. به بسیاری از رفتار‌های ارتباطی در قرآن کریم امر شده و از بسیاری رفتار‌ها نهی شده است. به شهادت آیات قرآن، ایمان مفهومی است در مقابل کفر، و مومن در مقابل کافر بوده و ملزوماتی همچون اسلام، تقوا، هدایت و عمل صالح با آن همراه است. البته از مفهوم نفاق و منافق نیز به عنوان مفاهیم مقابل ایمان نباید غافل شد.مسئله این پژوهش این است که ادبیات موجود ارتباطات میان فردی فارغ از دیدگاه‌ها و هنجارهای دینی است و انبوه دستاورد‌های این حوزه نمی تواند در فرهنگ وارتباطات اسلامی- ایرانی راهگشای جامعه و آحاد جامعه اسلامی باشد. حال آنکه میراث عظیم فرهنگ و ارتباطات اسلامی پیش روی ما قرار دارد، ولی برای جامعه ایمانی هنوز هنجار‌های ارتباطی آن به درستی استخراج نشده است. لذا باید دید هنجار‌های ارتباطات میان فردی بین مومنان در قرآن کریم کدامند؟ و آیا می‌توان دسته بندی مناسبی از این هنجار‌ها ارائه داد؟برای پاسخ به این سوال ابتدا نیاز به تعریفی عملیاتی از هنجار‌های ارتباطات میان فردی مومنان احساس می-شود. همچنین روش معنی شناسی ایزوتسو برای فهم معنای ایمان و مومن در قرآن به کار رفته است. پس از ارائه تعریف عملیاتی، استخراج و دسته بندی هنجار‌ها صورت گرفت. آنگاه پس از جمع بندی از فصول، نتیجه‌گیری و تحلیل یافته‌ها، در ضمن ارائه یافته‌ها به سوال پژوهش پاسخ داده شد که چه دسته بندی از هنجار‌های ارتباطات میان فردی مومنان در قرآن می‌توان ارائه داد. در دسته هنجار‌های گفتاری به هنجار‌های خاص ارتباط با رسول خدا و اولیاء الهی و نیز هنجار‌های گفتاری مرتبط با مومنان پرداخته شد. در مورد مومنان نیز دو دسته ی «هنجار‌های سخن نیکو» و «اجتناب از سوء کاربرد زبان» مد نظر قرار گرفت.اما در هنجار‌های رفتاری، پس از برشمردن آداب ارتباط با رسول خدا و اولیاء الهی، در ارتباط با مومنان دو دسته خانواده و جامعه شکل گرفت. در دسته خانواده، به هنجار‌های شکل گیری و انحلال خانواده (ازدواج و طلاق)، روابط با والدین، همسران و فرزندان، و نزدیکان اشاره شد. در دسته جامعه نیز هنجار‌های معاشرت با سایر مومنان، هنجار‌های ناظر به اجتماع و با غایت تعالی اجتماعی، هنجار‌های دوستی، حجاب و عفاف و هنجار‌های میهمان شدن آمد. سپس در انتها پیشنهاد‌هایی برای پژوهش‌های آتی مطرح می‌شود.

آرامش گوهر کمیاب و حقیقت مطلوبی است که شرط یک زندگی سالم می‌باشد این امر اهمیّت به کارگیری روش‌های تأمین‌کننده آن را نشان می‌دهد. هدف این پژوهش شناسایی مفهوم آرامش از دیدگاه قرآن و بررسی استلزامات تربیتی آن می‌باشند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است به این صورت که ابتدا اطلاعات گردآوری و سپس یافته‌ها تجزیه و تحلیل گردیده و نهایتاً برای سوالات موردنظر پاسخی منطقی ارائه شد.یافته‌ها حاکی از آن است که مفهوم آرامش با توجه به گستردگی مفهومی در قرآن و ترادف آن با سه واژه‌ی سکینه، اطمینان و امن مورد استفاده قرار گرفته است. در ادامه به عوامل کسب آرامش و موانع آن در سه مقوله‌ی شناختی، عاطفی و رفتاری پرداخته و به روش‌های لطافت در کلام، اسوه‌‌سازی برتر، عاطفه و محبت و امیدبخشی اشاره شد. در تأثیر آرامش در تعلیم و تربیت نیز این نتیجه به دست آمد که مربی برخوردار از آرامش، امر انتقال معلومات و اخلاق را میسّر و سهل نموده و به نظام تعلیم و تربیت کمک فراوانی خواهد کرد. با بررسی منابع اصیل اسلامی چنین به نظر می‌رسد که مربیان با ایمان به سبب ویژگی ممتازی که دارند از آرامش حقیقی بهره‌مند بوده و به خوبی می‌توانند این گوهر عظیم معنوی را به متربیان انتقال دهند.

اساس اسلوب در قرآن بر پایه‌ی تصویرپردازی بنا شده است و معانی از طریق زبان تصویر بیان می‌شود، نه به زبان صریح و گزارشی مستقیم. هنر قرآن آن است که با قلم اعجازگر خود به معانی و مفاهیم، روح، می‌بخشد و بر اندام معانی کسوت حیات می‌پوشاند به گونه‌ای که معانی انتزاعی و موضوعات معنوی و ذهنی و حالات نفسانی، همه جان می‌گیرندو به حرکت در می‌آیند.پژوهش حاضر به تصویرپردازی که یکی از جلوه‌های زیبا وجذاب قرآن کریم است و کمتر مورد توجه قرار گرفته است، می‌پردازد.در این پژوهش تلاش شده است به جلوه‌هایی از هنر خارق العاده قرآن در صحنه پردازی و تجسم بخشیدن به برخی از صحنه‌های مربوط به مومنان و کافران در دنیا وآخرت و خلق تصاویری زنده و بدیع، اشاره شود و نمونه‌هایی از تابلو‌ها وچشم انداز زیبایی آن را در پیش روی مشتاقان و شیفتگان این کتاب آسمانی،قرار دهد.این اثر در فصل نخست،ضمن اشاره به تصویر از دیدگاه ناقدان مختلف و جایگاه و اهمیت آن در آشکار کردن معانی، به مشخص کردن عناصر تصویر می‌پردازد، و درفصل دوم با بیان نمونه‌هایی چند،،سعی بر روشن کردن تصاویری از صحنه‌های مومنان در دنیا ودر بخش دوم به صحنه‌هایی از کافران در دنیا و تفکیک عناصرتصویر، می‌پردازد. در آخرین فصل نیز به صحنه-های مومنان در آخرت و سپس به صحنه‌های کافران در آخرت، توجه می‌شود.از نکات مهم، توجه به تجسیم در صحنه‌های مربوط به کافران در دنیا است که به صورتی ملموس دیده می‌شود وعنصر حرکت نیز به تبع آن واضح ودر بیشتر صحنه‌ها به حواس اشاره‌ای مستقیم،شده است و تنوع و توجه به زمان در دنیا، سایه‌ی الفاظ و تناسب بین واژگان از اهمیت بسزایی برخوردار است و عناصر دیگر،عمدتا از سایه‌ی الفاظ بیرون کشیده می‌شود.اما عناصری چون: گفتگو،رنگ،توجه به حواس و زمان و مکان در آیات مربوط به آخرت نمایان‌تر است و عنصرگفتگو و رنگ در صحنه‌های مومنان وحواس، زمان و مکان در صحنه-های کافران پررنگ‌تر به نظر می‌رسد.این پژوهش بر مبنای روش توصیفی، تحلیلی انجام شده است.

طبع بر قلب، مهر زدن بر دل است به طورى که قدرت درک حق, از فرد گرفته می شود. در این رساله، « طبع قلب از دیدگاه قرآن و روایات» مورد بحث قرار می‌گیرد و مباحث ذیل را مورد تحقیق قرار می‌دهد:- عوامل زمینه ساز طبع قلب در قرآن و روایات. تبعیت از هوای نفس، اساسی‌ترین عامل در جهت ایجاد طبع به حساب می‌آید و انسان به واسطه‌ی آن، آلوده به گناهانی می‌شود که هر کدام از آن‌ها نیز به تنهایی در ایجاد طبع بر دل موثّر است.- آثار طبع قلب از منظر قرآن و روایات که اگرچه خود این موضوع (طبع بر قلب)، کیفری برای افراد محسوب می‌شود لیکن پیامدهای دیگری نیز دارد که عواقب آن دامن‌گیر افراد می‌شود.- راهکارهای پیشگیری از طبع، راه‌‌های نورانی ساختن قلب از منظر قرآن و روایات. ایمان به همراه عمل صالح اساسی‌ترین راه مقابله با این بیماری است. برخی از راهکارهای مطرح شده، به ریشه‌های طبع باز می‌گردد و درصدد برطرف کردن آن است و برخی دیگر از طریق رقّت قلب و نورانی کردن آن، مانع طبع بر دل می‌شود.